Τα Μέσα Ατομικής Προστασίας (ΜΑΠ) είναι σχεδιασμένα για να παρέχουν αποτελεσματική προστασία από τους κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων. Η διαρκώς αυξανόμενη παρουσία νέων τεχνολογιών στους χώρους εργασίας εξελίσσει τα ΜΑΠ, προσφέροντας μεγαλύτερη προστασία στο χρήστη.

Τα Μέσα Ατομικής Προστασίας (ΜΑΠ) ή εξοπλισμός ατομικής προστασίας, όπως είναι τα κράνη, τα υποδήματα προστασίας, τα προστατευτικά γυαλιά κ.λπ., χρησιμοποιούνται εφόσον οι κίνδυνοι δεν είναι δυνατό να αποφευχθούν ή να περιοριστούν επαρκώς με τεχνικά μέτρα, ή μέσα συλλογικής προστασίας ή με μέτρα, μεθόδους ή διαδικασίες οργάνωσης της εργασίας. Είναι σχεδιασμένα και κατασκευασμένα για να παρέχουν αποτελεσματική προστασία από τους κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων, οι οποίοι μπορεί να προέλθουν από φυσικούς, χημικούς, βιολογικούς παράγοντες από ακτινοβολία, ηλεκτρικό ρεύμα, ή άλλους κινδύνους στο χώρο εργασίας.
Η διαρκώς αυξανόμενη παρουσία νέων τεχνολογιών στους χώρους εργασίας τις τελευταίες δύο δεκαετίες, ήταν αναπόφευκτο να συνοδεύεται -εκτός από την αύξηση της παραγωγικότητας-, και με έντονες αλλαγές αναφορικά με τους τρόπους αντιμετώπισης πολλών άλλων καταστάσεων που σχετίζονται με την εργασία.

Όπως ήταν φυσικό, και το πεδίο των Μέσων Ατομικής Προστασίας επηρεάστηκε από τις εξελίξεις με συνεχή υλοποίηση έργων έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης. Ολοένα και συχνότερα χρησιμοποιούνται εκφράσεις όπως «ευφυής-ές» ή «έξυπνος-η-ο» στις περιγραφές κάποιου ΜΑΠ. Το επίπεδο προστασίας μπορεί να αυξηθεί με τη χρήση ενισχυμένων υλικών ή ηλεκτρονικών εξαρτημάτων σε «έξυπνα» ΜΑΠ. Τα ενισχυμένα υλικά έχουν νέες ιδιότητες. Για παράδειγμα, τα προστατευτικά γονάτου συχνά είναι ανελαστικά και εμποδίζουν τις κανονικές κινήσεις. Εντούτοις, τα νέα υλικά απορρόφησης κραδασμών μπορούν να είναι μαλακά και ελαστικά, επιτρέποντας τις κανονικές κινήσεις. Όταν η προστασία είναι αναγκαία, σε περίπτωση κραδασμών, οι ιδιότητες του έξυπνου υλικού μεταβάλλονται αναλόγως και κατά περίπτωση εκδηλώνεται η ικανότητά του να απορροφά κραδασμούς.

Ενσωμάτωση της νέας τεχνολογίας στον εξοπλισμό
Με τη νέα τεχνολογία που ενσωματώνεται στον εξοπλισμό ατομικής προστασίας, προσφέρεται μεγαλύτερη προστασία στο χρήστη, μειώνεται το κόστος για την επιχείρηση από τα εργατικά ατυχήματα και τις επαγγελματικές ασθένειες, προλαμβάνονται τραυματισμοί από νέους αναδυόμενους κινδύνους και βελτιώνεται η παραγωγικότητα των εργαζομένων. O συνδυασμός παραδοσιακών ΜΑΠ με έξυπνα στοιχεία αποτελεί αυτόν το νέο τύπο ΜΑΠ. Τα στοιχεία αυτά, αυξάνουν το επίπεδο προστασίας και, ως εκ τούτου, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των ΜΑΠ. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η ενσωμάτωση σε κλασικά ΜΑΠ αισθητήρων προσέγγισης, θερμότητας, ανιχνευτές εμποδίων κ.λπ.

Τα νέα αυτά στοιχεία του εξοπλισμού ατομικής προστασίας μπορούν να συνδέονται μέσω τοπικού δικτύου με άλλες συσκευές, και με τη βοήθεια ειδικού λογισμικού να παρέχουν πληροφορίες ασφάλειας σε πραγματικό χρόνο. Επομένως, όχι μόνο ελαχιστοποιεί την έκθεση σε κινδύνους, αλλά συλλέγοντας δεδομένα, στέλνει ειδοποιήσεις και προσαρμόζεται αυτόματα σε διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθήκες.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα «έξυπνου» ΜΑΠ αποτελούν τα γιλέκα ενεργού φωτισμού, τα οποία έχουν ενσωματωμένο έναν αισθητήρα που προειδοποιεί τον χρήστη εάν κάποιο κινούμενο μηχάνημα, πλησιάζει σε υπερβολικά μικρή απόσταση. Ο αισθητήρας δίνει εντολή να ενεργοποιηθεί ένα προσαρμοσμένο στο γιλέκο σύστημα δόνησης και να παραχθεί ηχητική και οπτική ειδοποίηση (φωτιστική διάταξη που αρχίζει να αναβοσβήνει). Εάν δε, το κινούμενο μηχάνημα είναι εφοδιασμένο με αντίστοιχο αισθητήρα, θα μπορούν να εμφανίζονται στο χειριστή του παρόμοια προειδοποιητικά σήματα, ενώ είναι επίσης δυνατή η χρήση του εξοπλισμού για τον έλεγχο της ταχύτητας του μηχανήματος με στόχο την αποφυγή σύγκρουσης με το πρόσωπο που έχει εντοπιστεί.

Η ευρωπαϊκή επιτροπή τυποποίησης για ΜΑΠ και τα χαρακτηριστικά τους
Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Τυποποίησης (CEN) -του αρμόδιου ευρωπαϊκού φορέα για την τυποποίηση-, όσον αφορά στον ορισμό των «έξυπνων» ΜΑΠ έχει ως εξής: Ως έξυπνο ΜΑΠ νοείται «το μέσο ατομικής προστασίας που επιδεικνύει σκοπούμενη και εκμεταλλεύσιμη απόκριση έναντι μεταβολών που συμβαίνουν στον περιβάλλοντα χώρο/στο περιβάλλον ή κάποιου εξωτερικού σήματος/σήματος εισόδου».

Τα νέα μέσα ατομικής προστασίας και η λειτουργία τους, θα πρέπει να διαθέτoυν ορισμένα χαρακτηριστικά όπως:
• Να είναι αξιόπιστα και υψηλού επιπέδου.
• Να υπάρχει κατάλληλη εγκατάσταση για τη δοκιμή τους πριν από την εκάστοτε διάθεσή τους στην αγορά.
• Να διακρίνονται για την πρακτική τους λειτουργία και την εργονομία τους.
• Να ανταποκρίνονται στις συνθήκες που επικρατούν στο χώρο εργασίας.
• Η φροντίδα και η συντήρησή τους δεν πρέπει να απαιτούν σημαντική επιπλέον προσπάθεια.
• Ο καθημερινός έλεγχος της σωστής λειτουργίας τους δεν πρέπει να είναι περίπλοκος.
• Να μπορούν να προσαρμοστούν στις ανάγκες των εργαζομένων παρέχοντας προστασία χωρίς να τους εμποδίζουν από την εκτέλεση των καθηκόντων τους και να μην δημιουργεί η χρήση τους νέους κινδύνους.
• Οι χρήστες πρέπει να είναι πλήρως ενημερωμένοι σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας και τις λειτουργίες των έξυπνων ΜΑΠ, καθώς και σχετικά με τα όρια ασφάλειας των έξυπνων στοιχείων.
• Να έχουν κόστος που να επιτρέπει την προμήθειά τους από μικρότερες επιχειρήσεις.

Οι νέες εξελίξεις δείχνουν εξαιρετικά θετικές και πολλά υποσχόμενες. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να υπάρξουν ενέργειες που να βοηθούν στην σωστή ενσωμάτωση της νέας τεχνολογίας στις παραγωγικές διαδικασίες. Η διασφάλιση υψηλότερου επίπεδου προστασίας από τα έξυπνα ΜΑΠ προϋποθέτει ότι όλα τα εμπλεκόμενα μέρη θα μελετήσουν τις πλέον πρόσφατες εξελίξεις στον νέο αυτόν τομέα. Μέχρι σήμερα τα ηλεκτρικά στοιχεία και τα ηλεκτρονικά εξαρτήματα δεν διαδραμάτιζαν σημαντικό ρόλο στον τομέα των ΜΑΠ. Ωστόσο, τα ηλεκτρονικά διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στις πρόσφατες εξελίξεις, αντιπροσωπεύοντας συχνά το «έξυπνο» μέρος των καινούργιων ΜΑΠ. Κατά συνέπεια, οι επιτροπές τυποποίησης, οι κατασκευαστές και οι φορείς αξιολόγησης της συμμόρφωσης βάσει του κανονισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα ΜΑΠ (ήτοι οι κοινοποιημένοι οργανισμοί) βρίσκονται αντιμέτωποι με μια πρόκληση, όπως η ανάγκη θέσπισης προτύπων για τα νέα ΜΑΠ και κατάλληλου πλαισίου για τη δοκιμή και την πιστοποίησή τους.