Η ψυχρή εφοδιαστική αλυσίδα στη χώρα μας αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους κρίκους της αλυσίδας στον κλάδο των τροφίμων & ποτών και σήμερα περνά στην αντεπίθεση μέσα από νέες βιώσιμες προσεγγίσεις και επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες.

Κάθε χρόνο, περίπου το 14% των τροφίμων παγκοσμίως χάνεται λόγω έλλειψης αποτελεσματικής ψύξης. Αυτό ισοδυναμεί με 475 εκατομμύρια τόνους αλλοιωμένων προϊόντων, που θα ήταν αρκετά για να θρέψουν περίπου 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους σε έναν κόσμο όπου 811 εκατομμύρια άνθρωποι πεινούν και 3 δισεκατομμύρια υποφέρουν από επισιτιστική ανασφάλεια. Η έλλειψη αποτελεσματικής ψύξης είναι ο κύριος παράγοντας αυτής της πρόκλησης, με αποτέλεσμα την απώλεια του 12% της συνολικής παραγωγής τροφίμων. Επιπλέον, όπως λένε οι ειδικοί, για να τροφοδοτηθεί ο προβλεπόμενος παγκόσμιος πληθυσμός των 9,7 δισεκατομμυρίων έως το 2050, η παραγωγή τροφίμων θα πρέπει να αυξηθεί, που σημαίνει την ανάγκη για περισσότερες αλυσίδες ψύξης τροφίμων.

Καθώς οι αλυσίδες ψύξης φαγητού απαιτούν τη χρήση ενέργειας, μια προσέγγιση της ανάπτυξης ενδεχομένως θα επιδεινώσει τις προκλήσεις της κλιματικής κρίσης. Σήμερα, η ψυκτική αλυσίδα τροφίμων είναι υπεύθυνη για το 4% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. «Σε μια εποχή που η διεθνής κοινότητα πρέπει να δράσει για να αντιμετωπίσει τις κρίσεις του κλίματος και των τροφίμων, οι βιώσιμες αλυσίδες ψύξης τροφίμων μπορούν να κάνουν τεράστια διαφορά», λέει η Inger Andersen, η εκτελεστική διευθύντρια του UNEP. «Μας επιτρέπουν να μειώσουμε την απώλεια τροφίμων, να βελτιώσουμε την επισιτιστική ασφάλεια, να επιβραδύνουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, να δημιουργήσουμε θέσεις εργασίας, να μειώσουμε τη φτώχεια και να χτίσουμε ανθεκτικότητα – όλα με μια πτώση». Σύμφωνα με τον Γενικό Διευθυντή του FAO Dongyu Qu, «όλοι οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να βοηθήσουν στην εφαρμογή των πορισμάτων αυτής της έκθεσης, να μετατρέψουν τα συστήματα αγροδιατροφής ώστε να είναι πιο αποτελεσματικά, πιο περιεκτικά, πιο ανθεκτικά και πιο βιώσιμα – για καλύτερη παραγωγή, καλύτερη διατροφή, καλύτερο περιβάλλον και καλύτερη ζωή για όλους, χωρίς κανέναν πίσω».

Τα οφέλη της βιώσιμης ψυκτικής αλυσίδας
Αναντίρρητα, οι βιώσιμες αλυσίδες ψύξης τροφίμων είναι το κλειδί για τη βελτίωση της ανθρώπινης ευημερίας, την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης και την παροχή κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης μέσω των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (SDGs) με ταυτόχρονη επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού και του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ. Η συμβολή των αλυσίδων ψύξης τροφίμων εκτείνεται σε πολλούς τομείς. Βασικά παραδείγματα είναι η ενίσχυση της παραγωγικότητας σε επίπεδο αγροκτημάτων μέσω της συνδεσιμότητας της αγοράς, η μείωση των απωλειών τροφίμων στα στάδια μετά τη συγκομιδή, επομένως η διασφάλιση της ποσότητας και της ποιότητας των τροφίμων που παράγονται για τη διασφάλιση της ασφάλειας των τροφίμων και της διατροφής και η αντιμετώπιση των μελλοντικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στο παγκόσμιο σύστημα παροχής τροφίμων. Οι βιώσιμες αλυσίδες ψύξης τροφίμων πρέπει να αντιμετωπίζουν όλους τους λειτουργικούς τομείς όπως την προοπτική της μεγιστοποίησης των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών οφελών και την αλυσίδα ψύξης, ελαχιστοποιώντας ταυτόχρονα τον αντίκτυπο των πρακτικών που αναιρούν τα κέρδη. Ως εκ τούτου, οι βιώσιμες αλυσίδες ψύξης τροφίμων συνάγουν την ευαισθητοποίηση σε όλο το σύστημα για τον αντίκτυπο των ευρέος φάσματος δραστηριοτήτων που αναλαμβάνονται για την τροποποίηση, αλλά και για τη βελτίωση των αδύναμων σημείων που αφαιρούν από άλλα κέρδη.

Ψηφιοποίηση στον κλάδο της ψυχρής εφοδιαστικής αλυσίδας
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19, ακόμη και οι αλυσίδες ψύξης τροφίμων στον ανεπτυγμένο κόσμο δυσκολεύτηκαν να καλύψουν τις ανάγκες των καταναλωτών. Ως απάντηση, η ψηφιοποίηση σε όλη την αλυσίδα ψύχους είναι μια λύση στο πρόβλημα. Η ψηφιοποίηση βοηθά στον εκσυγχρονισμό της διαχείρισης αποθεμάτων. Αυτό διευκολύνει διαδικασίες όπως το FEFO (first-expire first-out), την ιχνηλασιμότητα και τα αναλυτικά στοιχεία που συμβάλλουν στη βελτιστοποίηση της εφοδιαστικής αλυσίδας, το διαδίκτυο των πραγμάτων και την τεχνητή νοημοσύνη για την υποστήριξη της ενοποίησης και των απρόσκοπτων λειτουργιών, τη διαφάνεια που μπορεί να μειώσει την ανισότητα ισχύος στις αλυσίδες εφοδιασμού κι άλλα. Για παράδειγμα, για τη μείωση της αλλοίωσης στην αλυσίδα εφοδιασμού γάλακτος, η εταιρεία Savanna Circuit Tech με έδρα την Κένυα έχει αναπτύξει ένα ηλιακό σύστημα ψύξης κατά τη μεταφορά μαζί με ένα σύστημα διαχείρισης γαλακτοκομικών προϊόντων που ενεργοποιείται από την τεχνητή νοημοσύνη.

Η μείωση του χρόνου ταξιδιού με τη χρήση εξελιγμένων τεχνολογιών βελτιστοποίησης είναι ένας άλλος τρόπος για να μειωθούν οι εκπομπές από την εφοδιαστική αλυσίδα ψυχρής αλυσίδας καθώς και το κόστος. Για παράδειγμα, η Routific, μια πλατφόρμα λογισμικού σχεδιασμού διαδρομών, βοήθησε τις επιχειρήσεις διανομής σε όλο τον κόσμο να εξοικονομήσουν 11.322 τόνους εκπομπών αερίων θερμοκηπίου το 2019, που ισοδυναμεί με τη φύτευση περισσότερων από 500.000 δέντρων. Ωστόσο, η υιοθέτηση τεχνολογιών βελτιστοποίησης διαδρομής είναι χαμηλή ακόμη και σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες. Για παράδειγμα, στο Ηνωμένο Βασίλειο, λιγότερο από το 20% των επιχειρήσεων διανομής χρησιμοποιούν βελτιστοποίηση διαδρομής.
Τα αυτόνομα οχήματα έχουν επίσης τραβήξει την προσοχή, κυρίως στις ανεπτυγμένες χώρες. Για παράδειγμα, η Ocado συνεργάστηκε με την Oxbotica, μια εταιρεία αυτοματοποιημένων οχημάτων με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο, για να ενσωματώσει τα αυτόνομα οχήματα στην ψηφιοποιημένη αλυσίδα εφοδιασμού της. Ο στόχος είναι να μπορέσουν να ανταποκριθούν καλύτερα στις απαιτήσεις αιχμής για παράδοση, μειώνοντας το κόστος εξυπηρέτησης της αμεσότητάς του και επιταχύνοντας τη στροφή σε ηλεκτροκίνητα οχήματα, μειώνοντας έτσι τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Ο ρόλος των ηλεκτρικών οχημάτων
Τα ηλεκτρικά οχήματα θα διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στη μείωση των εκπομπών από τις μεταφορές με ψυγεία, και τόσο η τεχνολογία όσο και η απαιτούμενη υποδομή επεκτείνονται γρήγορα στον ανεπτυγμένο κόσμο. Για παράδειγμα, η αλυσίδα μάρκετ Tesco με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο έχει δεσμευτεί να καταστήσει πλήρως ηλεκτρικό τον στόλο παράδοσης κατ’ οίκον έως το 2028 ως μέρος της δέσμευσής του να επιτύχει τις καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2035 και έχει ήδη αναπτύξει 30 ηλεκτρικά φορτηγά παράδοσης στο Μεγάλο Λονδίνο. Η Tesco διαθέτει επίσης 2.400 σημεία φόρτισης για πελάτες σε όλα τα καταστήματά της. Εν τω μεταξύ, η Waitrose πρόκειται να γίνει το πρώτο σούπερ μάρκετ στο Ηνωμένο Βασίλειο που θα δοκιμάσει ένα στόλο ηλεκτρικών φορτηγών παράδοσης στο σπίτι που θα μπορούν να φορτιστούν ασύρματα σταθμεύοντας πάνω από μια πλάκα επαναφόρτισης.

Η εφαρμογή της ΤΝ στην εφοδιαστική αλυσίδα
Η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν είναι πλέον μόνο θέμα επιστημονικής φαντασίας. Είναι μια πραγματικότητα. Ακριβώς όπως το Διαδίκτυο άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο μοιραζόμαστε, συναλλάσσουμε, επικοινωνούμε και καταναλώνουμε πληροφορίες, η δυνατότητα της τεχνητής νοημοσύνης να μεταμορφώσει τις επιχειρήσεις όσον αφορά το σχεδιασμό προϊόντων, τις πωλήσεις, την αλυσίδα εφοδιασμού και την εξυπηρέτηση πελατών είναι αναμφισβήτητη. Ωστόσο, υπάρχει ακόμη ένα μεγάλο μέρος της εφοδιαστικής αλυσίδας όπου οι δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης είναι ανεξερεύνητες. Ένας τέτοιος χώρος είναι η αλυσίδα ψύξης. Στον τυπικό αυτοματισμό, η μονάδα κατάψυξης ανάβει και σβήνει περιοδικά για να διατηρεί τα προϊόντα στους -20°C, ανεξάρτητα από το κόστος ισχύος. Αντίθετα, με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης, θα μπορούσαμε να ψύξουμε υπερβολικά το περιεχόμενο στους -25°C τη νύχτα όταν οι τιμές είναι χαμηλές. Όταν φτάσει η ώρα αιχμής της τιμολόγησης την επόμενη μέρα, ένα μέρος των αναγκών κατανάλωσης ενέργειας για αυτήν την περίοδο μπορεί να μειωθεί επιτρέποντας στην αποθήκη να εκκενώσει αυτή την επιπλέον ψύξη μέχρι η θερμοκρασία να φτάσει κοντά στους -20°C.
Χρησιμοποιώντας το Blockchain, οι μετρήσεις ποιοτικού ελέγχου μπορούν να συλλεχθούν χρησιμοποιώντας συσκευές IoT και να καταγραφούν αμετάβλητα σε ένα αποκεντρωμένο καθολικό που είναι κοινόχρηστο σε όλους τους συνεργάτες της αλυσίδας εφοδιασμού. Αυτό όχι μόνο αυξάνει την προσβασιμότητα και την προβολή σε πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο, αλλά οι διάφοροι παράγοντες της εφοδιαστικής αλυσίδας μπορούν να μεταβιβάσουν την κυριότητα της αποστολής μέσω μιας καθαρής αλυσίδας φύλαξης. Όταν μια αποθήκη λαμβάνει μια αποστολή, το αρχείο blockchain της μπορεί να επαληθευτεί για ανωμαλία θερμοκρασίας και η ομάδα ποιοτικού ελέγχου μπορεί να λάβει τα κατάλληλα μέτρα. Αλλά μόλις το αποδεχτούν, υπογράφουν τον ορισμό ευθύνη τους, καθιστώντας δυνατό να γνωρίζουν «ποιος είναι υπεύθυνος για τι» σε όλη την ψυχρή αλυσίδα και να επιτρέπουν γρήγορους διακανονισμούς απαιτήσεων.

Οι προκλήσεις του κλάδου
Η ζήτηση για υπηρεσίες ψυχρών logistics είναι τόσο υψηλή που ο εντοπισμός διαθέσιμων και οικονομικά αποδοτικών λύσεων, είναι δύσκολος. Επιπλέον, σε πολλές περιπτώσεις, εταιρείες επιλέγουν να χρησιμοποιούνε ψύξη κατά την μεταφορά και αποθήκευση των προϊόντων τους, ακόμα κι αν αυτή δεν είναι απαραίτητη αλλά απλά παρατείνει την διάρκεια ζωής τους. Όπως λέει ο Διονύσης Γρηγορόπουλος, πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Βιομηχανιών Ψύχους και Logistics, «οι προκλήσεις λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών που βιώνουμε λόγω της Ενεργειακής Κρίσης, του πολέμου στην Ουκρανία και της Επισιτιστικής Κρίσης προσανατολίζονται σε έξι άξονες». Από την κατάθεση μελέτης για την μείωση των λειτουργικών εξόδων των βιομηχανιών-μελών της Ένωσης, μέσω της φορολογίας, την οικονομική ενίσχυση των μελών μέσα από αναπτυξιακά προγράμματα και επιδοτήσεις σε συνεργασία με το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων έως την υλοποίηση της εγκεκριμένης πρότασης για το Νέο Εκπαιδευτικό πρόγραμμα μέσω ΕΣΠΑ, όπου κατατέθηκε στο Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων με θέμα: «Ανάπτυξη δεξιοτήτων στις Χερσαίες Οδικές Μεταφορές για την κάλυψη οριζόντιων αναγκών των κλάδων της οικονομίας: Ολοκληρωμένη Δράση επαγγελματικού προσανατολισμού, εκπαίδευσης & απασχόλησης των νέων στις μεταφορές».

Σε ότι αφορά τις νέες τεχνολογίες, ο κ. Γρηγορόπουλος εκτιμά πως μια καθαρά εικονική αλυσίδα εφοδιασμού είναι δυνατή. «Με την ευφυΐα συστημάτων, θα μπορούσαμε να προβλέψουμε τις τάσεις, τις προθέσεις αγοράς ή να προβλέψουμε τις προπωλήσεις και να επιτρέψουμε στον κατασκευαστή να προετοιμαστεί. Για παράδειγμα, παράγοντας εκ των προτέρων το 80% των ημικατεργασμένων προϊόντων, μπορούσε να ανταποκριθεί πολύ γρήγορα σε μια συγκεκριμένη ζήτηση. Η τελική παραγωγή των προϊόντων θα μπορούσε να γίνει με αυτοματοποιημένα συστήματα αριθμητικού ελέγχου, συμπεριλαμβανομένης της εξατομικευμένης συσκευασίας. Τα logistics θα μπορούσαν κάλλιστα να χρειαστούν ως διεπαφή μεταξύ του εικονικού και του φυσικού κόσμου, έτσι ώστε τα αντικείμενα που αγοράζονται στο metaverse να μπορούν να αποσταλούν στους αγοραστές στον πραγματικό κόσμο», λέει. Και συμπληρώνει: «με την εφαρμογή της εικονικής πραγματικότητας στα logistics και δη στη διαδικασία συλλογής παραγγελιών επιδιώκεται η μείωση των σφαλμάτων συλλογής και η αύξηση της παραγωγικότητας, της αποδοτικότητας και της ποιότητας συλλογής».

Εν κατακλείδι, η αριστεία σε όλα τα στάδια της μεταφοράς είναι το κλειδί για την εφοδιαστική ψυχρή αλυσίδα, ειδικά καθώς οι υποδομές δεν έχουν ακόμη αναπτυχθεί για να καλύψουν την απαιτούμενη ζήτηση. Αυτό σημαίνει ότι συχνά υπάρχουν λιγότερες μονάδες αποθήκευσης και οχήματα ψύξης για τα προϊόντα που κυκλοφορούν, γεγονός που μειώνει δραστικά τη διάρκεια ζωής αυτών των προϊόντων. Οι τεχνολογικές λύσεις μπορούν να βοηθήσουν τις εταιρείες εφοδιαστικής ψυχρής αλυσίδας να μειώσουν την αλλοίωση αυτών των ευαίσθητων στη θερμοκρασία προϊόντων, αυξάνοντας την απόδοση μέσω αυτοματισμού, αξιοποιώντας τη δύναμη των αναλυτικών στοιχείων για την αποκάλυψη βαθιών αναποτελεσματικών διαδικασιών. •

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΓΡΗΓΟΡΟΠΟΥΛΟΣ
Πρόεδρος της ΕΕΒΨ&L
«Mε την εφαρμογή της εικονικής πραγματικό-τητας στα logistics και δη στη διαδικασία συλλογής παραγγελιών, επιδιώκεται η μείωση των σφαλμάτων συλλογής και η αύξηση της παραγωγικό-τητας, της αποδοτικότητας και της ποιότητας συλλογής»