Ο Εξορυκτικός κλάδος και τα νέα δεδομένα στην ενεργειακή κρίση

Ο Χρήστος Καβαλόπουλος, Γενικός Διευθυντής του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων αναλύει όλα τα νέα δεδομένα όπως διαμορφώθηκαν από την ενεργειακή κρίση για τον εξορυκτικό κλάδο και τις προκλήσεις που προκύπτουν.

Πώς έχει διαμορφωθεί η κατάσταση με τη συνθήκη του πολέμου σχετικά με το μεταλλευτικό κλάδο στην Ευρώπη;

Αρχικά, να επισημάνουμε ότι η Ρωσία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος προμηθευτής νικελίου στον κόσμο, υλικό που χρησιμοποιούνται σε μπαταρίες ιόντων λιθίου. Την ίδια στιγμή, η Ρωσία παρέχει σήμερα το 40% του παλλαδίου σε παγκόσμιο επίπεδο, το οποίο χρησιμοποιείται στους καταλυτικούς μετατροπείς. Σίγουρα, οι «πράσινες συμφωνίες» και η επίτευξη στόχων όπως αυτοί που έχει θέσει η Ε.Ε., για να μειώσει τις εκπομπές της κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 και η Ευρώπη να γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος έως το 2050, απαιτούν συγκεκριμένη δράση. Δράση που περιλαμβάνει κυρίως τον τρόπο με τον οποίο είναι εφικτή η αντικατάσταση πόρων και πρώτων υλών. Αναντίρρητα, η αντικατάσταση προϋποθέτει υποδομές, τεχνολογία, έρευνα για νέα κοιτάσματα και κυρίως πολύ χρόνο για την ομαλή μετάβαση. Όπως ήδη αναφέρθηκε, η Ρωσία είναι ένας από τους μεγαλύτερους προμηθευτές στον κόσμο πολλών βασικών μετάλλων, συμπεριλαμβανομένου του παλλαδίου και του νικελίου, που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή αυτοκινήτων σε όλο τον κόσμο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση διαχρονικά στηριζόταν στην προμήθεια των πρώτων υλών από τρίτες χώρες, με την παραγωγή εντός Ένωσης να περιορίζεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Η παραγωγή των τεχνολογικών μετάλλων στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι χαμηλότερη του 2%, ενώ οι απαιτήσεις της είναι μεγαλύτερες και καλύπτονται από εισαγωγές.

Πώς επηρεάζει η παρατεταμένη ενεργειακή κρίση τον κλάδο των μεταλλευτικών επιχειρήσεων στη χώρα μας και ποιες οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει;

Σε διεθνές επίπεδο αδιαμφισβήτητα ο κλάδος καλείται να αντιμετωπίσει το θέμα της ενεργειακής κρίσης καθώς και τις αυξήσεις στα θαλάσσια ναύλα καθώς και τα κόστη των εξαγωγικών πρώτων υλών. Παρά την αυξανόμενη ζήτηση και την αντίστοιχη αύξηση των τιμών, τα κέρδη ροκανίζονται καθώς οι πιέσεις κόστους είναι μεγάλες. Από εκεί και πέρα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κρίνεται απαραίτητη η ένταξη του κλάδου στον Κανονισμό Ταξινόμησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ενισχύει τις πράσινες επενδύσεις διότι, όπως είναι φανερό, ο κλάδος διευκολύνει και υποστηρίζει πολλές και ποικίλες δραστηριότητες απαραίτητες για την πράσινη ανάπτυξη. Ο κλάδος παραμένει ακόμη εν δυνάμει ταξινομημένος, καθώς χωρίς αυτή τη συνθήκη δεν μπορεί να προχωρήσει ο κλάδος σε Green Funding.

Επιπλέον, μια ακόμη πρόκληση είναι η εναρμόνιση των δραστηριοτήτων του κλάδου στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης, καθώς καλείται να αποδείξει ότι οι δραστηριότητες του είναι όντως βιώσιμες. Ο ελληνικός εξορυκτικός κλάδος, η μεταλλουργία και συνολικά η βιομηχανία ως αποτέλεσμα έχει να αντιμετωπίσει πλέον τις συνέπειες του πρώτου σταδίου της εν εξελίξει ενεργειακής κρίσης που ενισχύθηκε τους τελευταίους μήνες λόγω του πολέμου, καθώς και οι τιμές της ενέργειας στην Ε.Ε. –και μόνον σε αυτήν– κινούνται σε επίπεδα 300 -600% πάνω από τους μέσους όρους της τελευταίας δεκαετίας. Οι βιομηχανικοί κλάδοι όπως η μεταλλουργεία, αλλά και οι ενεργοβόρες βιομηχανίες, που επεξεργάζονται τον ορυκτό πλούτο θα αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα. Για παράδειγμα, οι βιομηχανίες παραγωγής μαγνησίου έχουν σοβαρό πρόβλημα ενέργειας καθώς εκτός από το λειτουργικό κόστος αντιμετωπίζουν και το αυξημένο λειτουργικό κόστος των πρώτων υλών. Ο εξορυκτικός κλάδος στη χώρα μας παίζει σημαντικό ρόλο, με το 5% των συνολικών εξαγωγών να προέρχεται από αυτόν.

Οι συμμετέχοντες στην αγορά μετάλλων ετοιμάζονται για την πιθανή συνέχιση του υψηλού ενεργειακού κόστους για το υπόλοιπο του τρέχοντος έτους ενώ η εκτίμηση είναι ότι η αποκλιμάκωση δεν φαίνεται να έρχεται γρήγορα, καθώς σίγουρα ολόκληρο το πρώτο εξάμηνο η κατάσταση θα παραμείνει ίδια. Μια ακόμη επιπρόσθετη πρόκληση που έχει να αντιμετωπίσει ο κλάδος είναι η καθυστέρηση λήψης επαρκών κυβερνητικών μέτρων για τις ανατιμήσεις, όπως η καθυστέρηση στο κομμάτι των αδειοδοτήσεων. Θα πρέπει επίσης να εφαρμοστεί η λειτουργία του outsourcing που έχει ψηφιστεί αλλά ακόμη δεν έχει εφαρμοστεί. Αναντίρρητα, η απλοποίηση της νομοθεσίας θα λειτουργούσε θετικά σε αυτό το πλαίσιο. Τέλος, είναι ιδιαίτερα σημαντική η ένταξη του κλάδου στις προβλέψεις του σχεδίου «Ελλάδα 2.0» που θα κινητοποιήσει σημαντικές επενδύσεις, ενώ θα δώσει και τη δυνατότητα στον κλάδο να απαντήσει στον ανταγωνισμό αλλά και στις αναδυόμενες προκλήσεις.

Ποιες είναι οι λύσεις που προτείνει ο κλάδος για την εκτόνωση της κρίσης;

Ο σύνδεσμος συμπλέει με τις λύσεις που πρότεινε ήδη ο ΣΕΒ και αναμένει τις θεσμικές πολιτικές από το κράτος για την εκτόνωση της κρίσης. Σίγουρα, η διαχώριση του συνολικού κόστους ενέργειας σε επιμέρους κόστη των ενεργεικών μορφών (υδατοπτώσεις,ΑΠΕ, λιγνήτης) θα βοηθούσε σε μεγάλο βαθμό. Για να περιοριστεί η έκκληση διοξειδίου του άνθρακα πρέπει να μειωθεί η κατανάλωση των ορυκτών καυσίμων όλων των μορφών στερεών, υγρών και αερίων. Με αυτόν τον στόχο αποφασίστηκε άλλωστε το πέρασμα στις ΑΠΕ και κυρίως στις ανεμογεννήτριες και τα φωτοβολταικά, ιδίως στις χώρες που τα νερά είναι περιορισμένα και δεν είναι δυνατόν να κατασκευαστούν μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από υδατοπτώσεις όπως και στις χώρες που δεν υπάρχει γεωθερμικό δυναμικό.

Ποιες είναι οι τάσεις που θα επικρατήσουν στον κλάδο;

Η ζήτηση για τα περισσότερα ορυκτά εκτιμάται ότι κινείται σε υψηλά επίπεδα για να επιτευχθεί η εφαρμογή της πράσινης συμφωνίας. Σχετικά με τις τάσεις που πρόκειται να πρωταγωνιστήσουν στον κλάδο των Μεταλλευτικών επιχειρήσεων σίγουρα η διεύρυνση των εξαγωγών σε περισσότερες χώρες θα απασχολήσει τους επαγγελματίες. Με βάση όλα τα παραπάνω, η εναρμόνιση του κλάδου με την πράσινη ανάπτυξη και ο περιορισμός αφενός των ρύπων του CO2, αλλά κυρίως ο περιορισμός της εξάρτησης της Ε.Ε. από πρωτογενείς πρώτες ύλες κρίσιμης σημασίας μέσω της κυκλικής χρήσης των πόρων, του σχεδιασμού βιώσιμων προϊόντων και της καινοτομίας θα αποτελέσουν το μεγάλο στοίχημα για το 2022. Στο ίδιο πλαίσιο και η εφαρμογή των αρχών της Κυκλικής Οικονομίας θα βρεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος για τον κλάδο, ενώ σίγουρα μεγάλη θα είναι και η ανάγκη για ανάπτυξη νέων προϊόντων εξορυκτικού-μεταλλουργικού κλάδου για νέες εφαρμογές και μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, για να επιτευχθεί η πράσινη συμφωνία.

 Ποια είναι η πρόβλεψη σας για το μέλλον των μεταλλευτικών επιχειρήσεων;

Όλες οι ενέργειες του κλάδου τη φετινή χρονιά πρόκειται να διοχετευτούν στην υιοθέτηση των κανόνων της κυκλικής οικονομίας αλλά και στην εφαρμογή της πράσινης συμφωνίας, διότι η συμβολή του κλάδου αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την εφαρμογή της πράσινης συμφωνίας. Τέλος, όλες οι ενέργειες μας θα είναι προς την κατεύθυνση της μείωσης του κόστους και των παραμέτρων από τους οποίους εξαρτάται. Βασικός στόχος είναι η απλοποίηση της αδειοδότησης των έργων για να μην καθυστερεί υπέρμετρα η υλοποίηση τους.