Με την εκτίναξη τα τελευταία δυο χρόνια του ήδη υψηλού και μη ανταγωνιστικού κόστους ενέργειας, η βιομηχανική ανταγωνιστικότητα στην Ευρώπη κλονίστηκε ακόμη περισσότερο. Ακολουθούν ηχηρές περιπτώσεις επιχειρήσεων που είτε διέκοψαν τη λειτουργία τους είτε μετέφεραν τις επενδύσεις τους εκτός Ευρώπης.

Η ενεργειακή κρίση προκάλεσε σοβαρότατα προβλήματα στην ευρωπαϊκή βιομηχανία, καθώς το ήδη υψηλό και μη ανταγωνιστικό κόστος ενέργειας εκτινάχθηκε ακόμη περισσότερο, επιτείνοντας το πρόβλημα ανταγωνιστικότητας που ούτως ή άλλως αντιμετωπίζει ο κλάδος της μεταποίησης στη Γηραιά Ήπειρο. Οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας και οι τιμές του φυσικού αερίου, με τις οποίες βρέθηκαν αντιμέτωπες οι βιομηχανίες της Ευρώπης, έφτασαν να είναι υπερδιπλάσιες σε σχέση με τις τιμές που ίσχυαν πριν την κρίση, δηλαδή το πρώτο εξάμηνο του 2021. Οι αυξημένες τιμές δεν ήταν μόνο αποτέλεσμα των γεωπολιτικών εντάσεων και ανακατατάξεων που συντελούνται, αλλά οφείλονται εν πολλοίς και στους υπερφιλόδοξους στόχους που έχουν τεθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης, χωρίς να έχει υπάρξει αντίστοιχη μέριμνα για τη διαφύλαξη της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας.

Οι συνέπειες του εκτροχιασμού του ενεργειακού κόστους υπήρξαν δυσβάσταχτες για την ήδη βαριά νοσούσα ευρωπαϊκή βιομηχανία, η οποία είδε μεγάλο αριθμό βιομηχανιών να κλείνουν οριστικά, καθώς δεν κατάφεραν να αντεπεξέλθουν στη νέα ενεργειακή πραγματικότητα. Εκτός από τις βιομηχανίες που έκλεισαν οριστικά, μια σειρά από άλλες παραγωγικές μονάδες, αναγκάστηκαν να κλείσουν προσωρινά τις γραμμές παραγωγής τους, προκειμένου να περιορίσουν τη ζημιά από τις υψηλές τιμές της ενέργειας. Μια ακόμη αρνητική εξέλιξη που ήρθε ως αποτέλεσμα του υψηλού ενεργειακού κόστους, αφορά στο πάγωμα ή την εγκατάλειψη σημαντικών επενδυτικών σχεδίων για για νέες μονάδες στην Ευρώπη, ενώ πολλές εταιρείες αποφάσισαν τελικά να επενδύσουν εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να αποφύγουν τις υψηλές επιβαρύνσεις και τα κόστη που συνεπάγεται η παραγωγική διαδικασία εντός των συνόρων της ένωσης.

Μεταφορά επενδύσεων εκτός Ευρώπης
Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση της Mytilineos, η οποία σύμφωνα με τον επικεφαλής της Ε. Μυτιληναίο, εξετάζει την υλοποίηση μεγάλης παραγωγικής επένδυσης στον τομέα του αλουμινίου στην αγορά του Καναδά, εγκαταλείποντας αντίστοιχα σχέδια για επένδυση εντός των τειχών της Ε.Ε.
Σύμφωνα με στοιχεία του διεθνούς οργανισμού ενέργειας ΙΕΑ, η λίστα με βιομηχανίες που εγκατέλειψαν επενδύσεις ή αποφάσισαν τελικώς να τις υλοποιήσουν εκτός Ευρώπης περιλαμβάνει μια σειρά από μεγάλες εταιρείες από τους κλάδους της χαρτοποιίας, της αυτοκινητοβιομηχανίας, των χημικών, όπως: την χαρτοποιία Varel, η οποία αποφάσισε να εγκαταλείψει επένδυση τον Ιούνιο του 2023, για τη δημιουργία νέας μονάδας παραγωγής υπερελαφρών κυματοειδών χαρτιών στο Wilhemshaven.

Άλλες μεγάλες επενδύσεις που πάγωσαν εξαιτίας του υψηλού ενεργειακού κόστους αφορούν στα σχέδια της αυτοκινητοβιομηχανίας Volkswagen για τη δημιουργία εργοστασίου παραγωγής μπαταριών. Το ίδιο ισχύει και για τα πλάνα της αυτοκινητοβιομηχανία Tesla στην Ευρώπη που ακυρώθηκαν τον Απρίλιο του 2023. Στην ακύρωση επενδύσεων προχώρησαν επίσης η βιομηχανία παραγωγής μπαταριών Freyr τον Απρίλιο του 2023 και η χημική βιομηχανία OCI, η οποία αποφάσισε να εγκαταλείψει επενδυτικά σχέδια εντός της Ε.Ε. τον Οκτώβριο του 2022.

Η λίστα της ΙΕΑ περιλαμβάνει επίσης πέντε βιομηχανίες που έκλεισαν οριστικά γραμμές παραγωγής εντός της Ε.Ε. Ποιες είναι αυτές; Η χημική βιομηχανία BASF, η οποία έκλεισε οριστικά εργοστάσιό της στη Γερμανία τον Μάρτιο του 2023, εξαιτίας των υψηλών ενεργειακών τιμών. Η BASF έκλεισε συγκεκριμένα παραγωγικές μονάδες στο στρατηγείο της στο Ludwigshafen, μετά την αύξηση κατά 2,9 δισ. ευρώ του ενεργειακού της κόστους. Στη λίστα των βιομηχανιών που έκλεισαν γραμμές παραγωγής περιλαμβάνονται επίσης η βιομηχανία Dr Schneider, η οποία παράγει πλαστικά εξαρτήματα για την αυτοκινητοβιομηχανία και η οποία έκλεισε τον Σεπτέμβριο του 2022.

Επιπλέον, η βιομηχανία υφασμάτων Gortz, η οποία έκλεισε επίσης το Σεπτέμβριο του 2022, η βιομηχανία αλουμινίου Talum που έκλεισε το Μάρτιο του 2023, καθώς και μια ακόμη βιομηχανία αλουμινίου, η Slovalco το Σεπτέμβριο του 2022.

Προσωρινή αναστολή λειτουργίας
Σημαντικός αριθμός βιομηχανιών προχώρησε σε αναστολή της δραστηριότητάς του για όσο διάστημα οι τιμές της ενέργειας βρίσκονταν σε ακραίες τιμές. Οι περισσότερες εξ αυτών έχουν πλέον επαναλειτουργήσει καθώς το ενεργειακό κόστος έχει επανέλθει σε πιο λογικά επίπεδα. Ποιες είναι αυτές;

Η χαλυβουργία Liberty Galati ανέστειλε τη λειτουργία της από το Δεκέμβριο του 2022, έως τον Απρίλιο του 2023, η βιομηχανία ψευδαργύρου Nyrstar επίσης από τον Δεκέμβριο του 2022, έως τον Απρίλιο του 2023, η χαλυβουργία Arcelor Mittal από τον Οκτώβριο του 2022 έως το Μάιο του 2023, η υαλουργία Arc International επίσης από τον Οκτώβριο του 2022 έως το Μάιο του 2023, η βιομηχανία λιπασμάτων Grupa Azoty από τον Σεπτέμβριο μέχρι τον Οκτώβριο του 2022, η χαλυβουργία Arvedi από το Σεπτέμβριο του 2022 μέχρι το Φεβρουάριο του 2023 και η βιομηχανία λιπασμάτων Yara από το Σεπτέμβριο του 2022 μέχρι το Μάιο του 2023. Δύο βιομηχανίες, η χαρτοποιία Lessebo και η βιομηχανία αλουμινίου Alro έχουν αναστείλει την παραγωγή τους τον Σεπτέμβριο και τον Αύγουστο του 2022 αντίστοιχα χωρίς μέχρι στιγμής να έχουν επαναλειτουργήσει.

Αξίζει να αναφερθεί ότι η χονδρεμπορική τιμή του ρεύματος τον Δεκέμβριο του 2021 είχε ξεπεράσει τα 200 ευρώ/MWh για να κορυφωθεί τον Αύγουστο του 2022 πάνω από τα 324 ευρώ/MWh, ενώ πλέον έχει υποχωρήσει κάτω από τα 108 ευρώ/MWh. Αντίστοιχα η τιμή του φυσικού αερίου, η οποία ξεπέρασε το καλοκαίρι του 2022 τα 300 ευρώ/MWh πλέον έχει υποχωρήσει κάτω από τα 35 ευρώ/MWh με την τάση να παραμένει πτωτική. Σε κάθε περίπτωση η ενεργειακή κρίση κατάφερε ένα ακόμη ισχυρό πλήγμα στη βιομηχανική βάση της Ευρώπης, με τους κλάδους της μεταλλουργίας, του αλουμινίου, της αυτοκινητοβιομηχανίας και της χαρτοποιίας να πλήττονται περισσότερο.