Καλές πρακτικές βιομηχανιών που κατάφεραν να μειώσουν την κατανάλωση ενέργειας, να ελαχιστοποιήσουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα και να επιτύχουν σημαντικές οικονομίες κλίμακας.
Σε μια εποχή που η κλιματική κρίση, οι αλλαγές στον ενεργειακό τομέα και το υψηλό κόστος της ενέργειας δημιουργούν κρίσιμα ερωτήματα για την επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις στην ενέργεια, είναι επιτακτική ανάγκη η αναζήτηση βιώσιμων λύσεων. Στο πλαίσιο αυτό, στον τομέα της εξοικονόμησης ενέργειας η Ελλάδα θα χρειαστεί σημαντικές επενδύσεις, ύψους 50 δισ. προκειμένου να πετύχει τους στόχους για τις εκπομπές άνθρακα και την εξοικονόμηση των κτιρίων έως το 2040.

Υπογραμμίζεται ότι η εξοικονόμηση ενέργειας (ΕΞΕ) είναι αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης, καθώς μειώνει βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα τους υψηλούς λογαριασμούς ενέργειας των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων και τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων. Και όπως ανέφερε ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών πρόσφατα στη

Γενεύη: «Πολλά οικοσυστήματα βρίσκονται στο σημείο χωρίς επιστροφή. Καθυστέρηση σημαίνει θάνατος». Με διαφορετικά λόγια, οικονομικοί, κοινωνικοί και περιβαλλοντικοί λόγοι επιβάλλουν άμεση δράση τώρα.
Το νομοθετικό πακέτο Fit for 55 θα μειώσει την κατανάλωση φυσικού αερίου (ΦΑ) στην Ευρώπη κατά 30% έως το 2030, με περισσότερο από το ένα τρίτο αυτής της εξοικονόμησης να προέρχεται από την επίτευξη του στόχου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για την ενεργειακή απόδοση. Μια περαιτέρω μείωση της κατανάλωσης ενέργειας σε σύγκριση με την προηγούμενη πρόταση για την οδηγία Ενεργειακής Απόδοσης (EED) και υψηλότεροι στόχοι ΑΠΕ θα επιτρέψουν στην ΕΕ να εκπληρώσει πλήρως τους στόχους REPowerEU. Ως εκ τούτου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕπ) προτείνει τώρα να αυξηθεί από 9% στο 13% ο δεσμευτικός στόχος της οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση.
Επιπλέον, η ΕΕ προτείνει τη λήψη πρόσθετων μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια μέσω της οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (EPBD) και την υιοθέτηση του Κανονισμού Οικολογικού Σχεδιασμού Βιώσιμων Προϊόντων (Regulation on Ecodesign for Sustainable Products), των οποίων η ταχεία ανάπτυξη θα οδηγήσει σε περαιτέρω εξοικονόμηση ενέργειας μέσω της βελτιωμένης ενεργειακής απόδοσης ενός ευρέος φάσματος προϊόντων.

Καθοριστική είναι και η αλλαγή των συνηθειών και της συμπεριφοράς μας για άμεση εξοικονόμηση ενέργειας. Η ΕΕ δημοσίευσε, σε συνεργασία με το Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (ΔΟΕ), ένα σχέδιο εννέα σημείων, ονομάζοντάς το “Playing my part” για την ορθολογική χρήση ενέργειας στην ΕΕ. Ο ΔΟΕ εκτιμά ότι αυτά τα βραχυπρόθεσμα μέτρα ΕΞΕ μπορούν να συμβάλλουν στη μείωση σε ποσοστό 5% στη ζήτηση ΦΑ (περίπου 13 bcm) και πετρελαίου (περίπου 16 Mtoe) στην Ευρώπη.

Τα κράτη μέλη θα πρέπει, επίσης, να υιοθετήσουν υποστηρικτικά μέτρα, όπως μειωμένους συντελεστές φορολογίας για συστήματα θέρμανσης υψηλής απόδοσης και μόνωση κτiρίων, τα οποία ενθαρρύνουν τη μετάβαση σε αντλίες θερμότητας και την αγορά πιο αποδοτικών συσκευών. Αυτά τα μέτρα αναμένεται να μετριάσουν τις κοινωνικές επιπτώσεις σε ευάλωτα νοικοκυριά που αδυνατούν να πληρώσουν τους λογαριασμούς ενέργειας.

Όσον αφορά στο ΕΣΕΚ, ο εθνικός στόχος που έχει τεθεί για βελτίωση της ΕΞΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας (ΤΚΕ) είναι σε ποσοστό τουλάχιστον 38% σε σχέση με την πρόβλεψη εξέλιξης της ΤΕΚ μέχρι το 2030, ώστε αυτή να μην ξεπεράσει τα 16,5 Mtoe το 2030.
Επιπλέον, στόχος τίθεται αναφορικά με το σωρευτικό ποσό ΕΞΕ που θα επιτευχθεί την περίοδο 2021-2030 σύμφωνα με το άρθρο 7 της Οδηγίας 2012/27/ΕΕ. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα απολογιστικά́ στοιχεία της ΤΚΕ, θα πρέπει να επιτευχθούν τουλάχιστον 7,3 Μtoe σωρευτικής ΕΞΕ κατά την περίοδο 2021-2030.

Επίσης, έχει τεθεί στόχος ετήσιας ενεργειακής ανακαίνισης του συνολικού εμβαδού της θερμικής ζώνης των κτiρίων της κεντρικής δημόσιας διοίκησης ίσος με 5.400 τ.μ., που αποτελεί το 3% του συνολικού εμβαδού αυτών. Έχει καθοριστεί ποσοτικός στόχος ανακαίνισης και αντικατάστασης κτιρίων κατοικίας με νέα σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης, σε ποσοστό το οποίο δύναται να ανέλθει στο 12-15% του συνόλου των κατοικιών μέχρι το 2030 (ανακαίνιση 60.000 κτηρίων/έτος).

Κεφάλαιο βιομηχανία
Για τις βιομηχανίες έντασης ενέργειας η ενεργειακή αποδοτικότητα πάντα ήταν κύρια προτεραιότητα και προϋπόθεση για τη διεθνή ανταγωνιστικότητα τους. Οι ενεργειακοί έλεγχοι αποτελούν πλέον υποχρέωση βάσει του 4342 και προαπαιτούμενο για τη χορήγηση του μειωμένου ΕΤΜΕΑΡ και για την αποζημίωση για την Αντιστάθμιση του κόστους CO2 (υλοποίηση των έργων με τριετή απόσβεση) για τις επιλέξιμες βιομηχανίες.

Οι παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας στη βιομηχανία περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων συστήματα ρύθμισης ροής σε ανεμιστήρες, αντλίες, ρύθμιση λειτουργίας αεροσυμπιεστών, αναγεννητικούς καυστήρες νέας τεχνολογίας, χρήση απαερίων καύσης για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ORC, ΣΗΘΥΑ και άλλα.
Ωστόσο το Electricification (εξηλεκτρισμός) ως στόχος της πράσινης μετάβασης δεν είναι πάντα συμβατό με το στόχο της υψηλότερης αποδοτικότητας και του χαμηλότερου κόστους.
Πλέον δεν υπάρχουν σταθερά τιμολόγια για τις βιομηχανίες. Η χρέωση γίνεται με προμήθεια ανά ώρα μέσα από το χρηματιστήριο ενέργειας. Ως εκ τούτου για την αποφυγή των χρεώσεων αποκλίσεων είναι απαραίτητος ο προγραμματισμός παραγωγής της επόμενης ημέρας ανά ώρα και η προβλεπόμενη κατανάλωση.
Είναι ευνόητο, τέλος, ότι η εξοικονόμηση ενέργειας επιτυγχάνεται και μέσω Διαχείρισης του φορτίου κάθε εγκατάστασης, ώστε αφού επιλεγούν ευέλικτα φορτία να αποφεύγεται η λειτουργία τους στις ώρες αιχμής, που είναι οι ακριβές ώρες.

Η ενεργειακή αποδοτικότητα στην ΚΕΒΕ
«Κατά τη διάρκεια της 90χρονης πορείας της Κεραμουργίας Βορείου Ελλάδος (ΚΕΒΕ), υλοποιούμε σταθερά επενδύσεις με στόχο την ανάπτυξη της εταιρείας και του κλάδου μας. Στο πλαίσιο της παροχής σύγχρονων δομικών λύσεων και της πράσινης μετάβασης, επικεντρωνόμαστε στην Έρευνα και την Ανάπτυξη (R&D), συμμετέχοντας σε ερευνητικά προγράμματα ύψους €3,6 εκατ., και στην αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ)», μας έχει πει ο Άγις Κοθάλης, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της ΚΕΒΕ.

Σύμφωνα με τον κ. Κοθάλη, το 1997 η ΚΕΒΕ αποτελέσε την πρώτη κεραμουργία διεθνώς που χρησιμοποίησε τα απαέρια ψύξης για την ανατροφοδότηση του κλιβάνου όπτησης κατά την παραγωγική διαδικασία, αποφεύγοντας την επιπλέον κατανάλωση ενέργειας, «ενώ το 2001 γίναμε μία από τις πρώτες επιχειρήσεις που συνδέθηκαν στο φυσικό αέριο».
Την ίδια χρονιά, η εγκατάσταση Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού-Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (ΣΗΘΥΑ) στην παραγωγική μονάδα στη Χρυσούπολη Καβάλας αποτέλεσε παγκόσμια πρωτοπορία, καθώς ήταν η πρώτη διεθνώς που τροφοδότησε τον κλίβανο όπτησης στον κλάδο. «Μάλιστα, το 2018 υλοποιήθηκε νέα μονάδα. Μέσω θυγατρικών εταιρειών, διατηρούμε άδειες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τη ΡΑΕ συνολικής ισχύος 135MW, εκ των οποίων 19.5MW είναι σε λειτουργία, 14MW έχουν όρους σύνδεσης. Επιπλέον, το 2023, αποκτήσαμε από τη ΡΑΕ τέσσερις άδειες αποθήκευσης, συνολικής ισχύος 386.4MW και χωρητικότητας 762.9MWh, για την ενίσχυση της αξιοποίησης των μονάδων ΑΠΕ. Επίσης, στην ΚΕΒΕ επενδύουμε συστηματικά στον εκσυγχρονισμό του παραγωγικού εξοπλισμού και τη μετάβαση στο Industry 4.0, τη βελτίωση της απόδοσης και τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης, παρακολουθώντας συνεχώς όλα τα στάδια της παραγωγής βάσει της εγχώριας και ευρωπαϊκής νομοθεσίας, στοχεύοντας στη διασφάλισης της υψηλής ποιότητας των τελικών προϊόντων», σημειώνει ο κ. Κοθάλης.

Πρωτοβουλίες εξοικονόμησης ενέργειας από τη Cenergy Holdings
Η διαχείριση ενέργειας για τις θυγατρικές της Cenergy Holdings αποτελεί μία μόνιμη πρόκληση. Τα τελευταία χρόνια, ειδικά με τις συνεχείς αυξήσεις στις τιμές ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας, οι εταιρείες της έχουν προχωρήσει σε σειρά επενδύσεων και λήψη μέτρων για την εξοικονόμηση ενέργειας.
Όλες οι θυγατρικές της Cenergy Holdings διαθέτουν πιστοποιημένο σύστημα ενεργειακής διαχείρισης κατά ISO 50001:2018 και διενεργούν ενεργειακές αξιολογήσεις σε συνεργασία με εξωτερικό φορέα ανά 4 έτη. Έτσι εξετάζεται η αποδοτικότητα των μηχανημάτων και του εξοπλισμού και προσδιορίζονται τα αντίστοιχα έργα ενεργειακής εξοικονόμησης προς υλοποίηση.
Στο ίδιο πλαίσιο, όλες οι νέες επενδύσεις σε παραγωγικές διαδικασίες και εξοπλισμό αξιολογούνται με βάση τη συνεισφορά τους στην ενεργειακή κατανάλωση και στο αποτύπωμα άνθρακα, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στους επί μέρους στόχους μείωσης που έχουν θέσει οι εταιρείες.

Ως μέρος της στρατηγικής των εταιρειών για την υπεύθυνη χρήση της ενέργειας, εφαρμόζονται αποτελεσματικά προγράμματα ενεργειακής διαχείρισης με παράλληλη εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού σε πρακτικές ενεργειακής διαχείρισης, ανάλογα με τη θέση και την περιοχή επιρροής τους.
Πιο συγκεκριμένα, έχει ξεκινήσει η υλοποίηση έργων ενεργειακής εξοικονόμησης με ορίζοντα 4 ετών (2022-2026), που αφορούν κυρίως βελτιώσεις στην παραγωγική διαδικασία: αυτόματο σύστημα καταγραφής της ενεργειακής κατανάλωσης ανά παραγωγική γραμμή και χρήση εξιδεικευμένων εργαλείων για την ανάλυση των δεδομένων, αναβάθμιση συστημάτων καύσης στα χυτήρια με χρήση αναγεννητικών καυστήρων. Επιπλέον, αντικατάσταση κινητήρων με προδιαγραφές υψηλής ενεργειακής απόδοσης σε αντλιοστάσια και αεροσυμπιεστές, τοπικές μονάδες βελτίωσης της ποιότητας ρεύματος σε σημεία που αυτό απαιτείται, τοπική αντιστάθμιση και μείωση των αρμονικών. Η υλοποίηση των παραπάνω επιφέρει σημαντικά οφέλη στην ετήσια εξοικονόμηση ενέργειας των παραγωγικών μονάδων.

Η ενεργειακή διαχείριση δυναμικό πεδίο ανάπτυξης για τη Ravago
«Στη Ravago αναγνωρίσαμε εγκαίρως την ανάγκη για ριζικό μετασχηματισμό του ενεργειακού μας συστήματος και θέσαμε φιλόδοξους στόχους που περιλαμβάνουν, πλέον εκείνων που καθορίζονται από τη κείμενη νομοθεσία, βραχυπρόθεσμες αλλαγές συμπεριφοράς και ειδικές επικοινωνιακές εκστρατείες με στόχο τη βέλτιστη διαχείριση ενέργειας», μας έχει πει η Έλενα Βλάχου, Ravago BS Product Stewardship & Sustainability Manager.

Στο σχέδιο δράσης της εταιρείας περιλαμβάνονται δράσεις ενεργειακής διατήρησης που περιλαμβάνουν την αντικατάσταση περισσότερο δαπανηρών και ρυπογόνων πηγών, ή παραγωγικών συντελεστών σχετιζόμενων με την ενέργεια, από άλλους λιγότερο ρυπογόνους και δαπανηρούς καθώς και δράσεις αύξησης της ενεργειακής αποδοτικότητας μέσω της μείωσης των αποβλήτων (waste reduction), της αλλαγής καυσίμων (fuel switching), της βελτιστοποίησης της παραγωγικής διαδικασίας (process optimization) και τέλος μέσω μείωσης της ποσότητας ενέργειας που χρειάζεται η εταιρεία, ή μειώνοντας τα ενεργειακά κόστη των ήδη υπαρχόντων παραγόμενων προϊόντων.

«Έως σήμερα έχουμε επενδύσει σε κατασκευές φωτοβολταϊκών πάρκων σε Ευρώπη και Τουρκία, σε ανεμογεννήτριες εγκατεστημένες στο Βέλγιο για την παραγωγή αιολικής ενέργειας για αποκλειστική χρήση στα εργοστάσιά μας, σε εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από βιομάζα στο Βόλο, στην τοποθέτηση φωτοβολταϊκών συστημάτων στις εγκαταστάσεις μας, σε εγκατάσταση θέσεων φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, με στόχο την προώθηση της ηλεκτροκίνησης», σημειώνει η κα Βλάχου. Σύμφωνα με την ίδια, με γνώμονα την αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας η εταιρεία έχει προβεί σε ενεργειακό έλεγχο στο σύνολο των εγκαταστάσεων της εταιρείας στις βιομηχανικές εγκαταστάσεις, στους χώρους αποθήκευσης και στους χώρους γραφείων με στόχο την αναλυτική ενεργειακή αξιολόγηση της κάθε εγκατάστασης και την εφαρμογή ουσιαστικών προτάσεων βελτίωσης ανά ενεργοβόρο εξοπλισμό.
«Πλέον των απαραίτητων μέτρων όπως επενδύσεις σε λαμπτήρες και αντικατάσταση εξοπλισμού με πλέον σύγχρονο και ενεργειακά αποδοτικότερο, επενδύουμε σε έργα όπως ανάκτηση θερμότητας για επαναχρησιμοποίηση, σε εφαρμογές «έξυπνης» διαχείρισης της ενέργειας με αλλά και με μεγαλύτερα έργα αντικατάστασης παλιών γραμμών με νέες “state of the art” εγκαταστάσεις», καταλήγει η κα Βλάχου.

Μείωση ενεργειακού κόστους για την ΚΟΛΙΟΣ με LNG
H γαλακτοβιομηχανία ΚΟΛΙΟΣ έγινε η πρώτη ελληνική βιομηχανία που καλύπτει τις θερμικές ενεργειακές της ανάγκες με LNG, με προμηθευτή την εταιρεία Blue Grid, μέλος του Ομίλου Molgas. Το LNG φορτώνεται τακτικά σε βυτιοφόρα οχήματα της Blue Grid στην εγκατάσταση μεταφόρτωσης βυτιοφόρων οχημάτων του ΔΕΣΦΑ στη Ρεβυθούσα. Από εκεί, μεταφέρεται οδικώς και παραδίδεται σε ειδικό σταθμό αποθήκευσης και επαναεριοποίησης LNG που κατασκεύασε, λειτουργεί και συντηρεί η Blue Grid εντός των εγκαταστάσεων της ΚΟΛΙΟΣ.

To LNG επαναεριοποιείται και τροφοδοτεί τους λέβητες της εταιρείας, επιτρέποντας την κατανάλωση Φυσικού Αερίου, χωρίς να χρειάζεται σύνδεση σε κάποιο τοπικό δίκτυο αγωγών. «Στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης, η ΚΟΛΙΟΣ λειτουργεί ήδη Φ/Β πάρκο για την κάλυψη μέρους των απαιτήσεων του εργοστασίου της σε ηλεκτρική ενέργεια. Αντικαθιστά τώρα το μαζούτ με το LNG για την παραγωγή θερμικής ενέργειας και σε σύντομο χρονικό διάστημα ολοκληρώνει την μονάδα αναερόβιας επεξεργασίας των λυμάτων της, με στόχο την ιδιοκατανάλωση του παραγόμενου βιοαερίου. Με την ολοκλήρωση των παραπάνω επενδύσεων, η ΚΟΛΙΟΣ θα είναι μια από τις πιο φιλικά προς το περιβάλλον λειτουργούσες βιομηχανίες τροφίμων», δήλωσε εκ μέρους της ΚΟΛΙΟΣ ο Θέμης Κωστόπουλος.
Σύμφωνα με τον Αλέξανδρο Λαγάκο, επικεφαλής της Molgas στη ΝΑ Ευρώπη και της Blue Grid: «αυτή είναι μία πολύτιμη νέα προοπτική, που πλέον διανοίγεται για τις ελληνικές βιομηχανίες που δεν έχουν πρόσβαση σε αγωγούς Φυσικού Αερίου, προκειμένου να επιτύχουν σημαντική μείωση του ενεργειακού τους κόστους και συνάμα μείωση του ανθρακικού τους αποτυπώματος».

Το case study της ArchelorMittal
Το 2023, η ArcelorMittal υλοποίησε ένα εκτεταμένο πρόγραμμα για την αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας και τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στα εργοστάσιά της, εστιάζοντας σε τρεις κύριους τομείς: βελτιστοποίηση της παραγωγικής διαδικασίας, αναβάθμιση εξοπλισμού και υιοθέτηση προηγμένων τεχνολογιών.
Η ArcelorMittal ξεκίνησε με μια εκτεταμένη ανάλυση της παραγωγικής διαδικασίας, προκειμένου να εντοπίσει σημεία βελτίωσης. Η ανάλυση αυτή οδήγησε στην εφαρμογή νέων μεθόδων που μείωσαν την κατανάλωση ενέργειας κατά την παραγωγή χάλυβα. Παράλληλα, η εταιρεία αντικατέστησε παλαιό εξοπλισμό με νέες, ενεργειακά αποδοτικές μηχανές. Για παράδειγμα, οι παλιοί καυστήρες αντικαταστάθηκαν με νέους, πιο αποδοτικούς καυστήρες που εκπέμπουν λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα, μειώνοντας σημαντικά την ενεργειακή κατανάλωση και τις εκπομπές ρύπων.
Επιπλέον, η ArcelorMittal επένδυσε σε προηγμένες τεχνολογίες, όπως αισθητήρες και συστήματα διαχείρισης ενέργειας με τεχνητή νοημοσύνη. Αυτά τα συστήματα επέτρεψαν την παρακολούθηση και τον έλεγχο της κατανάλωσης ενέργειας σε πραγματικό χρόνο, επιτρέποντας στην εταιρεία να αντιδρά άμεσα και να βελτιστοποιεί τις ενεργειακές της ανάγκες με μεγαλύτερη ακρίβεια και αποτελεσματικότητα.
Τα αποτελέσματα αυτών των ενεργειών ήταν εντυπωσιακά. Η συνολική κατανάλωση ενέργειας μειώθηκε κατά 10% σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη, ενώ οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μειώθηκαν κατά 15%, συμβάλλοντας στους στόχους της εταιρείας για βιωσιμότητα. Επιπλέον, η εξοικονόμηση κόστους ενέργειας ήταν σημαντική, προσφέροντας οικονομικά οφέλη που ενίσχυσαν την ανταγωνιστικότητα της εταιρείας.