Διαθέτοντας 27 χρόνια επαγγελματικής εμπειρίας στο χώρο της βιομηχανίας, η Μαρία Αλεξίου, Πρόεδρος του Δικτύου CSR Hellas από το 2012 και μέλος του ΔΣ του CSR Europe από το 2018, τονίζει τη σημασία της εναρμόνισης των επιχειρήσεων με τα τα κριτήρια ESG, και τα απτά οφέλη που αποκομίζουν.

Η Μαρία Αλεξίου διαθέτει 27 χρόνια επαγγελματικής εμπειρίας, από τα οποία τα 18 στην τσιμεντοβιομηχανία, στον Όμιλο ΤΙΤΑΝ. Τα δύο τελευταία χρόνια είναι σύμβουλος Διοίκησης του Ομίλου σε θέματα ESG και βιώσιμης ανάπτυξης. Είναι πρόεδρος στο ελληνικό δίκτυο εταιρικής κοινωνικής ευθύνης (CSR Ηellas) και μέλος του διοικητικού συμβουλίου του αντίστοιχου ευρωπαϊκού οργανισμού (CSR Europe). Συμμετέχει στην ομάδα εμπειρογνωμόνων του EFRAG (European Financial Reporting Advisory Group), τον φορέα που γράφει αυτή τη στιγμή το ευρωπαϊκό Πρότυπο Βιωσιμότητας.

Κυρία Αλεξίου, αν και από το 2023 η εφαρμογή των κριτηρίων ESG θα είναι υποχρεωτική για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, εξακολουθεί να υπάρχει σύγχυση σχετικά με το τι ακριβώς είναι και πώς θα λειτουργήσουν.

Πραγματικά, για πολλές επιχειρήσεις το θέμα παραμένει αδιευκρίνιστο παρά το ότι από την 1η Ιανουαρίου 2023 θα είναι υποχρεωτικά για όλες τις επιχειρήσεις που είναι εισηγμένες σε κάθε ευρωπαϊκό Χρηματιστήριο και θα ελέγχονται από ανεξάρτητους ελεγκτές.
Τα κριτήρια ΕSG χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση της επίδρασης της λειτουργίας μιας επιχείρησης ή ενός θεσμού στο περιβάλλον, (Ε =Περιβάλλον -Environment), στην Κοινωνία (S =Κοινωνία -Society) και στη σχέση των αποφάσεων της επιχείρησης με τα στελέχη της, τους εργαζόμενους, τους προμηθευτές (G =Governance -Διακυβέρνηση). Δεν είναι δηλαδή εταιρική ευθύνη προς την κοινωνία, που αφορά κυρίως το να δώσει πίσω στην κοινωνία ένα μέρος από τα κέρδη της.

Σχετίζονται με τη μέτρηση της επίδρασης που έχει κάθε οικονομική δραστηριότητα σε αυτές τις τρεις διαστάσεις: στο περιβάλλον, στην κοινωνία και στον άνθρωπο και στον τρόπο με τον οποίο οργανωνόμαστε για να πετύχουμε στην οικονομική δραστηριότητα που ασκούμε. Οι επιχειρήσεις που λειτουργούν μέσα στην Ευρώπη, αλλά και όλες οι παγκόσμιες επιχειρήσεις που θέλουν να συνεργαστούν με την Ευρώπη, θα περνούν από screening βάσει των κριτηρίων ESG.

Ήδη τα κριτήρια ESG αποτυπώνονται στην οδηγία για τη βιώσιμη χρηματοδότηση που εκδόθηκε από την ΕΕ το 2021 και τα οποία θα πρέπει να εξετάζει ο χρηματοπιστωτικός τομέας όταν επενδύει ή όταν δανείζει στις επιχειρήσεις μέσα στην Ευρώπη. Ακόμα και όταν θέλει η επιχείρηση κάποιου κράτους εκτός Ευρώπης να συνεργαστεί με μια ευρωπαϊκή επιχείρηση, τότε θα ισχύουν και για αυτήν την επιχείρηση τα κριτήρια ESG. Γενικά, τα κριτήρια ESG θα επηρεάσουν τη διεθνή αγορά.

Σε τι ωφελούν τις επιχειρήσεις τα κριτήρια ESG;

Οι επιχειρήσεις που τα έχουν υιοθετήσει και τα εφαρμόζουν ήδη, διότι υπάρχουν και τέτοιες επιχειρήσεις, γίνονται καλύτερες στο risk management, στοιχείο κλειδί μετά τον κοροναϊό και την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στη διεθνή αγορά. Για παράδειγμα, αν μια επιχείρηση θέλει να κάνει σήμερα μια αλλαγή στην οργάνωσή της για να αξιοποιήσει μια νέα τεχνολογία, όπως το digitalisation για παράδειγμα. Αποφασίζει να απολύσει τους εργαζόμενους που δεν ξέρουν τις νέες τεχνολογίες της πληροφορικής για να φέρει καινούργιους καταρτισμένους εργαζόμενους αντί να προτιμήσει το reskilling των υπαρχόντων εργαζομένων. Αυτή η επιχείρηση δεν έχει λάβει υπόψη της τα ESG κριτήρια για τα οποία συζητάμε.

Είναι η λογική “Βusiness as usual” όπου η οικονομική μας δραστηριότητα κάνει μακροπρόθεσμα περισσότερο κακό παρά καλό. Όμως οι επιχειρήσεις δεν λειτουργούν «εν κενώ», αλλά μέσα στην κοινωνία και με μια τέτοια λογική το κόστος μπορεί να είναι τέτοιο που να αποτελεί πρόβλημα για τη δική τους βιωσιμότητα.
Μια επιχείρηση που εφαρμόζει τα κριτήρια ESG είναι καλύτερη στη διαχείριση κρίσεων, έχει καλύτερη διακυβέρνηση άρα είναι πιο αξιόπιστη, προσελκύει και διατηρεί και τους μετόχους της, οι μέτοχοι δεν την εγκαταλείπουν στις κρίσεις επειδή την εμπιστεύονται, έχει σταθερότητα της τιμής της μετοχής της και σαφώς καλύτερη δυνατότητα χρηματοδότησης.
Θα έχει δηλαδή πρόσβαση σε νέα εργαλεία χρηματοδότησης και δανεισμού, πρόσβαση στα νέα πράσινα bonds, διότι υπάρχουν πλέον κεφάλαια που κατευθύνονται μόνο σε επενδύσεις ESG. Επιπλέον, τώρα που τα κριτήρια θα εφαρμοστούν κανονιστικά, οι ασφαλιστικές εταιρείες δεν θα της αυξήσουν τα ασφάλιστρα διότι και οι ασφαλιστικές εταιρείες για να σε ασφαλίσουν θα ελέγξουν αν τηρούνται τα ESG.

Ακόμα, πρέπει να μπορεί να αποδεικνύει ότι εφαρμόζει τα κριτήρια ESG. Όχι να πουλάει λίγο διαφήμιση ή ένα οικολογικό προφίλ, να κάνει δηλαδή Green washing, για να προσελκύσει τα νέα κεφάλαια που θα έρθουν από τους επενδυτές και για να έχει πρόσβαση στα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία. Γιατί; Διότι θα ποινικοποιηθεί το Green washing. Εάν δεν μπορώ να το αποδείξω, καλύτερα να μην το πω.

Είναι υποχρεωτικά τα ESG;

Ναι, όπως είπαμε πριν, από την 1η Ιανουαρίου 2023 τα κριτήρια ESG θα είναι υποχρεωτικά για όλες τις εταιρείες που είναι εισηγμένες σε οποιοδήποτε ευρωπαϊκό Χρηματιστήριο και θα ελέγχονται από ανεξάρτητους ελεγκτές. Ο έλεγχος των οικονομικών αποτελεσμάτων κάθε εταιρείας από εξωτερικούς ελεγκτές, θα επεκταθεί και στα κριτήρια ESG.

Έχουν τη δυνατότητα οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις να εφαρμόσουν τα κριτήρια ESG;

Οι μικρές επιχειρήσεις και οι μεσαίες που δεν είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο εξαιρούνται και δεν θα υποχρεωθούν από το ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο να τα εφαρμόσουν -η σχετική απόφαση εκδόθηκε στις 23 Ιουνίου 2022 μετά τη σχετική διαβούλευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας.
Παρ΄όλα αυτά, επειδή οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι και προμηθευτές των μεγάλων επιχειρήσεων, εθνικών και πολυεθνικών, οι μεγάλες επιχειρήσεις θα εκδηλώσουν προτιμησιακό καθεστώς σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα απέναντι στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που εφαρμόζουν και δημοσιοποιούν τα κριτήρια ESG. Κάτω από αυτό το πρίσμα, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα «εξαναγκαστούν» εμμέσως, υπό μίαν έννοια, να εφαρμόσουν τα κριτήρια.

Θα έχουν την οικονομική δυνατότητα οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις να πάρουν τα αναγκαία μέτρα ώστε να πληρούν τα κριτήρια ESG;

Αν το Ταμείο Ανάκαμψης και η Εθνική Πολιτική δεν κάνει αυτό που πρέπει, κατευθύνοντας τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις προς την υιοθέτηση των κριτηρίων ESG, τότε οι μικρομεσαίες ελληνικές επιχειρήσεις θα εξαφανιστούν.
Βρισκόμαστε σε διαδικασία Πράσινης Μετάβασης όπως την ορίζει η ευρωπαϊκή πολιτική και σε κάθε μετάβαση, οι λιγότερο ενημερωμένοι και οι λιγότερο προετοιμασμένοι είναι αυτοί που κινδυνεύουν περισσότερο. Προσπαθούμε να πείσουμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δημιουργήσει ένα εθελοντικό πρότυπο για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και να τις βοηθήσει με ειδικά εργαλεία, όπως εκπαίδευση των ίδιων των ηγετών των επιχειρήσεων και οικονομική ενίσχυση των μικρομεσαίων που βρίσκονται ήδη σε αυτή την κατεύθυνση – και υπάρχουν αρκετές που από μόνες του προσπαθούν να γίνουν βιώσιμες.

Σε αυτές ειδικά τις επιχειρήσεις θα πρέπει να δοθούν ειδικά κίνητρα;

Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι πραγματικά «ο αδύναμος κρίκος». Είναι όμως και το 70% των ελληνικών επιχειρήσεων και από αυτές εξαρτάται το 70%, για να μην σας πω το 90% της απασχόλησης στην Ελλάδα.
Η Πολιτεία θα πρέπει να τις αναδείξει και να τις υποστηρίξει, ας πούμε με τις δημόσιες προμήθειες και να πει «να, εκεί πρέπει να πάμε».
Η εθνική στρατηγική πρέπει να λάβει υπόψη αυτά τα στοιχεία και να ενισχύσει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις ώστε να εφαρμόσουν τα κριτήρια ESG στο δρόμο τους για την Πράσινη Μετάβαση. Αλλιώς, ένας ολόκληρος κόσμος θα καταστραφεί.