Η θαλάσσια οικονομία και συγκεκριμένα η υδατοκαλλιέργεια είναι ένας κλάδος με οξυμένο ενδιαφέρον για τη χώρα μας. Για να καταστεί όμως βιώσιμος, απαιτούνται δράσεις και επενδύσεις από τις μεταποιητικές επιχειρήσεις του κλάδου. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η βιομηχανία KONBA, που κάνει σημαντικά βήματα βιώσιμης καινοτομίας.
Για την «Κονσερβοποιία Βορείου Αιγαίου» συμφερόντων της οικογένειας Τζίκα, μια βιομηχανία από τη Βόρειο Ελλάδα που μετρά περισσότερα από 35 χρόνια ζωής, η «υγεία» των θαλασσών από τη μία και η ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων από την άλλη αποτελεί κομβικό σημείο για την ανάπτυξη της. Οι επιδόσεις της επιβεβαιώνουν άλλωστε τα σταθερά βήματα ανάπτυξης που πραγματοποιεί η εταιρεία. Το 2022 (τελευταίος δημοσιευμένος ισολογισμός) οι πωλήσεις της σε αξία αναπτύχθηκαν 22,3%. Λόγω όμως της σημαντικής αύξησης του κόστους παραγωγής και διάθεσης, ο τελευταίος δείκτης αυξήθηκε πάνω από 23% μέσα σε μια χρονιά, τα καθαρά της κέρδη πιέστηκαν. Την ίδια περίοδο, ο αριθμός του απασχολούμενου προσωπικού της αυξήθηκε στα 249 άτομα (το 2021 ήταν 232). Στο R&D της βιομηχανίας από το Κιλκίς το επιστημονικό προσωπικό (χημικοί, τεχνολόγοι τροφίμων) αποτελεί τη δύναμη του πυρός και είναι αυτό που επιμελείται την ανάπτυξη νέων καινοτόμων προϊόντων που η ΚΟΝΒΑ, γνωστής ευρέως ως TRATA, διαθέτει στην αγορά.
Η δραστηριότητα της εταιρείας σχετίζεται άμεσα με το περιβάλλον, οπότε είναι προφανές ότι ένα υγιές θαλάσσιο περιβάλλον με υγιή ιχθυαποθέματα και πλούσια βιοποικιλότητα είναι ο μόνος τρόπος για να εξασφαλιστεί ένα μέλλον ευημερίας για τις αλιευτικές κοινότητες μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ, το 34% των παγκόσμιων ιχθυαποθεμάτων, είναι κάτω από τα επίπεδα που είναι βιολογικά βιώσιμα, ενώ σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα μέχρι το 2050, η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, η Ακτή Ελεφαντοστού, η Ισημερινή Γουινέα, η Γκαμπόν, η Λιβερία και το Σάο Τομέ και Πρίνσιπε θα μπορούσαν να δουν το αλιευτικό δυναμικό τους να μειώνεται κατά 30% ή περισσότερο λόγω της κλιματικής αλλαγής. Τέτοιες επιπτώσεις δεν θα περιοριστούν στις ακτές της Δυτικής Αφρικής. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η κλιματική αλλαγή προκαλεί ορισμένες σοβαρές αλλαγές στον ωκεανό, ακόμη και όταν η υπεραλίευση σπαταλά 80 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως σε χαμένα οικονομικά οφέλη. Ο ωκεανός γίνεται θερμότερος και πιο όξινος καθώς απορροφά διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Η αλλαγή της θερμοκρασίας του νερού προκαλεί επίσης τη μετακίνηση των ψαριών σε πιο δροσερά νερά. Ως αποτέλεσμα, ορισμένες χώρες σε υψηλότερα γεωγραφικά πλάτη θα μπορούσαν να δουν μικρότερο αντίκτυπο στην αλιεία τους, ενώ σε άλλες μια δραματική πτώση.
Η Ιωάννα Μελικίδου, R&D Manager, στην εταιρεία KONBA μας μεταφέρει όλα τα νέα δεδομένα γύρω από τη βιωσιμότητα και την καινοτομία που εφαρμόζει η βιομηχανία. Επίσης, επισημαίνει τη σημασία της συνεργασίας με ένα οικοσύστημα καινοτομίας με στόχο την ενσωμάτωση της υδατοτεχνολογίας στην παραγωγή. Μάλιστα, μερικά από αυτά τα ενδιαφέροντα στοιχεία παρουσιάστηκαν και στο event TROPHY που διοργάνωσε η Νέα Γεωργία Νέα Γενιά με θέμα τη Θαλάσσια οικονομία: Περιβάλλον, Βιωσιμότητα, Καινοτομία.
Ποιος είναι ο ρόλος της ‘Ερευνας και Ανάπτυξης για την KONBA και πώς η επένδυση σε αυτόν τον τομέα σας έχει βοηθήσει να αναπτύξετε νέα καινοτόμα προϊόντα; Τι επενδύσεις κάνετε σε νέες τεχνολογίες και πόσο έχουν βελτιώσει την παραγωγική διαδικασία;
Ο ρόλος της Έρευνας και Ανάπτυξης για την ΚΟΝΒΑ είναι καίριος και υψηλής προτεραιότητας με βασικό στόχο την ανάπτυξη νέων καινοτόμων προϊόντων υψηλής διατροφικής αξίας. Προϊόντα που καλύπτουν τις ανάγκες των καταναλωτών και πελατών μας ακολουθώντας, αλλά και δημιουργώντας τις τάσεις της αγοράς. Προς την κατεύθυνση αυτή εργαζόμαστε με τη συνεχή διερεύνηση νέων υλών και συσκευασιών, δοκιμάζοντας και αξιολογώντας νέες συνθέσεις και εφαρμογές.
Επίσης, επιδιώκουμε τη συνεργασία με το οικοσύστημα καινοτομίας για την εφαρμογή των επιτευγμάτων έρευνας στη δημιουργία απτών εφαρμογών, προϊόντων, λύσεων. Επίσης, βρισκόμαστε στη φάση της υιοθέτησης και εφαρμογής νέων πρακτικών και τεχνικών με επενδύσεις που αναμένεται να υλοποιηθούν στο επόμενο διάστημα και στόχους την εξοικονόμηση ενέργειας και πόρων, συμπίεση κόστους και τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.
Ποια η σημασία των μικροφυκών για την ανάπτυξη νέων προϊόντων. Πώς θα μπορούσατε να τα χρησιμοποιήσετε στην παραγωγική διαδικασία και με ποιες startup έχετε συνεργασία;
Τα μικροφύκη χρησιμοποιούνται εδώ και δεκαετίες στη βιομηχανία τροφίμων. Αποτελούν την πρώτη ύλη για την παραγωγή υλικών που προσδίδουν τεχνολογικές ιδιότητες. Στη προκειμένη περίπτωση η καινοτομία έχει να κάνει με την διαφοροποίηση και αυτούσια χρήση του υλικού στη σύνθεση προϊόντων. Αποτελεί μια πρώτη ύλη υψηλής θρεπτικής αξίας ή οποία κατά την καλλιέργεια της αποδίδει αρνητικό αποτύπωμα άνθρακα. Θεωρώ ότι θα μπορούσε να αποτελέσει ένα δυναμικό υλικό για το σχεδιασμό νέων και καινοτόμων προϊόντων σε πολλές κατηγορίες τροφίμων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στο πρόγραμμα Open Innovation by Trata γνωρίσαμε τις ιδέες και τα προϊόντα δύο νεοφυών επιχειρήσεων που ασχολούνται με την παραγωγή προϊόντων από μικροφύκη και βρισκόμαστε στη φάση της διερεύνησης συνεργασίας μαζί τους. Οι εταιρείες αυτές είναι η SOLMEYA – Β. Στενός και Its alive – Γ. Λιγνός.
Ποιες συνεργασίες σας έφερε το Open Innovation, by Trata και με ποια πανεπιστημιακά ιδρύματα έχετε συνεργασία;
Το πρόγραμμα ανοιχτής καινοτομίας “Open innovation by Trata” είχε ως στόχο την σύνδεση της ΚΟΝΒΑ με το οικοσύστημα καινοτομίας μέσω της διερεύνησης δύο θεματικών ενδιαφέροντος: «Εναλλακτικές πρωτεϊνούχες θαλάσσιες τροφές» και «Αξιοποίηση βιομηχανικών παραπροϊόντων αλιευμάτων».
Μέσω του προγράμματος δημιουργήσαμε ένα δίαυλο με τον κύκλο των νεοφυών επιχειρήσεων όπως και την ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα. Με βάση αυτό, συνεργαζόμαστε με διάφορους ακαδημαϊκούς και ερευνητικούς φορείς και συμμετέχουμε και σε κοινοπραξίες με δράσεις προς αυτή την κατεύθυνση: ΔΙΠΑΕ, ΓΠΑ, ΑΠΘ, ΕΚΕΤΑ, ATE CLUSTER κ.ά.
Είναι δεδομένο ότι προσβλέπουμε στην περαιτέρω ανάπτυξη του δικτύου συνεργατών από τον ακαδημαϊκό, ερευνητικό χώρο και αυτό των νεοφυών επιχειρήσεων.
Πώς βλέπετε το μέλλον του κλάδου και ποια είναι τα επόμενα πλάνα σας προς τη βιώσιμη παραγωγή;
Η θαλάσσια οικονομία και συγκεκριμένα η αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων αποτελεί έναν από τους κύριους παραγωγικούς πυλώνες στη χώρα μας και απαιτεί συγκεκριμένες δράσεις για την επίτευξη της βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας της. Η «γαλάζια βιώσιμη ανάπτυξη» σχετίζεται με την προστασία και υγεία των θαλασσών, την βιώσιμη αλιεία, τη θαλάσσια βιοτεχνολογία, μείωση των εκπομπών άνθρακα, πράσινη ενέργεια, μείωση και αξιοποίηση παραπροϊόντων, την εισαγωγή νέων τροφίμων με βάση τα φύκη και τη θάλασσα και την εισαγωγή και εφαρμογή της καινοτομίας.
Με βάση τα παραπάνω, γίνεται κατανοητό ότι η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελεί στρατηγικό στόχο για την ΚΟΝΒΑ και οι τρόποι επίτευξης αυτής έρχονται μέσα από την τήρηση πρωτοκόλλων και σχημάτων για τη δραστηριότητα της συμπεριλαμβανομένου και της προμήθειας των πρώτων υλών της. Ασφαλώς, η συνέπεια και σταθερότητα εφαρμογής των παραπάνω αλλά και η προσαρμοστικότητα και ευελιξία ως προς τις νέες προκλήσεις που οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε αποτελούν τις βασικές αρχές επίτευξης αυτού του στόχου. Για την ΚΟΝΒΑ, τα μέσα για την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης και κατ’ επέκταση παραγωγής είναι οι περαιτέρω επενδύσεις σε συγκεκριμένους τομείς με έμφαση στο ανθρώπινο δυναμικό, την εξωστρέφεια, και τις συνέργειες με το οικοσύστημα καινοτομίας.
Και κλείνοντας εφόσον αναφερόμαστε στο μέλλον δεν θα μπορούσαμε να μην αναφερθούμε στις νεότερες γενιές, στα παιδιά μας και στην ανάγκη ευαισθητοποίησης αυτών σε σχέση με τη με τη σημασία των θαλασσών και των ωκεανών για τη ζωή στον πλανήτη και όπως και της ανάπτυξης και προώθησης του «θαλάσσιου εγγραμματισμού».
