Οι βιομηχανίες στρέφουν την προσοχή τους στην ορθή διαχείριση των ποσοτήτων νερού που χρησιμοποιούν, όχι μόνο ως υποχρέωση προς το αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο, αλλά ως ευκαιρία εξοικονόμησης πολυτίμων πόρων κι ενίσχυσης του εταιρικού τους brand, σε μια αγορά όπου οι καταναλωτές απαιτούν υψηλή κοινωνική και περιβαλλοντική ευθύνη.

Λαμβάνοντας πάντα υπόψη ότι οι υδάτινοι πόροι είναι πλέον περιορισμένοι, η διαχείριση των υδάτων στη βιομηχανία αποτελεί ένα πολύ κρίσιμο στοιχείο της αειφόρου ανάπτυξης. Μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της βιομηχανικής διαχείρισης των υδάτων μπορεί στην πραγματικότητα να προσφέρει μια οικονομικά αποδοτική λύση. Η χημεία, ο σύγχρονος εξοπλισμός και η αυτοματοποίηση διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο προς αυτή την κατεύθυνση.

Η αυξανόμενη ζήτηση για έξυπνες λύσεις διαχείρισης του νερού -συμπεριλαμβανομένης της επαναχρησιμοποίησης νερού και των μηδενικών τεχνολογιών απόρριψης υγρών- στο βιομηχανικό τομέα επιταχύνει την ανάπτυξη της σχετικής αγοράς. Μεγάλο ενδιαφέρον, επίσης, παρουσιάζει η δυναμική που έχει η αγορά της επεξεργασίας βιομηχανικών λυμάτων, η οποία αναμένεται να αυξηθεί από 11.3 δις δολάρια που βρίσκεται στο 2019, σε 15 δις το 2024.

Ποια θα είναι, λοιπόν, η βιομηχανική διαχείριση των υδάτων στον εικοστό πρώτο αιώνα; Ορισμένα από τα στοιχεία που θα κυριαρχήσουν ήδη είναι παρόντα, όπως για παράδειγμα η τεχνολογία της Αντίστροφης Ώσμωσης. Σύμφωνα με τις κυρίαρχες τάσεις, θα αποτελέσει την κύρια επιλογή για την επαναχρησιμοποίηση νερού για ψύξη. Επίσης, σημαντικό ρόλο αναμένεται να διαδραματίσει η τεχνολογία μεμβρανών διαυγάσεως μικροδιήθησης (MF) και υπερδιήθησης (UF).

Είναι πάντως ενδεικτικό ότι αυτή τη στιγμή ένα μεγάλο ποσοστό της επεξεργασίας νερού στη βιομηχανία στην Ευρώπη βασίζεται ακόμα στην τεχνολογία των μεμβρανών (ΜΒR). Κατά την εξέταση των βιομηχανικών αναγκών σε νερό, είναι σημαντικό να μειωθεί το συνολικό κόστος λειτουργίας, να βελτιωθεί η ευθύνη και να βελτιωθεί η απόδοση των χρησιμοποιούμενων ποσοτήτων.

Διαφορετικές ανάγκες ανά κλάδο
Ειδικά για τη βιομηχανία, το νερό αποτελεί βασική πρώτη ύλη σε κάθε βήμα της παραγωγής, από τον καθαρισμό συσκευασιών μέχρι τα συστήματα ψύξης. Κύριοι καταναλωτές νερού στη βιομηχανία -και αυτοί που πρωτοστατούν στην υιοθέτηση «έξυπνων» συστημάτων εξοικονόμησης νερού- είναι ο κλάδος Τροφίμων και Ποτών, ο Ενεργειακός κλάδος, οι μονάδες παραγωγής υφασμάτων και η χαρτοβιομηχανία.

Σε κάθε περίπτωση, το να μιλάμε γενικώς για υδατικές ανάγκες στη βιομηχανία είναι σχετικά αυθαίρετο, καθώς υφίσταται τεράστια διαφοροποίηση, ανάλογα με το εκάστοτε βιομηχανικό πεδίο.
Για παράδειγμα, μια εξορυκτική βιομηχανία χρειάζεται νερό στοιχειωδώς καθαρό, κυρίως για πλύση πετρωμάτων και ψύξη εξοπλισμού, ενώ μία βιομηχανία εμφιάλωσης ποτών ή μία φαρμακευτική βιομηχανία απαιτεί νερό εξαιρετικής καθαρότητας, απαλλαγμένο ακόμα και από την παραμικρή υποψία παθογόνων παραγόντων.

Ενεργειακός κλάδος
Κάθε βιομηχανική δραστηριότητα παραγωγής ενέργειας είναι σίγουρο ότι σε κάποιο στάδιό της, θα απαιτήσει σημαντικές ποσότητες νερού, κυρίως για την ψύξη μηχανημάτων. Μάλιστα, καθώς η ζήτηση για ενέργεια αυξάνεται, ο ΟΗΕ προβλέπει αύξηση κατά 85% της κατανάλωσης νερού από τις βιομηχανίες ενέργειας, με αποτέλεσμα να υπάρξει αναντιστοιχία μεταξύ ζήτησης και προσφοράς νερού έως και 40% στον ενεργειακό κλάδο μέχρι το 2030. Με άλλα λόγια, ενέργεια και νερό είναι άρρηκτα συνδεδεμένα.

Εξόρυξη
Οι εξορυκτικές βιομηχανίες έχουν στενή εξάρτηση από το νερό και κατά συνέπεια έχουν δημιουργήσει καινοτόμες διαδικασίες για την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωσή του. Αφενός, οι διαδικασίες τους χρειάζονται νερό για την επεξεργασία ορυκτών, ανάκτηση μετάλλων και έλεγχο της σκόνης. Αφετέρου, για να αποφευχθεί η ρήξη με τις τοπικές κοινωνίες, πρέπει να διασφαλιστεί ότι δεν εξαντλούν ή ρυπαίνουν τους υδάτινους πόρους στους οποίους βασίζονται άλλες επιχειρήσεις και τοπικές κοινότητες. Η αποτελεσματική διαχείριση των υδάτων είναι ζωτικής σημασίας για τη βιωσιμότητα και αποδοχή μιας σύγχρονης επιχείρησης εξόρυξης.

Αυτοκινητοβιομηχανίες και Βιομηχανίες Μετάλλου
Εδώ έχουμε να κάνουμε με δύο αδιαμφισβήτητα δεδομένα: κάθε βιομηχανική επεξεργασία μετάλλου προϋποθέτει υψηλές θερμοκρασίες και διαχείριση του υψηλού θερμικού φορτίου. Επίσης, κάθε διαχείριση θερμικού φορτίου απαιτεί χρήση σημαντικών ποσοτήτων νερού. Στο πλαίσιο αυτό, αυτοκινητοβιομηχανίες και βιομηχανίες μετάλλου χρησιμοποιούν νερό για να ψύχουν ή να θερμαίνουν τις υποδομές τους και τον μηχανολογικό εξοπλισμό τους. Μάλιστα, ακριβώς λόγω της κρισιμότητας που έχει το νερό στην παραγωγική τους διαδικασία, πολλές από τις παραπάνω εταιρείες διαθέτουν τα δικά τους, ιδιόκτητα δίκτυα και πηγές υδατικών αποθεμάτων.

Φαρμακοβιομηχανία και Χημική Βιομηχανία
Πρόκειται για τους βιομηχανικούς κλάδους που αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις γύρω από την χρήση του νερού από διάφορες οπτικές γωνίες. Το νερό είναι ταυτόχρονα κρίσιμο συστατικό στην παραγωγή πολλών φαρμάκων και χημικών ουσιών. Επιπλέον, ο κλάδος αντιμετωπίζει μοναδικές προκλήσεις όσον αφορά την απομάκρυνση του παραπροϊόντων μετά τη χρήση του, προκειμένου να αποφευχθεί η δημιουργία χημικής μόλυνσης στο δίκτυο ύδρευσης ή τον υδροφόρο ορίζοντα. Ειδικά, το τελευταίο σημείο αποτελεί ακανθώδες ζήτημα για τη φήμη του κλάδου και το αποτύπωμά τους στην καταναλωτική συνείδηση.

Βιομηχανίες που πρωτοστατούν στη διαχείριση των υδατικών πόρων
Το νερό ως αναπόσπαστο κομμάτι της παραγωγικής διαδικασίας στις βιομηχανικές επιχειρήσεις.

Πώς το εργοστάσιο της ΕΨΑ πέτυχε μείωση του υδάτινού του αποτυπώματος
Ο Μιχάλης Τσαούτος, Γενικός Διευθυντής της ΕΨΑ μας μιλά για τη βραβευμένη συνεργασία της με την ΑΓΕΤ, στο πλαίσιο περιορισμού της χρήσης νερού κατά τη βιομηχανική παραγωγή. «Στα πλαίσια περιορισμού της χρήσης νερού κατά τη βιομηχανική παραγωγή, η ΕΨΑ σε συνεργασία με τη βιομηχανία τσιμέντου ΑΓΕΤ-Ηρακλής, έχουν υλοποιήσει από το 2012 ένα έργο που εξοικονομεί σημαντικές ποσότητες νερού ετησίως». Το εργοστάσιο Βόλου της ΑΓΕΤ Ηρακλής καταναλίσκει νερό ως μέρος της παραγωγικής του διαδικασίας, κυρίως για την ταχεία ψύξη των καυσαερίων της μονάδας. Το νερό αυτό εξατμιζόμενο στον πύργο καταιονισμού, χάνεται στην ατμόσφαιρα. Η ποσότητα του νερού αυτού ανέρχεται περίπου σε 270.000 κ.μ. το χρόνο και αντλείται από τον υδροφόρο ορίζοντα. Σύμφωνα με τον κ. Τσαούτο, οποιαδήποτε σκέψη για μείωση της ποσότητας του φρέσκου νερού είναι μια συμβολή στην προστασία του περιβάλλοντος και στη μείωση του υδάτινου αποτυπώματος του εργοστασίου.

Με την ολοκλήρωση του έργου, το βιολογικά επεξεργασμένο απόβλητο από τον καθαρισμό των γραμμών παραγωγής και το πλύσιμο φιαλών της ΕΨΑ, οδεύει μέσω αγωγών προς το εργοστάσιο της ΑΓΕΤ. Η ποσότητα αυτή συμποσούται σε 100 κ.μ. νερό την ημέρα δηλαδή 30.000 κ.μ. νερό το χρόνο, μειώνοντας ισόποσα την απαίτηση σε φρέσκο νερό του εργοστασίου τσιμέντου. Ο κ. Τσαούτος σημειώνει ότι τα οφέλη του έργου είναι ποιοτικά και περιβαλλοντικά, καθόσον το νερό που αντλείτο δεν αποτελεί ιδιαίτερο κόστος για το εργοστάσιο της ΑΓΕΤ. Είναι παράδειγμα για το πώς αποφεύγεται η άντληση φρέσκου καθαρού νερού για μια χρήση που δεν απαιτείται τέτοια ποιότητα νερού. Έτσι και αποφεύγεται η άντληση, καθώς και η απόρριψη του αποβλήτου στη θάλασσα. .

«Νερό για το Αύριο» από την Αθηναϊκή Ζυθοποιία
Την ορθή διαχείριση των υδατικών πόρων προωθεί το νέο πρόγραμμα της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας «Νερό για το Αύριο». Σύμφωνα με τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας, Αλέξανδρο Δανιηλίδη, το «Νερό για το Αύριο» υλοποιείται στο πλαίσιο της συνολικής στρατηγικής βιώσιμης ανάπτυξης της εταιρείας «Παράγουμε ένα καλύτερο αύριο», βασικό πυλώνα της οποίας αποτελεί η ορθή διαχείριση των υδάτων. Εστιάζοντας στη βελτιστοποίηση της χρήσης του νερού για τις ανάγκες άρδευσης του Θεσσαλικού κάμπου, το συγκεκριμένο πρόγραμμα θα εμπλέξει ενεργά παραγωγικούς, ερευνητικούς και θεσμικούς φορείς στην πολύπλευρη αποτίμηση της υφιστάμενης κατάστασης και στο σχεδιασμό λύσεων για τη μετάβαση σε μοντέλο βιώσιμης διαχείρισης υδατικών πόρων.

«Η Αθηναϊκή Ζυθοποιία επενδύει στον συμμετοχικό μετασχηματισμό της ελληνικής γεωργίας σ’ έναν αειφόρο, τεχνολογικά έξυπνο και κυκλικό οικονομικό τομέα, που θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας, θα συνεισφέρει στην ελληνική εξωστρέφεια και στην κοινωνική συνοχή», υπογραμμίζει η επιστημονική υπεύθυνη του Προγράμματος, Καθ. Φοίβη Κουντούρη. Η ορθή διαχείριση του νερού αποτελεί πεδίο δράσης για την Αθηναϊκή Ζυθοποιία, η οποία έχει μειώσει την κατανάλωση νερού κατά 20% την τελευταία δεκαετία και συνεχίζει να στοχεύει ακόμα υψηλότερα.

Σταθερή η δέσμευση της Coca Cola για την ορθή διαχείριση νερού
Η Ζωή Πρεβενίου, Sustainability Manager Ελλάδας/Κύπρου μιλά για την άρρηκτη σχέση της Coca Cola 3E με το νερό, ως αναπόσπαστο κομμάτι της παραγωγικής διαδικασίας και απαραίτητο αγαθό για την καλλιέργεια των πρώτων υλών. «Εργαζόμαστε με προσήλωση, ώστε να μειώσουμε την ποσότητα νερού που απαιτείται για την παραγωγή των αναψυκτικών μας αλλά και να διασφαλίσουμε την επιστροφή του στο περιβάλλον. Μελετάμε τακτικά την ποσότητα και την ποιότητα του νερού τροφοδοσίας σε όλα τα εργοστάσια εμφιάλωσης μας. Βελτιώνουμε σημαντικά την αποτελεσματικότητά μας, και επενδύουμε συνεχώς σε αναδυόμενες τεχνολογίες».

Η κα Πρεβενίου λέει ότι «το 2019, με την υποστήριξη του Ιδρύματος της Coca-Cola (The Coca-Cola Foundation) και σε συνεργασία με τον διεθνή οργανισμό Global Water Partnership – Mediterranean, υλοποιήσαμε το πρόγραμμα “Το Νερό στην Πόλη” στην πόλη της Αλεξανδρούπολης, εξασφαλίζοντας την αύξηση του διαθέσιμου πόσιμου νερού κατά 1,7 δισεκατομμύρια λίτρα ετησίως». Ο Όμιλος Coca-Cola HBC, έχει αναδειχθεί για 7η χρονιά ως η πιο βιώσιμη εταιρεία ποτών στην Ευρώπη από τον Δείκτη Βιωσιμότητας Dow Jones (DJSI) και η 2η βιωσιμότερη εταιρεία παγκοσμίως. Επιπλέον, αναγνωρίστηκε μέσω της κατάταξης «A List» από τον διεθνή μη κερδοσκοπικό οργανισμό CDP για τις δράσεις της σχετικά με την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την ορθή διαχείριση του νερού. Σύμφωνα με την κα Πρεβενίου, «τα παραπάνω επισφραγίζονται από τις ανώτατες πιστοποιήσεις για την υπεύθυνη διαχείριση νερού που έλαβαν οι μονάδες παραγωγής της Coca-Cola Τρία Έψιλον από την Alliance for Water Stewardship (AWS).

Τσακίρης: Επενδύοντας σε νέες τεχνολογίες εξοικονόμησης νερού
Ο Γιάννης Καραμπάς, Προϊστάμενος QC/QA στην ΤΣΑΚΙΡΗΣ ΑΒΕΕ, μιλά για το success story της επιχείρησης ως προς τη μείωση της κατανάλωσης νερού. «Το νερό είναι αγαθό ζωτικής σημασίας για την παραγωγική μας διαδικασία. Η χρήση του εξασφαλίζει την εύρυθμη παραγωγική δραστηριότητα (π.χ. υδρομεταφορά φιλέτων πατάτας) και συντελεί στη μείωση των κινδύνων που έχουν να κάνουν με την παρουσία ξένων σωμάτων (π.χ. απομάκρυνση ξένων σωμάτων από τον εξωτερικό φλοιό της πατάτας)», σημειώνει ο κ. Καράμπας. Στο πλαίσιο των μακροπρόθεσμων στόχων που έχει θέσει η ΤΣΑΚΙΡΗΣ ΑΒΕΕ, έχουν εφαρμοστεί πρακτικές αξιοποίησης των υδάτινων πόρων.

Σημαντικές επενδύσεις έχουν γίνει και στη μονάδα επεξεργασίας των υγρών αποβλήτων του εργοστασίου. Ενσωματώθηκαν νέες τεχνολογίες, όπως η προσθήκη μιας μονάδας DAF στο Α’ στάδιο επεξεργασίας των αποβλήτων, ενώ και στη δεξαμενή αερισμού η παροχή αέρα δεν είναι πια χρονοπρογραμματιζόμενη, αλλά ελέγχεται από κατάλληλους αισθητήρες (διαλυμένου οξυγόνου και Redox) που «αποφασίζουν» την ποσότητα του αέρα που χρειάζεται να προστεθεί στη δεξαμενή. «Αυτές οι ενέργειες έχουν βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα του αποτιθέμενου αποβλήτου και έχουν οδηγήσει σε αξιοσημείωτη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας για τη λειτουργία της μονάδας. Παράλληλα εφαρμόζουμε πολλές τεχνικές για να επιτύχουμε τη μείωση στη χρήση νερού. Επίσης, εξοικονόμηση επετεύχθη με την εγκατάσταση της μονάδας ανάκτησης αμύλου», καταλήγει ο κ. Καράμπας.