Το νερό στην καρδιά της βιομηχανικής προόδου και της αειφορίας

Στoν απόηχο της βιομηχανικής επανάστασης και της συνεχούς αναζήτησης βιώσιμων λύσεων, η ορθή διαχείριση των υδατικών πόρων εξελίσσεται σε κεντρικό πυλώνα για τις παραγωγικές διαδικασίες των βιομηχανιών. Η αποτελεσματική χρήση του νερού, ένας από τους πλέον πολύτιμους φυσικούς πόρους, καθίσταται όχι μόνο ένα ζήτημα περιβαλλοντικής σημασίας αλλά και ένα στρατηγικό στοιχείο για τη βιωσιμότητα και την ανταγωνιστικότητα των βιομηχανιών.

ΑΠΣΙ ΠΙΝΔΟΣ: Αναβάθμιση των πρακτικών διαχείρισης νερού με τεχνολογίες αιχμής
Απόστολος Πατσιάς, Υπεύθυνος Χημικού-Μικροβιολογικού Εργαστηρίου
Ο ΑΠΣΙ ΠΙΝΔΟΣ παράγει τα προϊόντα του στα Ιωάννινα, μια περιοχή αναμφισβήτητα με το καθαρότερο νερό της Ευρώπης. Εκτρέφει τα κοτόπουλα (συμβατικά και Ελεύθερης Βοσκής) σε ορεινές περιοχές κοντά σε Εθνικά Πάρκα (Βίκος – Αώος) και περιοχές προστατευόμενες από την UNESCO (Ζαγοροχώρια). Το κρέας κοτόπουλου, το οποίο παράγεται από το Συνεταιρισμό έχει σαν συστατικό -κατά 65% περίπου- αυτό το πολύ υψηλής ποιότητας και ασφάλειας νερό. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η προστασία του πολύ σημαντικού αυτού υδροφόρου ορίζοντα, η ΠΙΝΔΟΣ εφαρμόζει μια σειρά πρακτικών (οργανωμένων σε διευρυμένη στρατηγική) σε όλο τον κύκλο ζωής των προϊόντων της.

Βιωσιμότητα στην καρδιά της πτηνοτροφίας
Ενδεικτικά αναφέρεται η συλλογή όλων των νεκρών πτηνών από όλες τις πτηνοτροφικές μονάδες του Συνεταιρισμού (600 συνολικά) σε κάθε τους εκτροφή και η αδρανοποίηση αυτών θερμικά. Ενώ, συλλέγει και μετατρέπει σε compost (εδαφοβελτιωτικό λίπασμα) όλη την κοπριά των πτηνοτροφείων του. Με τον τρόπο αυτό συμβάλλει στον περιορισμό χρήσης ανόργανων λιπασμάτων στις καλλιέργειες της Ελλάδας, περιορίζοντας έτσι τη νιτρο-ρύπανση και τον ευτροφισμό σε υδάτινα οικοσυστήματα.
Στις φάρμες εκτροφής τα υδροπάνελ ψύξης τους αέρα λειτουργούν με ανακυκλοφορία νερού. Το πότισμα των κοτόπουλων γίνεται με δίκτυα και τεχνολογίες ακριβείας ώστε να ελαχιστοποιείται η πιθανότητα σπατάλης και διαρροής. Σε κάθε φάρμα υπάρχει ημερήσια καταγραφή και έλεγχος κατανάλωσης του νερού και διαρκώς οι φάρμες φροντίζει ο Συνεταιρισμός να εκσυγχρονίζονται ώστε να είναι ενεργειακά αποδοτικές και να απαιτούν ελάχιστη δυνατή χρήση νερού ψύξης τους θερινούς μήνες.

Το νέο πτηνοσφαγείο ψύχει το κρέας αποκλειστικά με αέρα (και όχι με νερό), εφαρμόζοντας σε αρκετά σημεία ανακύκλωση νερού (πχ ανάκτηση θερμού ατμού). Επιπλέον, πλένονται τα κοτόπουλα με ειδικό τρόπο ψεκασμού νερού, ελαχιστοποιώντας έτσι τη χρήση του. Όλα τα εργοστάσια παραγωγής (και τα πτηνοτροφεία) καθαρίζονται και απολυμαίνονται με νέας τεχνολογίας βιο-διασπόμενα απολυμαντικά που απαιτούν ελάχιστη ποσότητα νερού για την εφαρμογή τους. Η επεξεργασία των υγρών αποβλήτων είναι ιδιαίτερα προηγμένη (τεταρτοβάθμια), παράγοντας νερό κατάλληλο για άρδευση καλλιεργειών.

Industry 4.0
O ΑΠΣΙ ΠΙΝΔΟΣ αναπτύσσει προηγμένες τεχνολογίες ολοκληρωμένης διαχείρισης του νερού με χρήση νέων λογισμικών, καταγραφικών και αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης στα πλαίσια της διεθνούς πρωτοβουλίας KYKLOS 4.0.
Oλα τα παραπάνω αποτελούν ορισμένα ενδεικτικά παραδείγματα καλών πρακτικών του ΑΠΣΙ ΠΙΝΔΟΣ, στο πλαίσιο εφαρμογής του διεθνώς αναγνωρισμένου και βραβευμένου μοντέλου Κυκλικής Πτηνοτροφίας που έχει αναπτύξει. Αρκετές από τις καλές αυτές πρακτικές η ΠΙΝΔΟΣ τις επικοινωνεί σε κλαδικά Πανευρωπαϊκά Δίκτυα Αειφορίας (BROILERNET). Από τα δίκτυα αυτά επίσης αντλεί πληροφόρηση, ώστε να βελτιστοποιεί και να ενημερώνει την πετυχημένη περιβαλλοντική στρατηγική της και φυσικά τους τρόπους εξοικονόμησης και διαχείρισης του νερού.

EURIMAC: Ολοκληρωμένη προσέγγιση στην αειφόρο χρήση νερού
Αθανάσιος Μπλέτσας, Υπεύθυνος Ποιοτικού Ελέγχου

Όλοι γνωρίζουμε ότι το νερό είναι όχι απλά απαραίτητο για τον οργανισμό μας, αλλά το ίδιο αποτελεί δομικό του στοιχείο. Λαμβάνοντας υπόψη ότι μέχρι το 2050 ο παγκόσμιος πληθυσμός αναμένεται να ξεπεράσει τα 9 δισεκατομμύρια, η έλλειψη νερού αναμένεται να φέρει σημαντικές συνέπειες στη βιομηχανία των Τροφίμων, δεδομένου ότι θα πρέπει ο τομέας με κάποιον αποτελεσματικό τρόπο να καλύψει τις διατροφικές ανάγκες του αυξημένου αυτού πληθυσμού.
Η γεωργία αποτελεί το μεγαλύτερο χρήστη νερού, αντιπροσωπεύοντας τουλάχιστον το 70% της τρέχουσας χρήσης νερού από τον άνθρωπο. Σε παγκόσμιο επίπεδο, λιγότερο από το 30% του νερού που χρησιμοποιείται για άρδευση, απορροφάται στην πραγματικότητα από την καλλιέργεια για διαπνοή και ανάπτυξη, και σε περιοχές με λειψυδρία αυτό μπορεί να είναι έως και 5%.
Όσον αφορά στην καλλιέργεια της πρώτης ύλης, δηλαδή το σκληρό σιτάρι, η ΜΑΚΒΕΛ – EURIMAC έχει πραγματοποιήσει εγκατάσταση λογισμικού, το οποίο προσφέρεται δωρεάν στους καλλιεργητές.
Το λογισμικό είναι συνδεδεμένο με ένα δίκτυο μετεωρολογικών σταθμών που μεταδίδουν τα τοπικά κλιματικά στοιχεία. Το κάθε αγροτεμάχιο που καταχωρείται στην πλατφόρμα είναι γεωγραφικά εντοπισμένο, έτσι ώστε το σύστημα να μπορεί να λαμβάνει υπόψη τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά της περιοχής και από ποιο μετεωρολογικό σταθμό θα παίρνει τα στοιχεία του. Ο παραγωγός εισάγει τις φυσικοχημικές ιδιότητες του εδάφους των αγροτεμαχίων, προκειμένου να προσδιοριστούν με μεγαλύτερη ακρίβεια οι ανάγκες νερού.

Η διαχείριση του νερού σε όλα τα στάδια της παραγωγής
Για την παραγωγή της θερμικής ενέργειας του εργοστασίου χρησιμοποιείται βιομάζα και πιο συγκεκριμένα γίνεται καύση ορυζοφλοιού. Στην περσινή καλλιεργητική περίοδο και ειδικότερα πριν την περίοδο της σποράς, μέρος της στάχτης που προήλθε από την καύση του ορυζοφλοιού διασπάρθηκε σε αγροτεμάχια. Τα αποτελέσματα που πήραμε ήταν άκρως εντυπωσιακά, διότι λόγω της υψηλής περιεκτικότητας της στάχτης σε πυρίτιο, αυξήθηκε η δυνατότητα κατακράτησης του νερού των αγροτεμαχίων με αποτέλεσμα τα αγροτεμάχια να μην χρειάζονται τόσο συχνά πότισμα.
Όσον αφορά στη διαχείριση της χρήσης νερού σε όλα τα στάδια της παραγωγής των ζυμαρικών, η βιομηχανία διαθέτει ιδιόκτητη γεώτρηση που αντλεί νερά από τον υδροφόρο ορίζοντα των πηγών της οροσειράς Μπέλλες, ενώ με τη βοήθεια μετρητών επιτυγχάνεται η βέλτιστη διαχείριση της χρήσης του.
Τέλος, το νερό που χρησιμοποιείται για ψύξη στα διάφορα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας (κύλινδροι κοχλιών για την εξέλαση της ζύμης, ψύξης τελικών προϊόντων στην έξοδο των ζυμαρικών από τα ξηραντήρια κ.λπ.) ανακυκλώνεται σε ποσοστό 100% με μηδενικές απώλειες.

FRIESLANDCAMPINA HELLAS: Mηδενικό αποτύπωμα νερού έως το 2050
Δημήτριος Κουζιώκας, Performance Excellence Manager
Η βιωσιμότητα αποτελεί προτεραιότητα και αναπόσπαστο μέρος της στρατηγικής της FrieslandCampina με στόχο το θετικό της αποτύπωμα στο περιβάλλον, τον άνθρωπο και την κοινωνία. Ειδικότερα, στον τομέα υπεύθυνης διαχείρισης νερού υλοποιούνται παγκοσμίως προγράμματα που αποσκοπούν στη μείωση της κατανάλωσης του νερού κατά τουλάχιστον 25% έως το 203, ενώ ο στόχος για το 2050 περιλαμβάνει μηδενικό αποτύπωμα νερού στις βιομηχανικές διεργασίες της εταιρείας, μέσω της πλήρους ανακύκλωσης και επανάχρησης των υδάτινων πόρων.

Ψηφιακές λύσεις για τη βιώσιμη διαχείριση νερού
Το Πρότυπο εργοστάσιο ΝΟΥΝΟΥ στην Πάτρα είναι έμπρακτος συνοδοιπόρος σε αυτό το ταξίδι μετασχηματισμού, με σημαντικά αποτελέσματα από το 2015 που ξεκίνησε ένας εξειδικευμένος κύκλος μείωσης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος του εργοστασίου σε όλους τους τομείς. Η ένταξη των πρωτοβουλιών για τη μείωση των καταναλώσεων νερού (και ενέργειας) στο πρόγραμμα συνεχούς βελτίωσης του εργοστασίου ήταν το πρώτο και πιο καθοριστικό βήμα, καθώς στο τέλος του 2021 επιτεύχθηκε μείωση στην ειδική κατανάλωση νερού άνω του 30%.
Με τις πρώτες και πιο βασικές ενέργειες να έχουν ήδη πραγματοποιηθεί, κοινός τόπος σε όλα τα προγράμματα συνεχούς βελτίωσης είναι η διαρκής αναζήτηση νέων μεγάλων ευκαιριών εξοικονόμησης. Για αυτόν τον λόγο, η FrieslandCampina επενδύει συνεχώς σε τεχνογνωσία και υλικοτεχνική υποδομή, ώστε να βρίσκεται μπροστά από τις εξελίξεις και να καινοτομεί. Εδώ και 2 χρόνια δημιούργησε μια νέα ψηφιακή πλατφόρμα, η οποία συσχετίζει τις καταναλώσεις περιβαλλοντικών πόρων με τα παραγωγικά δεδομένα, αναδεικνύοντας με αυτόν τον τρόπο νέους τρόπους εξοικονόμησης πόρων.
Το Πρότυπο εργοστάσιο ΝΟΥΝΟΥ στην Πάτρα αναγνώρισε και αξιοποίησε τις δυνατότητες του νέου ψηφιακού εργαλείου και το υιοθέτησε πρωτοπορώντας. Το αποτέλεσμα ήταν να αναδειχθεί σε παράδειγμα για την παγκόσμια εταιρεία, καθώς μείωσε την ειδική κατανάλωση νερού κατά 15% μέσα σε μία μόλις χρονιά, το 2023! Ο στόχος για το 2030 έχει σχεδόν επιτευχθεί, ενώ ταυτόχρονα υλοποιούνται οι ήδη σχεδιασμένες δράσεις για το 2024.

Βιωσιμότητα στην παραγωγή με το Πρότυπο Εργοστάσιο ΝΟΥΝΟΥ
Το απώτερο μέλλον με ορίζοντα το 2050 επιφυλάσσει φιλόδοξους στόχους για μηδενικό αποτύπωμα στην κατανάλωση νερού. Η επανάχρηση του νερού θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη στην καθημερινότητα ενός εργοστασίου. Για να πραγματοποιηθεί, όμως, αυτή η εξέλιξη είναι απαραίτητες σημαντικές αλλαγές σε όλα τα επίπεδα, τεχνολογικές παρεμβάσεις, επενδύσεις, ακόμα και νομοθετικές μεταρρυθμίσεις. Ήδη σήμερα γνωρίζουμε ότι ένα μέρος της τεχνολογίας είναι υπαρκτό και αφορά σε συστήματα αντίστροφης ώσμωσης, τα οποία δίνουν τη δυνατότητα ανάκτησης μέρος του νερού που χρησιμοποιείται στις διεργασίες ενός εργοστασίου.
Η κλιματική αλλαγή και γενικότερα η περιβαλλοντική κρίση βρίσκει την εταιρεία και το Πρότυπο εργοστάσιο ΝΟΥΝΟΥ στην Πάτρα, που φέτος γιορτάζει τα 20 χρόνια λειτουργίας του, σε εγρήγορση, με ουσιαστικά αποτελέσματα και σχεδιασμό για την επόμενη μέρα. H FrieslandCampina Hellas-NOYNOY, με υψηλό αίσθημα ευθύνης και με ιδιαίτερη ευαισθησία για το περιβάλλον, επενδύει, καινοτομεί και αναζητά διαρκώς τις βέλτιστες πρακτικές εταιρικής λειτουργίας, στοχεύοντας σε ένα πιο βιώσιμο μέλλον για όλους.
*Με χρονιά βάσης το 2018

ΚΟΝ.Β.Α.:Επενδύσεις στη διαχείριση νερού για μια βιώσιμη παραγωγή
Δημήτρης Νίτσας, Διευθυντής Εργοστασίου
Η ΚΟΝ.Β.Α,, στo πλαίσιo της στρατηγικής για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων και της μείωσης της κατανάλωσης του νερού στις εγκαταστάσεις της, έχει θεσπίσει ήδη διαδικασίες εφαρμογής παρακολούθησης και μείωσης κατανάλωσης των πόρων. H θεσπισμένη πολιτική αφορά στη δέσμευση για την αποτελεσματική χρήση του νερού διαμέσου του τρίπτυχου «μείωση, επαναχρησιμοποίηση ή ανακύκλωση».
Με δεδομένη τη δέσμευση της Διοίκησης:
• Συνεχώς ερευνώνται ευκαιρίες για επαναχρησιμοποίηση, μείωση της κατανάλωσης νερού, διασφαλίζοντας την αποδοτικότητα των λειτουργιών ως μέρος της επιχειρηματικής στρατηγικής.
• Επενδύονται πόροι σε τεχνολογίες ή/και καινοτομίες για βελτίωση της απόδοσης της χρήσης του νερού.
• Στοχοθέτηση της μείωσης του αποτυπώματος νερού στα προϊόντα της ΚΟΝ.Β.Α με συνεχής ελέγχους και προτάσεις βελτίωσης.
Συγκεκριμένα, έχουν τοποθετηθεί μετρητές κατανάλωσης νερού σε στρατηγικά σημεία των εγκαταστάσεων. Η παρακολούθηση αυτών των στοιχείων γίνεται μηνιαία και όποια απόκλιση από το στόχο που έχει τεθεί ερευνάται και αποκαθίσταται.

Καινοτόμες προσεγγίσεις στην αποδοτική χρήση νερού
Η χρήση του νερού στην παραγωγική διαδικασία γίνεται με χρονοδιακόπτες ή με μηχανικές εντολές, ώστε να μην υπάρχει σπατάλη πόρων. Πραγματοποιήθηκε, επίσης, ανακατασκευή των ψυκτικών εγκαταστάσεων, με αποτέλεσμα η μηνιαία κατανάλωση να μειωθεί κατά 19%. Αξίζει να σημειωθεί ότι τοποθετήθηκε νέος λέβητας παραγωγής ατμού, ο οποίος δεν εμφανίζει απώλειες ύδατος.
Το νερό της παραγωγής που δεν χρησιμοποιείται άμεσα στην παραγωγική διαδικασία, υπόκεινται σε χλωρίωση και αποθηκεύεται είτε για καθαρισμούς, είτε για την ετοιμότητα της πυρόσβεσης.
Πραγματοποιήθηκαν επενδύσεις νέων μηχανημάτων που κάνουν χρήση νερού όπου συγκριτικά με παλαιότερης τεχνολογίας η κατανάλωση νερού μειώθηκε κατά 75% για το συγκεκριμένο στάδιο παραγωγής – φερειπείν οι αποστειρώσεις των προϊόντων.

Επενδύοντας στο μέλλον του νερού
Η στρατηγική που έχει δρομολογηθεί για το επόμενο χρονικό διάστημα με πενταετές ορίζοντα προβλέπει επενδύσεις που να αφορούν τη μείωση της σπατάλης των υδάτινων πόρων. Στα πλαίσια του δυνατού, στόχος είναι το νερό να αντικατασταθεί στην παραγωγική διαδικασία με άλλα μέσα, όπως για παράδειγμα την απόψυξη των αλιευμάτων με άλλες μεθόδους αντί του νερού. Επιπλέον, αντικατάσταση πλήρως των μηχανημάτων θερμικής επεξεργασίας παλαιάς τεχνολογίας με νέας, όπου η λειτουργία τους πραγματοποιείται με χαμηλή κατανάλωση νερού.
Επαναχρησιμοποίηση των υδάτων που επεξεργάζονται από τη μονάδα βιολογικού καθαρισμού για άλλες ανάγκες της εγκατάστασης. Έπειτα από επεξεργασία αυτών εκ νέου να γίνει χρήση τους για την κάλυψη των αναγκών σε άλλα τμήματα του εργοστασίου.
Η Διοίκηση του εργοστασίου και τα στελέχη αυτής έχουν δεσμευτεί για την πλήρη εφαρμογή της διοικητικής πολιτικής για την ορθή διαχείριση των πόρων ύδατος. Περαιτέρω κάθε εργαζόμενος της ΚΟΝ.Β.Α είναι εκπαιδευμένος και έχει δεσμευτεί για την επαγρύπνηση του, ώστε η κατανάλωση των πόρων ύδατος να είναι ευθύνη όλων.