Ράλι ανόδου σε επιμέρους βιομηχανικούς κλάδους περιόρισε τις γενικότερες  συνέπειες της πανδημίας στην παραγωγή και αυξάνει την αισιοδοξία για τις επιδόσεις των εργοστασίων στην Ελλάδα το 2021.

Είναι ίσως η μοναδική στιγμή στη σύγχρονη ιστορία, που μία στατιστικά καταγεγραμμένη μείωση στη βιομηχανική παραγωγή γίνεται δεκτή με τόσο μεγάλη ικανοποίηση. Σύμφωνα με το τελευταίο δελτίο της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής για το Δείκτη Βιομηχανικής Παραγωγής στην Ελλάδα, που εκδόθηκε μόλις στις 10 Δεκεμβρίου του 2020, η παραγωγή των ελληνικών εργοστασιακών μονάδων σημείωσε πτώση που φτάνει στο 3,7% για τον Οκτώβριο του 2020 σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2019. Σαφέστατα, το στοιχείο αυτό δεν αφήνει περιθώριο για πανηγυρισμούς, καθώς σε καμία περίπτωση δεν υποδεικνύει ότι το περασμένο έτος η βιομηχανική παραγωγή στη χώρα εξελίχθηκε, ενισχύθηκε ή εκσυγχρονίστηκε.

Σίγουρα, όμως, τα τελευταία στοιχεία για την απόδοση των εργοστασιακών εργοστασίων παράγουν μια γενικευμένη αισιοδοξία. Στο δεύτερο τρίμηνο του περασμένου έτους, όταν σε παγκόσμιο επίπεδο η πανδημία έβαζε «στον πάγο» τη βιομηχανική παραγωγή, ελάχιστοι περίμεναν ότι προς τα τέλη του έτους η πτώση θα ήταν μικρότερη του 4 ή και του 5%, σε μια χώρα που είναι εξαιρετικά ευάλωτη στους κλυδωνισμούς της διεθνούς οικονομίας, όπως η Ελλάδα.
Ειδικά για την περίπτωση της χώρας μας, είχε διατυπωθεί η εκτίμηση ότι η κάθετη μείωση των τουριστικών αφίξεων (οι οποίες στηρίζουν ένα μεγάλο ποσοστό του εθνικού ΑΕΠ), θα είχε και ταυτόχρονα ολέθριες συνέπειες για την εγχώρια βιομηχανία.

Ωστόσο, οι δυσοίωνες προβλέψεις δεν επαληθεύτηκαν. Κάθε άλλο, σε σχέση με άλλες οικονομίες του ανεπτυγμένου κόσμου, οι επιπτώσεις του κορωνοϊού στην ελληνική βιομηχανία μπορούν κάλλιστα να χαρακτηριστούν πολύ καλύτερες από αυτές που αναμένονταν.
Στη Γερμανία, η μείωση της βιομηχανικής παραγωγής τον Οκτώβριο του 2020 σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2019 έφτασε στο 8,1%. Κατά το ίδιο χρονικό διάστημα, στην Ολλανδία το ποσοστό της μείωσης ήταν αντίστοιχο με αυτό της Ελλάδας, στο 3,7%. Στην Ισπανία, τα επίπεδα βιομηχανικής παραγωγής περιορίστηκαν κατά 5,6%, ενώ στην Ιταλία, το ποσοστό της πτώσης έφτασε το 5,1%.

Τις τελευταίες εβδομάδες του 2020, οικονομολόγοι διεθνούς φήμης και κύρους, όπως ο Πoλ Ντόνοβαν, Επικεφαλής Οικονομολόγος στην ελβετική τράπεζα UBS, τόνιζαν πως κατά το δεύτερο κύμα του κορωνοϊού, οι επιπτώσεις στην παγκόσμια βιομηχανία και τη διεθνή οικονομία ήταν τελικά πιο ήπιες από ότι είχε αρχικά εκτιμηθεί, κυρίως λόγω της υψηλής ικανότητας προσαρμογής στα νέα δεδομένα που επέδειξαν τόσο οι καταναλωτές όσο και οι παραγωγικές μονάδες και τα δίκτυα διανομής των προϊόντων. Αυτό βεβαίως ισχύει και για τη χώρα μας, όπου ένα μέρος των απωλειών του τζίρου των καταστημάτων λιανικής καλύφθηκε από την εκτόξευση του ποσοστού της ηλεκτρονικής αγοράς προϊόντων. Επιπροσθέτως όμως, στην περίπτωση της Ελλάδας, η συγκράτηση του ποσοστού στη μείωση της βιομηχανικής παραγωγής έχει μία άλλη, ακόμα πιο βασική αιτία. Στην πραγματικότητα, αυτό που συνέβη μέσα στην πιο μεγάλη κρίση που έχει βιώσει η παγκόσμια οικονομία από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κι έπειτα, είναι το γεγονός ότι αρκετές ελληνικές βιομηχανίες, δεν διέψευσαν απλά τις «Κασσάνδρες» που προέβλεπαν κάθετη πτώση στην παραγωγή τους, αλλά αντιθέτως κατάφεραν να αυξήσουν της επιδόσεις τους, πολλαπλασιάζοντας την παραγωγή τους σε απροσδόκητα επίπεδα.

Οι πρωταγωνιστές
Σε σχέση με τον γενικό δείκτη βιομηχανικής παραγωγής, στον κλάδο της μεταποίησης, η μείωση ήταν πιο συγκρατημένη, καθώς κυμάνθηκε στο 3,1% από τον Οκτώβριο του 2019 μέχρι τον Οκτώβριο του 2020. Στο μεταποιητικό τομέα, η μεγαλύτερη μείωση καταγράφηκε στη βιομηχανία δέρματος και δερμάτινων ειδών (-38,1%), στα είδη ένδυσης (-24,2%), στη βιομηχανία ξύλου (-15,1%), αλλά και στον κλάδο κατασκευής ηλεκτρονικών υπολογιστών, ηλεκτρονικών και οπτικών προϊόντων (-14,7%). Παρ’ όλα αυτά, η συγκράτηση της πτώσης της γενικής βιομηχανικής παραγωγής σε απολύτως διαχειρίσιμα επίπεδα βασίζεται στις αξιόλογες επιδόσεις μιας σειράς από κλάδων, οι οποίοι τοποθετούνται αυτομάτως και στη θέση των πρωταγωνιστών, στην προσπάθεια που έχει ήδη ξεκινήσει, για την στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης της Ελλάδας στην εποχή μετά την λήξη της πανδημίας.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το 2020, τον Οκτώβριο του περασμένου έτους, υπήρξαν εγχώριες βιομηχανίες που κατέγραψαν αναπάντεχα μεγάλη αύξηση στην παραγωγή τους. Μεταξύ των πρωταγωνιστών, συγκαταλέγονται ο τομέας της παραγωγής προϊόντων καπνού, που σε σχέση με τον Οκτώβριο του 2019 αύξησε την παραγωγή του κατά 31,6%, αλλά και ο πολύ σημαντικός κλάδος της κατασκευής μηχανοκίνητων οχημάτων, ρυμουλκούμενων και ημιρυμουλκούμενων προϊόντων, όπου οι επιδόσεις της παραγωγής ήταν καλύτερες σε σχέση με το προηγούμενο έτος σε ποσοστό 29,1%. Ακολούθησαν οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες, οι οποίες εν μέσω πανδημίας, φαίνεται πως κατόρθωσαν να αδράξουν την ευκαιρία που παρουσιάστηκε, καλύπτοντας μεγάλο μέρος της αυξημένης ανάγκης των καταναλωτών σε Ελλάδα και εξωτερικό, για θωράκιση της υγείας του ανθρώπινου οργανισμού.

Όπως έδειξαν τα στοιχεία για τη βιομηχανική παραγωγή του περασμένου Οκτωβρίου, η παραγωγή βασικών φαρμακευτικών προϊόντων και φαρμακευτικών σκευασμάτων στην Ελλάδα αυξήθηκε κατά 22,7%. Ιδιαίτερη μνεία αξίζει και για τις επιδόσεις της ελληνικής κλωστοϋφαντουργίας, η οποία μετά από δεκαετίες υποβάθμισης δείχνει να εισέρχεται εκ νέου σε τροχιά ανάπτυξης. Η παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών υλών αυξήθηκε κατά 13,6% στη χώρα μας. Παράλληλα, σε διψήφια επίπεδα κυμάνθηκε και η επέκταση των δραστηριοτήτων του κλάδου επισκευής και εγκατάστασης μηχανημάτων και εξοπλισμού, με αύξηση 10,3%.

Από τις άκρως ενθαρρυντικές επιδόσεις της ελληνικής βιομηχανίας της μεταποίησης, ξεχωρίζουν επιπλέον ο κλάδος της κατασκευής λοιπού εξοπλισμού μεταφορών, με 9,7%, η παραγωγή μη μεταλλικών ορυκτών προϊόντων (9%), η κατασκευή μεταλλικών προϊόντων (7,5%), η κατασκευή επίπλων (6,9%) και η άνοδος της παραγωγής στα εργοστάσια κατασκευής ηλεκτρολογικού εξοπλισμού, με 6,6%.

Οι πλέον διακεκριμένοι παράγοντες του κλάδου της βιομηχανίας στην Ελλάδα αφουγκράζονται την αισιοδοξία που επικρατεί σε αρκετούς παραγωγικούς τομείς, λόγω της ανθεκτικότητας που επέδειξε η ελληνική βιομηχανία κατά το κυριότερο στάδιο της παγκόσμιας κρίσης του κορωνοϊού. Σύμφωνα με τις δηλώσεις του Δημήτρη Βέργαδου, Διευθυντή του Τομέα ΜΜΕ, Θέσεων και Ενημέρωσης στον ΣΕΒ, ειδικά ο κλάδος της μεταποίησης απέδειξε τους τελευταίους μήνες ότι έχει αποκτήσει μια ξεχωριστή δυναμική. Αυτό, αναδεικνύεται και από τις έρευνες που έχει ήδη διεξάγει ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών μεταξύ των μελών του, οι οποίοι αποτελούν και τους ηγέτες του ελληνικού παραγωγικού κλάδου. «Η πρόσφατη, ετήσια και τέταρτη κατά σειρά, έρευνα του ΣΕΒ ‘Ο σφυγμός του επιχειρείν’, που καταγράφει την αξιολόγηση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος από ένα ευρύ φάσμα της ελληνικής επιχειρηματικότητας, αναδεικνύει, μεταξύ άλλων, πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία για τη δυναμική και την ανθεκτικότητα της μεταποίησης στη χώρα μας. Σχεδόν 6 στις 10 επιχειρήσεις (ποσοστό 57% του δείγματος) θεωρούν ότι οι επιπτώσεις της πανδημίας του κορονοϊού στην ελληνική οικονομία θα είναι πιο σοβαρές σε σχέση με τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, στον κλάδο της μεταποίησης το ποσοστό αυτό πέφτει στο 20%», τονίζει ο κ. Βέργαδος. «Επίσης, στην ίδια έρευνα εμφανίζονται τουλάχιστον οι πιο μεγάλες επιχειρήσεις της μεταποίησης να δηλώνουν μεγαλύτερη ετοιμότητα στη διαχείριση του 2ου κύματος της πανδημίας, έχοντας διαμορφώσει σχέδια αντιμετώπισης – δείγμα της οργανωτικής τους ικανότητας και ευελιξίας. Α

κόμη, στις 6 από τις 10 μεγάλες επιχειρήσεις που θα παρουσιάσουν επενδυτική δραστηριότητα την περίοδο 2021-2024, όπως τη σχεδίαζαν ανεξαρτήτως της υγειονομικής κρίσης, πρωταγωνιστούν επιχειρήσεις που προέρχονται από τη μεταποίηση (41,5%)», επισημαίνει ο Διευθυντής Ενημέρωσης του ΣΕΒ, σημειώνοντας πως πλέον, το στοίχημα για την παγίωση των αναπτυξιακών ποσοστών, σε μία μεγάλη μερίδα των βιομηχανιών δεν είναι άλλος από τον εκσυγχρονισμό των μέσων παραγωγής και της λειτουργίας τους, βάσει των νέων ψηφιακών και τεχνολογικών προτύπων. «Η διαφοροποίηση του παραγωγικού προτύπου με ενίσχυση της βιομηχανίας έχει αποδειχθεί ότι αποτελεί ισχυρό ανάχωμα σε περιόδους κρίσης. Με την τεχνολογική και ψηφιακή δυναμική, το παραγωγικό μέγεθος και την εξωστρέφεια να συνιστούν πυλώνες ανθεκτικότητας. Η κρίση του Covid-19 μάς υπενθυμίζει ότι έχει φθάσει η ώρα της αναβάθμισης της εγχώριας παραγωγής», καταλήγει ο Δημήτρης Βέργαδος.

«Η βιομηχανία επέδειξε αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα στις συνθήκες που δημιουργήθηκαν από την πανδημία, επειδή ακριβώς προσαρμόσθηκε έγκαιρα στα νέα δεδομένα κι επειδή εφάρμοσε κατά γράμμα τα μέτρα προστασίας που υπαγορεύθηκαν από την Κυβέρνηση. Για το λόγο αυτό αποτελεί σημαντικό παράγοντα κοινωνικής συνοχής σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, αφού κατάφερε να διατηρήσει τις υφιστάμενες θέσεις εργασίας εν μέσω κρίσης», δηλώνει από την πλευρά του ο Αθανάσιος Σαββάκης, πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Ελλάδος (ΣΒΕ) και του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας.

Σύμφωνα με τον έμπειρο και σημαντικό παράγοντα του ελληνικού βιομηχανικού κλάδου, οι επιπτώσεις του κορωνοϊού θα ξεπεραστούν πλήρως με την αρωγή του κεντρικού κράτους, ειδικά σε τομείς που διαχρονικά αποτελούν εμπόδια για την εξέλιξη και την αύξηση της παραγωγής των ελληνικών βιομηχανιών. Αναμφίβολα, τέτοιοι τομείς είναι η γραφειοκρατία, η υψηλότερη φορολόγηση (σε σχέση με άλλες χώρες μέλη της ΕΕ), η έλλειψη στόχευσης για την ενίσχυση των εξαγωγών, η ανάπτυξη των δικτύων διανομής και η ελλιπής προσπάθεια που γίνεται για την υποστήριξη του τεχνολογικού εκσυγχρονισμού των ελληνικών εργοστασίων. «Η ανεπιθύμητη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί λόγω της πανδημίας, προτείνουμε να λειτουργήσει ως αφορμή για τον εξορθολογισμό του περιβάλλοντος δραστηριοποίησης της βιομηχανίας. Για τον Σύνδεσμο Βιομηχανιών Ελλάδος η συγκεκριμένη προοπτική θα πρέπει να έχει ως πυρήνα την άρση των κυριότερων εμποδίων, τα οποία μειώνουν καθημερινά τη διεθνή ανταγωνιστικότητα των μεταποιητικών επιχειρήσεων της χώρας μας», επισημαίνει ο πρόεδρος του ΣΒΕ. «Σε κάθε περίπτωση, υποστηρίζουμε ότι το 2021 μπορεί υπό προϋποθέσεις να είναι έτος ανάκαμψης, αλλά προφανώς αυτό θα εξαρτηθεί από την εξέλιξη της πανδημίας. Εφόσον οι εξελίξεις είναι θετικές, τότε είμαι βέβαιος ότι η εγχώρια βιομηχανία και μεταποίηση θα ξεπεράσουν τις επιδόσεις του 2019, δημιουργώντας έτσι νέες προοπτικές ανάπτυξης για τη χώρα μας», προσθέτει ο κ. Σαββάκης.

Η επόμενη ημέρα
«Η επόμενη ημέρα για την παγκόσμια βιομηχανία δεν έχει να κάνει με διαφορετικούς χειρισμούς στον κάθε ξεχωριστό κλάδο. Όλες οι κατηγορίες της βιομηχανίας μπορούν να ενισχυθούν και να κυριαρχήσουν στην περίοδο που ακολουθεί μετά την πανδημία, αν ακολουθήσουν τρεις κανόνες: την παραγωγή καινοτόμων προϊόντων, την υιοθέτηση των αρχών της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης και την επένδυση στην ‘τοπικοποίηση’», ανέφερε δημοσίευμα στο διεθνές πρακτορείο οικονομικών και επιχειρηματικών ειδήσεων Bloomberg, την τελευταία εβδομάδα του Δεκεμβρίου του 2020.

Πράγματι, ο εκσυγχρονισμός των μεθόδων παραγωγής, με την εφαρμογή νέων μέσων, όπως οι ρομποτικοί αυτοματισμοί και η σύνδεση στο νέο δίκτυο 5ης Γενιάς (5G) θεωρείται ότι απαιτεί προαπαιτούμενο για την βιομηχανική ανάπτυξη σε όλον τον κόσμο. Μέσω της υιοθέτησης νέων τεχνολογικών μεθόδων, οι επιχειρήσεις μπορούν όχι απλά να επιταχύνουν την παραγωγή τους και να μειώσουν τα κόστη της, αλλά και να σχεδιάσουν νέα προϊόντα. Το στοίχημα της επόμενης ημέρας για την ελληνική βιομηχανία όμως βασίζεται και στην «τοπικοποίηση», τη νέα τάση που σύμφωνα με τους διεθνείς αναλυτές πρόκειται να κυριαρχήσει διεθνώς, μετά την επέλαση της παγκοσμιοποίησης, κατά τις προηγούμενες τρεις δεκαετίες.

Η τοπικοποίηση της βιομηχανίας είναι μια διαδικασία η οποία αφορά στην παραγωγή των προϊόντων, όσο εγγύτερα γίνεται στους καταναλωτές τους. Αυτό σημαίνει ότι για μία μακρά σειρά νέων προϊόντων, υπάρχει η δυνατότητα αποκέντρωσης της παραγωγής, ώστε αυτή να γίνεται πολύ κοντά σε περιοχές με καταναλωτική δυναμική. Ένα καλό παράδειγμα τέτοιων προϊόντων είναι οι φορτιστές ή οι μπαταρίες που απαιτούν τα νέα ηλεκτρικά οχήματα. Η τοπικοποίηση είναι μία ακόμη ευκαιρία για την ελληνική βιομηχανία, η οποία μετά από πολλά χρόνια δεινής οικονομικής κρίσης έχει κάθε δικαίωμα να αισιοδοξεί.

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΣΑΒΒΑΚΗΣ
Πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Ελλάδος (ΣΒΕ) και του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας

«Η βιομηχανία επέδειξε αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα στις συνθήκες που δημιουργήθηκαν από την πανδημία, επειδή ακριβώς προσαρμόσθηκε έγκαιρα στα νέα δεδομένα κι επειδή εφάρμοσε κατά γράμμα τα μέτρα προστασίας που υπαγορεύθηκαν από την Κυβέρνηση»