Αν μέχρι τώρα έχουμε τόσο μεγάλη δυσκολία να απορροφήσουμε ένα ΕΣΠΑ των €26δισ., πώς θα καταφέρουμε να απορροφήσουμε ένα δυσθεώρητο πακέτο των €60δισ., εντελώς απαραίτητο για τον μετασχηματισμό της οικονομίας μας;

Το καίριο ερώτημα έθεσε τις προάλλες στους έγκριτους συνομιλητές του, στο πλαίσιο σχετικής διαδικτυακής εκδήλωσης, ο Διονύσης Νικολάου, Γενικός Διευθυντής της διαΝΕΟσις, προκειμένου να επισημάνει την πάντα επιτακτική ανάγκη για πάταξη της γραφειοκρατίας και για αποτελεσματικότερη απορρόφηση κονδυλίων. Το παραπάνω ερώτημα, φυσικά, εσωκλείει και την μοναδική για την Ελλάδα ευκαιρία, εν μέσω μιας απαιτητικής λόγω κορωνοϊού περιόδου. Τις νέες, δηλαδή, σημαντικές χρηματοδοτικές δυνατότητες, που προσφέρονται σήμερα από την ΕΕ, όπως το Ταμείο Ανασυγκρότησης και άλλοι πιο εξειδικευμένοι προϋπολογισμοί.

Από τη δική του πλευρά, ο Αλέξανδρος Μακρίδης, Γραμματέας του ΔΣ του ΣΕΒ και συν-Επικεφαλής του Φόρουμ Μεσαίων και Μικρών Επιχειρήσεων του ΣΕΒ, τόνισε ότι η διευκόλυνση της ρευστότητας των επιχειρήσεων από το τρέχον ΕΣΠΑ, λόγω της υγειονομικής κρίσης πρέπει να συνεχιστεί και να διευρυνθεί. Έθεσε, όμως, ως βασική προϋπόθεση, τη βιωσιμότητα όσων λαμβάνουν αυτές τις ενισχύσεις. Για την μετά-COVID εποχή υπενθύμισε ότι «μετά από 40 χρόνια στην ΕΕ, και έξι “πακέτα” ευρωπαϊκών πόρων, το μόνο σίγουρο είναι πως οι πόροι δεν έχουν λείψει από τις μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις. Αυτό, όμως, που δεν συμβαίνει είναι η αξιοποίησή τους με αναπτυξιακό πρόσημο».

Σύμφωνα με τον ίδιο, οι προκλήσεις των επόμενων ετών, όπως η 4η βιομηχανική επανάσταση, η ενεργειακή εξοικονόμηση, η κυκλική οικονομία και οι σύγχρονες δεξιότητες, πρέπει να θεωρηθούν ως προτεραιότητες στο νέο ΕΣΠΑ, που θα ενδυναμώσουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των Ελληνικών ΜμΕ και θα δημιουργήσουν μεγαλύτερες οικονομίες κλίμακος.

Τα αδιάθετα του ΕΣΠΑ στην αγορά

Aσφαλώς ο ΣΕΒ και η διαΝΕΟσις δεν είναι οι μόνοι φορείς που επισημάνουν τα παραπάνω, καθώς το βλέμμα της ελληνικής αγοράς παραμένει προσηλωμένο στο ΕΣΠΑ, τόσο για την παραπέρα ενίσχυση της ρευστότητας, όσο και για τη διαμόρφωση ενός νέου παραγωγικού μοντέλου της ελληνικής οικονομίας. Την ίδια ώρα που ο ΣΕΒ επισημαίνει ότι τα αδιάθετα του ΕΣΠΑ σε μια χώρα που προσπαθεί να ανατάξει την οικονομία της μετά την δεκαετή οικονομική κρίση είναι μια ανεπίτρεπτη πολυτέλεια, ακούγονται και άλλες φωνές υπέρ της παραπέρα ενίσχυσης επιχειρήσεων και εργασίας. Χαρακτηριστική προς αυτήν την κατεύθυνση είναι η σχετική τοποθέτηση Βασίλη Κορκίδη, προέδρου του ΕΒΕΠ, σε αναπτυξιακή εκδήλωση: «Εφόσον υπάρχουν αδιάθετα του ΕΣΠΑ, το καλύτερο είναι να κατευθυνθούν στη στήριξη της αγοράς», είπε, εκφράζοντας την μεγάλη πλειονότητα (71,3%) των επιχειρήσεων και επαγγελματιών, που σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα περιμένει πρόσθετα μέτρα στήριξης από την κυβέρνηση.

Μάλιστα, το 51,7% προσδοκά να δει μέτρα οικονομικής στήριξης, το 34,8% φορολογικά μέτρα και περίπου ένας στους 10 επαγγελματίες εργασιακά μέτρα.

Ενεργειακή αναβάθμιση και ψηφιακός μετασχηματισμός

Εν τω μεταξύ, ο Γιάννης Τσακίρης, υφυπουργός Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, κάνοντας τον απολογισμό σε σχέση με τις πρωτοβουλίες για παροχή ρευστότητας, που ανέλαβε το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων εν μέσω πανδημίας (χρηματοδοτικά εργαλεία και επιδοτήσεις), αναφέρει ότι έχουν κινητοποιηθεί περίπου 5 δισ. ευρώ και προσβλέπει πως με τη μόχλευση (αφορά σε ΤΕΠΙΧ ΙΙ και Ταμείο Εγγυοδοσίας, όπου συμμετέχουν και οι τράπεζες), η ρευστότητα στην αγορά θα φτάσει στα 12 δισ. ευρώ. Αποκαλύπτει, επίσης, δυο νέες μεγάλες δράσεις ΕΣΠΑ, που έχει στα σκαριά το υπουργείο Ανάπτυξης για την ολοκλήρωση της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου 2014-2020. Η πρώτη, αφορά στην ανανέωση παγίων των εταιρειών, μαζί με ενεργειακή αναβάθμιση και η δεύτερη στον ψηφιακό μετασχηματισμό.

Οι παραπάνω, εντάσσονται στο επιχειρηματικό σκέλος του ΕΣΠΑ (πρόγραμμα ΕΠΑνΕΚ) και θα τρέξουν σε λίγο καιρό, αφού εξομαλυνθεί το σημερινό στάδιο της κρίσης. Ταυτόχρονα, στόχος του Υπουργείου είναι να ανεβάσει το ποσοστό απορρόφησης του ΕΣΠΑ 2014-2020 στο 50% έως το τέλος της χρονιάς (οι πληρωμές ολοκληρώνονται 31.12.2023).

«First in – first out»

Σε κάθε περίπτωση όμως, κατά την εκτίμηση του υφυπουργού Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, πρέπει να υπάρχουν λίγες και στοχευμένες δράσεις καθώς, όσο πιο πολλά είναι τα προγράμματα, τόσο μπλοκάρει το Σύστημα που δέχεται τις αιτήσεις των ενδιαφερόμενων, με αποτέλεσμα να προχωρούν με πολύ αργούς ρυθμούς. Απεναντίας, εάν υπάρχει για παράδειγμα ένα πρόγραμμα με πολλές, απλές υπο-δράσεις, η εκάστοτε επιχείρηση θα μπορεί να επιλέξει από μόνη της που και πώς θέλει να επενδύσει, γεγονός που δύναται να οδηγήσει, κατ’ επέκταση, σε επενδύσεις με αναπτυξιακό αποτύπωμα.

Για την αποφυγή καθυστερήσεων θα εφαρμοστεί το λεγόμενο σύστημα «first in – first out»: όποιος δηλαδή περνάει τα on/off κριτήρια, θα μπορεί να λάβει την επιδότηση και να προχωρήσει απευθείας την επένδυση.

Ποιο ΕΣΠΑ χρειάζονται οι επιχειρήσεις στη μετά- COVID εποχή

Γεγονός είναι, ότι με το τρέχον ΕΣΠΑ να «μαλακώνει» τις επιπτώσεις του κορωνοϊού και το νέο ΕΣΠΑ να έχει ήδη κατατεθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και να είναι προ των πυλών, η συζήτηση για το τι δέον γενέσθαι καλά κρατεί.

Είναι σίγουρο ότι σύνθετα θέματα, όπως το συνολικό αναπτυξιακό αποτέλεσμα των €160 δισ. (όσο το ΑΕΠ της χώρας δηλαδή), που έχουν εισέλθει στην Ελλάδα από τα ευρωπαϊκά ταμεία από το 1980, η καλή ή όχι εκτέλεση επιμέρους προγραμμάτων, οι λιμνάζοντες πόροι που μπορούν να διατεθούν στην πραγματική οικονομία στο πλαίσιο αντιμετώπισης των συνεπειών της υγειονομικής κρίσης θα συνεχίσουν να αποτελούν βασικό θέμα της συζήτησης για την επόμενη μέρα.

Ταμείο Ανάκαμψης: «Να προλάβουμε πριν καταστεί “δώρον άδωρον”»
Ποιες οι προσδοκίες σας από την επικείμενη έκτακτη Ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων των 27 χωρών μελών; Θα υπάρξει ευρεία συμφωνία επί του σχεδίου ανάκαμψης της ευρωπαϊκής οικονομίας; Κι αν ακόμα καθυστερήσουν να εκταμιευτούν οι πόροι του Next Generation EU, πώς και από πού θα εξασφαλίσει η Ελλάδα άλλους αναγκαίους για την ανάκαμψη πόρους στο μεσοδιάστημα;

Απαντώντας δημόσια σε αυτό το πολυσύνθετο ερώτημα προ ημερών, ο Κωστής Χατζηδάκης, Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας έδωσε μια άλλη διάσταση σχετικά με το ΕΣΠΑ και την αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων συνολικότερα: «Οι αποφάσεις για το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ θα ληφθούν αν όχι στην επικείμενη Σύνοδο Κορυφής, πάντως το αμέσως επόμενο διάστημα, καθώς υπάρχουν ενστάσεις από κάποιες χώρες, αλλά όχι από τη Γαλλία και τη Γερμανία. Οι πόροι από το Ταμείο Ανάκαμψης συνιστούν μια πολύ μεγάλη ευκαιρία για την Ελλάδα. Αλλά για να την εκμεταλλευτούμε θα πρέπει να πάμε με πολύ μεγάλες ταχύτητες». Σύμφωνα με τον ίδιο, με βάση την πρόταση της Επιτροπής το σχετικό πρόγραμμα θα διαρκεί 4 χρόνια, ενώ οι χώρες που ενίστανται προτείνουν να περιοριστεί ο χρονικός ορίζοντας μόνο στα δύο χρόνια. «Σε κάθε περίπτωση, ενώ αυτό είναι ένα μεγάλο δώρο, πρέπει να τρέξουμε πάρα πολύ γρήγορα για να μη καταστεί “δώρον άδωρον” και να αποφύγουμε τις καθυστερήσεις που παρατηρούνται διαχρονικά στην Ελλάδα στο σχεδιασμό και την εφαρμογή του ΕΣΠΑ. Πρέπει να έχουμε ταχεία προετοιμασία των σχετικών προγραμμάτων, μηχανισμό γρήγορης και αποτελεσματικής εφαρμογής και συντονισμό, που θα δείξει ότι η Ελλάδα δεν τα καταφέρνει καλά μονό στην αντιμετώπιση του κορωνοϊού, αλλά και στη διαχείριση κοινοτικών κονδυλίων, με τρόπο πιο αποτελεσματικό από αυτόν που μέχρι τώρα έχουμε συνηθίσει» κατέληξε ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Με επίκεντρο την «πράσινη» οικονομία
Αναφερόμενος εξάλλου στη στόχευση των δράσεων του Ταμείου Ανάκαμψης, ο κ. Χατζηδάκης εξήγησε ότι με επίκεντρό τους την πράσινη οικονομία και την πράσινη ανάπτυξη, περιλαμβάνουν -μεταξύ άλλων- το λεγόμενο Renovation Wave. Αυτό αφορά στο κύμα αναβάθμισης εκατομμυρίων κτιρίων σε όλη την Ευρώπη, την προώθηση των πράσινων μεταφορών (συμπεριλαμβανομένης της ηλεκτροκίνησης) και τη στήριξη των ΑΠΕ, με έμφαση στις υβριδικές τεχνολογίες και στο υδρογόνο. Υπάρχει φυσικά και το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης για την απολιγνιτοποίηση, του οποίου οι πόροι αυξάνονται εντυπωσιακά στην Ελλάδα. Όπως υπολογίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μαζί με τους εθνικούς πόρους και τη στήριξη από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων μπορεί να φτάσουν στα 6,2 δισ. ευρώ. Σε αυτό το πλαίσιο θα βγει σύντομα στον αέρα τον Σεπτέμβριο ή το αργότερο τον Οκτώβριο το καινούριο «Εξοικονομώ κατ’ Οίκον ΙΙΙ». Τους επόμενους μήνες θα προχωρήσει και το πρόγραμμα «Ηλέκτρα» για τα δημόσια κτίρια. Κατά την εκτίμηση του Υπουργού, το «Εξοικονομώ» όπως το ξέρουμε μέχρι σήμερα, θα είναι πολύ μικρό σε σχέση με τα προγράμματα που θα εφαρμοστούν στις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και στην Ελλάδα από το 2021 και μετά.

Μαμούθ προγράμματα και ESCOs
Θα υπάρχουν προγράμματα-μαμούθ ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων, στα οποία οι ευρωπαϊκοί πόροι θα συνδυάζονται με φορολογικά κίνητρα και με τραπεζικά δάνεια, όπου απαιτείται. Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας επιδιώκει, επίσης, την ενεργοποίηση των λεγόμενων ESCOs (σ.σ. εταιρειών παροχής ενεργειακών υπηρεσιών), ακολουθώντας την τακτική των ευρωπαϊκών χωρών. «Με αυτόν τον τρόπο ανοίγονται πρόσθετες δυνατότητες για τους πολίτες. Εκτός από τις κλασικές δράσεις αναβάθμισης (όπως την αλλαγή των κουφωμάτων), θα προωθηθούν και παρεμβάσεις ενεργειακής αυτονόμησης με χρήση ΑΠΕ που εκσυγχρονίζουν τα σπίτια και τα βάζουν σε μια νέα εποχή λόγω της ανάγκης να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής» είπε ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

 

Πρόσθετη χρηματοδότηση για τα απορρίμματα

Σε ότι αφορά τα απορρίμματα, υπάρχει ήδη το ΕΣΠΑ, αλλά θα επιδιωχθεί πρόσθετη χρηματοδότηση

από το Ταμείο Ανάκαμψης για διάφορες δράσεις, που είτε δεν χρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ ή δεν επαρκούν οι διαθέσιμοι πόροι. «Έχουμε μπροστά μας φέτος τη δημοπράτηση 17 Μονάδων Επεξεργασίας Απορριμμάτων, ενώ από συστάσεως του ελληνικού κράτους λειτουργούν μόνον έξι», επεσήμανε ο κ. Χατζηδάκης.

Το «Project Pipeline» και οι νέοι μηχανισμοί ωρίμανσης των έργων
Ο Δημήτρης Σκάλκος, Γενικός Γραμματέας Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, είναι από τους λίγους Έλληνες που έχουν λόγω ειδικής εμπειρίας και αρμοδιότητας, την ακριβή εικόνα του τι σημαίνουν οι ευρωπαϊκοί πόροι και το ΕΣΠΑ στην παρούσα συγκυρία «εκτάκτου ανάγκης» για την Ελλάδα. Αλλά και τι σημαίνουν αυτοί συνολικά για το μέλλον της, εφόσον αξιοποιηθούν σωστά.

Με το τρέχον ΕΣΠΑ που κλείνει, να αξιοποιείται σε μεγάλο βαθμό για την στήριξη των επιχειρήσεων και εργαζομένων που πλήττονται από την πανδημία και με το νέο ΕΣΠΑ να είναι ήδη προ των πυλών, οι συνοπτικές απόψεις του είναι ιδιαίτερα επίκαιρες. Ο κεντρικός άξονας των απαντήσεών του αφορά στο πώς και με ποιά μέσα θα μπορεί να κινηθεί η ελληνική οικονομία εφεξής. Είχαμε πολύ πρόσφατα την ευκαιρία να τον ακούσουμε κατά τη διάρκεια της διαδικτυακής συζήτησης «Ποιο ΕΣΠΑ χρειάζονται οι επιχειρήσεις στη μετά-COVID εποχή» που διοργάνωσαν ο ΣΕΒ και η διαΝΕΟσις, αλλά παράλληλα να συζητήσουμε μαζί του στο πλαίσιο των εργασιών του αναπτυξιακού συνεδίου «ΞΕΠΕΡΝΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΑΝΔΗΜΙΑ Ενέργεια, Οικονομία, Επενδύσεις, Υγεία: RESET». Από τις ενδιαφέρουσες πληροφορίες που κατέθεσε, απομονώνουμε ιδιαίτερα τη δημιουργία δύο υποστηρικτικών μηχανισμών για τα συγχρηματοδοτούμενα έργα της νέας προγραμματικής περιόδου, οι οποίοι σε συνδυασμό και με την τροποποίηση του νόμου 4412 , θα αντιμετωπίσουν το μακροχρόνιο πρόβλημα της ωρίμανσης των έργων. Πρόκειται για το «Project Pipeline», που θα συσταθεί με τη συμμετοχή της Προεδρίας της Κυβέρνησης και θα κατατάσσει τα έργα με κριτήριο το αναπτυξιακό πρόσημο και τον οικονομικό τους αντίκτυπο για τον επενδυτικό περιβάλλον της χώρας, καθώς και για τον μηχανισμό ενίσχυσης της υλοποίησης επενδυτικών έργων υποδομής στρατηγικής προτεραιότητας υπό την αιγίδα της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας.

 

Τις προάλλες, σε αναπτυξιακό συνέδριο, παραλληλίσατε το σύνολο των ευρωπαϊκών πόρων, που αναμένεται να εισρεύσουν στη χώρα με σχέδιο Μάρσαλ. Για τι ποσά μιλάμε; Μπορούν αυτά να καλύψουν τις υφιστάμενες αναπτυξιακές και επενδυτικές ανάγκες;

Είναι αλήθεια ότι τα νούμερα είναι εντυπωσιακά. Μόνον για το νέο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027, η Ελλάδα θα λάβει περί τα 19,5 δις, ενώ σε αυτά θα προστεθούν και άλλοι σημαντικοί πόροι. Επιπλέον, αδιευκρίνιστο παραμένει το ύψος της χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης, το οποίο επίσης θα αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης για επενδύσεις και τόνωση του οικονομικού περιβάλλοντος της χώρας. Αθροιστικά, λοιπόν, όλες αυτές οι πηγές χρηματοδότησης παραπέμπουν σε ένα σχέδιο Μάρσαλ για τη χώρα. Οι τρόποι που θα αξιοποιηθούν τα χρήματα αυτά σε βάθος δεκαετίας, είναι η μεγαλύτερη πρόκληση. Όμως, ακόμα και αν οι διαθέσιμοι δημόσιοι – κοινοτικοί πόροι είναι υψηλοί, παραμένουν υποπολλαπλάσιοι των αναγκών της χώρας. Γι΄ αυτό, οι ιδιωτικοί πόροι θα πρέπει να μοχλευτούν, να έρθουν οι ιδιωτικές επενδύσεις που θα καλύψουν τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας.

Ποιος είναι ο βασικός στόχος;

Η κάλυψη του επενδυτικού κενού στη χώρα μας αποτιμάται στα 100 δις. Αυτός ο στόχος θα πρέπει να αποτελέσει την αφετηρία του όλου σχεδιασμού για την ορθή αξιοποίηση πόρων σε όλο το φάσμα των χρηματοδοτήσεων της Ευρώπης. Καταλαβαίνετε ότι αυτό αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση.

Το τελευταίο διάστημα πάντως, γίνεται εκτεταμένη κριτική από επιχειρηματικούς φορείς ως προς την πραγματική προστιθέμενη αξία των κοινοτικών πόρων, που εισέρευσαν σωρευτικά στην Ελλάδα. Ποια είναι τελικά η αλήθεια μέσα από την κριτική;

Η προστιθέμενη αξία που πρέπει να δημιουργείται μέσω των κοινοτικών πόρων, είναι ένα σύνθετο θέμα που υπερβαίνει αυτό της απορρόφησης των πόρων. Είναι γεγονός, ότι από τα 60 δισ. κοινοτικών πόρων που έχουν εισρεύσει στη χώρα από το 2000 μέχρι το 2017, ένα μεγάλο μέρος διοχετεύτηκε σε αμφίβολης αναγκαιότητας επενδύσεις και χρησιμοποιήθηκε σε πολιτικές που αντιστρατεύονται τις αρχές της κυκλικής οικονομίας. Όμως, οφείλουμε να μην είμαστε αφοριστικοί, καθώς η χώρα μας από αυτούς τους πόρους, στήριξε με πολλαπλούς τρόπους τη δημόσια διοίκηση, αναβάθμισε και πραγματοποίησε επενδυτικά σχέδια. Αυτό λοιπόν που χρειάζεται, είναι να διαφυλάξουμε τα όποια θετικά στοιχεία των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων και να επενδύσουμε σε αυτά για να έχουμε το μεγαλύτερο δυνατό αποτύπωμα στην ελληνική οικονομία. Με αυτή τη λογική κινητοποιηθήκαμε για το νέο ΕΣΠΑ, το οποίο καταθέσαμε πριν από δύο εβδομάδες στην Κομισιόν.

Εκτιμάτε λοιπόν ότι για το πολύ κρίσιμο διάστημα, μέχρι δηλαδή τη διοχέτευση των ευρωπαϊκών πόρων στην πραγματική οικονομία, η χώρα μας θα μπορέσει να μοχλεύσει ιδιωτικά κεφάλαια και επενδύσεις, ενδεχομένως και εμπροσθοβαρώς;

Είναι ρεαλιστικό τους πρώτους μήνες του 2021 με την έναρξη της νέας προγραμματικής περιόδου να έχουμε τα εγκεκριμένα προγράμματα ώστε να κάνουμε χρήση της εμπροσθοβαρούς χρηματοδότησης. Επιπλέον, φαίνεται ότι θα έχουμε και υψηλό ποσοστό προχρηματοδοτήσεων λόγω πανδημίας.

Μια και μιλάμε για νέο ΕΣΠΑ: Ποιοι είναι οι βασικοί άξονες που θα επηρεάζουν αποφασιστικά την κατανομή των κοινοτικών πόρων εφεξής;

Οι βασικοί άξονες είναι οι εξής: Ψηφιακή Μετάβαση, «Πράσινη» Ενέργεια, η Διασυνδεμένη Ευρώπη, όπως επίσης κοινωνικά έργα και χωρικές επενδύσεις που θα στοχεύουν στρατηγικά στη βελτίωση της οικονομικής κατάστασης, με βάση την αειφόρο προσέγγιση της αναπτυξιακής διαδικασίας. Να συμπληρώσω επίσης, ότι η κατάρτιση του νέου ΕΣΠΑ αποτελεί προϊόν διεξοδικού διαλόγου με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Το νέο στρατηγικό κείμενο βασίσθηκε στο Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων, τις Ειδικές Συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ελλάδα, καθώς και τις επιμέρους στρατηγικές που διαθέτει η χώρα, πολλές από τις οποίες αποτελούν αιρεσιμότητες για την επόμενη προγραμματική περίοδο.

Ποιοι θα είναι οι συμπληρωματικοί πόροι που θα αξιοποιηθούν πέραν του νέου ΕΣΠΑ;

Θα προστεθούν 1,7 δισεκατομμύρια ευρώ από το νέο Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, επιπλέον πόροι από χρηματοδοτικά μέσα, όπως το Ηorizon Εurope και το Connecting Europe Facility, το μηχανισμό εγγυήσεων InvestEU. Θα αξιοποιηθουν εθνικοί πόροι μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, το οποίο ήδη χρηματοδοτεί έργα ύψους 100 εκατ. ευρώ, καθώς και τα κέρδη από τα ελληνικά ομόλογα ANFA’s και SMP’s.

Ακούμε συνέχεια ότι την μερίδα του λέοντος καταλαμβάνει η ενέργεια…

Αναπόσπαστο κομμάτι της στρατηγικής του νέου ΕΣΠΑ είναι το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), το οποίο αποτελεί ένα λεπτομερειακό χάρτη για την επίτευξη συγκεκριμένων ενεργειακών και κλιματικών στόχων με ορίζοντα υλοποίησης το 2030. Είναι γεγονός ότι οι δράσεις που αφορούν τον τομέα της Ενέργειας διαπερνούν σχεδόν το σύνολο των αξόνων. Συνολικά για την επόμενη προγραμματική περίοδο, από το Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Ταμείο Συνοχής θα εισρεύσουν πόροι 4,8 δισ. ευρώ μόνο για την Ενέργεια! Ενδεικτικά αναφέρω δράσεις με πολύ υψηλούς προϋπολογισμούς, όπως η ενεργειακή αναβάθμιση δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων, η χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για ψύξη-θέρμανση, προώθηση της καθαρής ενέργειας σε νησιά, έξυπνα ενεργειακά συστήματα, υποδομές για καθαρές μεταφορές, αστικές αναπλάσεις, βελτίωση ενεργειακής απόδοσης, οικιακής αυτονομίας και πολλά άλλα. Σημαντικά αυξημένη θα είναι, επίσης, η χρηματοδότηση για δράσεις που σχετίζονται με την κυκλική οικονομία, την πρόληψη και διαχείριση κινδύνων και τη γαλάζια ανάπτυξη.

Πώς θα τρέξει εφεξής το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων;

Το ΠΔΕ σε συνέχεια πρόσφατα νομοθετημένων αλλαγών έχει μετασχηματιστεί σε ένα οργανωμένο πρόγραμμα πενταετούς διάρκειας, με έμφαση στην ιεράρχηση των έργων και στη διασύνδεση και με τις άλλες πηγές χρηματοδότησης. Στόχος είναι να τρέξει παράλληλα με το νέο ΕΣΠΑ από το 2021.

Πώς θα αντιμετωπιστεί ενόψει όλων αυτών των νέων πόρων το μακροχρόνιο πρόβλημα της ωρίμανσης επαρκούς αριθμού έργων;

Θα δημιουργηθούν δύο υποστηρικτικοί μηχανισμοί για τα συγχρηματοδοτούμενα έργα της νέας προγραμματικής περιόδου, σε συνδυασμό και με την τροποποίηση του νόμου 4412. Ο πρώτος, το λεγόμενο Project Pipeline, το οποίο θα αποτελέσει μία δεξαμενή έργων στρατηγικής σημασίας, θα συσταθεί με τη συμμετοχή της Προεδρίας της Κυβέρνησης και θα κατατάσσει τα έργα με κριτήριο το αναπτυξιακό πρόσημο και τον οικονομικό τους αντίκτυπο για τον επενδυτικό περιβάλλον της χώρας. Ο δεύτερος θα είναι ένας μηχανισμός ενίσχυσης της προετοιμασίας και υλοποίησης επενδυτικών έργων υποδομής στρατηγικής προτεραιότητας και θα λειτουργήσει υπό την αιγίδα της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας.

Να έρθουμε και στο τρέχον ΕΣΠΑ που κλείνει και το οποίο αξιοποιείται σε μεγάλο βαθμό για την αντιμετώπιση άμεσων αναγκών που δημιούργησε η πανδημία: Σε ποιο σημείο βρισκόμαστε σήμερα;

Με τη χρήση του προσωρινού πλαισίου ευελιξίας των κοινοτικών κανονισμών, καλύφθηκαν από αδιάθετους πόρους δαπάνες ύψους 4 δις, οι οποίες με τη μόχλευση έφτασαν τα 7 δις για τη στήριξη επιχειρήσεων και εργαζομένων.

Οι Περιφέρειες είχαν πάντως εκφράσει φόβους για καθυστέρηση στις εντάξεις των έργων…

Αυτό δεν συνέβη. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας, κατά το τρίμηνο διάστημα του lockdown, οι εντάξεις των έργων αντιστοιχούν στο 106% της συνολικής δημόσιας δαπάνης των επιχειρησιακών προγραμμάτων του ΕΣΠΑ. Συνολικά μέσα στο χρόνο αυξήθηκαν οι εντάξεις κατά 5,5 δισ. ευρώ, οι συμβάσεις αυξήθηκαν κατά 3,1 δισ. ευρώ, ενώ στην πραγματική οικονομία κατευθύνθηκαν πόροι ύψους 3 δισ. ευρώ, παρά την αναστάτωση που προκάλεσε η περίοδος του γενικευμένου lockdown.

Δεδομένης της παύσης χρηματοδοτήσεων έργων φυσικού αερίου που προκρίνει η Κομισιόν και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το νέο ΕΣΠΑ, τι θα γίνει με τα υφιστάμενα έργα φυσικού αερίου;

Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων είπε, ότι δεν χρηματοδοτούμε άλλο φυσικό αέριο γιατί κάποιες χώρες βρίσκονται ήδη σε φάση με υψηλή διείσδυση δικτύων. Αυτό όμως δεν είναι σωστό για χώρες με χαμηλή διείσδυση δικτύων της τάξης του 8% όπως η Ελλάδα και δεν θα πρέπει να σταματήσει η εισροή χρηματοδοτήσεων έργων φυσικού αερίου, καθώς είναι το καύσιμο «γέφυρα» για τη μετάβαση στην οικονομία της κλιματικής ουδετερότητας. Πρέπει, λοιπόν, οπωσδήποτε να γίνουν έργα φυσικού αερίου. Ήδη υπάρχει το master plan που εκπονείται για τη Δυτική Μακεδονία. Σε εξέλιξη βρίσκεται επίσης σχετική διαπραγμάτευση σε συμφωνία με άλλες εφτά χώρες: Βουλγαρία, Τσεχία, Ρουμανία, Σλοβακία, Λιθουανία, Πολωνία και Ουγγαρία. Στόχος είναι να συνεχίσει να υπάρχει το φυσικό αέριο τουλάχιστον σαν μεταβατικό καύσιμο και να υπάρχει μια ολιστική αντιμετώπιση που θα αφορά όλους.