Τα τελευταία χρόνια ο τομέας της εφοδιαστικής αλυσίδας δέχεται απανωτά χτυπήματα από πολλές πλευρές. Η μία κρίση διαδέχεται την άλλη με αποτέλεσμα κάθε χρόνο να σημειώνεται και μία νέα που ταράζει εκ νέου τα νερά. Από πολέμους μέχρι φυσικές καταστροφές, ο υπεύθυνος της εφοδιαστικής αλυσίδας κάθε επιχείρησης καλείται να διαχειριστεί καθημερινά έναν disruptor στη λειτουργίας της.

Από τους πιο σημαντικούς disruptors που δοκιμάζουν τις αντοχές της εφοδιαστικής αλυσίδας τελευταία είναι οι γεωπολιτικές διαταραχές που λαμβάνουν χώρα παγκοσμίως. Ενδεικτικά, ο πόλεμος Ρωσίας και Ουκρανίας, έχει ως αποτέλεσμα δραματική αύξηση στις τιμές ενέργειας που έφτασαν έως και στο +135% αλλά και στις τιμές βασικών προϊόντων (>60%), προκαλώντας σημαντική ενεργειακή κρίση σε όλη την Ευρώπη. Παράλληλα, ζούμε ήδη τον πρόσφατο πόλεμο που έχει ξεσπάσει στο Ισραήλ και ο οποίος αναμένεται να προκαλέσει μεγάλη αναταραχή στις εμπορικές σχέσεις εντός Ευρώπης με το Ηνωμένο Βασίλειο να έχει το μεγαλύτερο αντίκτυπο. Ειδικά μετά το Brexit –το οποίο από μόνο τους αποτελεί disruptor για τις υπόλοιπες χώρες (αύξηση e-commerce lead times σε 2-4 εβδομάδες)– οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και UK είχαν σημειώσει αύξηση της τάξης του 40%, αλλά πλέον ενδέχεται να δεχτούν σημαντικό πλήγμα με αδιευκρίνιστες για την ώρα διαστάσεις.
Ιστορικά έχει αποδειχθεί ότι γεγονότα που επηρεάζουν την ομαλή λειτουργία της εφοδιαστικής αλυσίδας, μπορούν να αποβούν μοιραία για το σύνολο της οικονομίας. Από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελεί το κλείσιμο της διώρυγας του Suez για 6 μέρες και 7 ώρες, το οποίο μεταφράστηκε σε $400 εκατ. συναλλαγών να εμποδίζεται ανά ώρα καθυστέρησης.
Αδιαμφησβήτητα από τους σημαντικότερους αντικτύπους σε παγκόσμιο επίπεδο, που ανέδειξε όμως και τον κομβικό ρόλο της εφοδιαστικής αλυσίδας στη λειτουργία των επιχειρήσεων, είχε η υγειονομική κρίση με τα lockdown λόγω Covid-19, που οδήγησε σε ταυτόχρονη εκτόξευση των καθυστερήσεων στις παραδόσεις και πενταπλασιασμό των ναύλων.

Οι συνέπειες των αναταραχών
Σε συνδυασμό με τα παραπάνω, οι επιχειρήσεις σήμερα οφείλουν να αντιμετωπίσουν όχι μόνο τις ρυθμίσεις και οδηγίες σχετικά με την κλιματική αλλαγή, αλλά και τις συνέπειες των φυσικών καταστροφών που λαμβάνουν χώρα σε όλον τον κόσμο. Ενδεικτικά, η πρόσφατη επέλαση της κακοκαιρίας στη Θεσσαλία, είχε σημαντικό αντίκτυπο τόσο στο εθνικό εμπόριο, με μεγάλη αύξηση στους χρόνους παράδοσης, δεδομένου ότι η ο οδικός άξονας της Ελλάδας που συνδέει τη Θεσσαλία με τη Στερεά Ελλάδα, είχε καταστραφεί πλήρως, όσο και στις εξαγωγές, αφού καταστράφηκε σχεδόν το 20% της συνολικής παραγωγής της Θεσσαλίας, η οποία καλύπτει περίπου 6% των ελληνικών εξαγωγών.
Όλες οι προαναφερθείσες αναταραχές έχουν συμβάλει στην εκτίναξη των τιμών α’ υλών και ως αποτέλεσμα των τιμών των προϊόντων με παράλληλη αύξηση του πληθωρισμού, στην αύξηση των lead times με αντίστοιχες αυξήσεις των ναύλων και σε έλλειψη βασικών προϊόντων σε όλους τους κλάδους και βιομηχανίες. Τέλος, ο κλάδος της εφοδιαστικής αλυσίδας πλήττεται και από άποψη προσωπικού, καθώς τα τελευταία χρόνια σημειώνονται παγκοσμίως τεράστιες ελλείψεις σε εξειδικευμένο προσωπικό, τόσο στη μεταφορά, όσο και στην παραγωγή και αποθήκευση των προϊόντων.
Συνεπώς συμπεραίνουμε ότι έχει διαμορφωθεί ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από απόλυτη αβεβαιότητα, συνεχείς αλλαγές και αναταράξεις σε όλους τους κρίκους της εφοδιαστικής αλυσίδας που δημιουργούν τεράστιες διακυμάνσεις στη ζήτηση των αγαθών και υπηρεσιών και εκτροχιάζουν οποιοδήποτε πλάνο πρόγνωσης των πωλήσεων μιας επιχείρησης.

Αύξηση αποθεμάτων ως αντίδραση
Η αύξηση αποθεμάτων αποτελεί παραδοσιακά την απάντηση σε καιρούς κρίσεων. Οι επιχειρήσεις τείνουν να αντιμετωπίζουν οποιαδήποτε αβέβαια συνθήκη, φουσκώνοντας τα αποθέματά τους με στόχο να ανταποκριθούν σε ενδεχόμενη απότομη διακύμανση της ζήτησης ή σε καθυστερήσεις στους χρόνους παράδοσης, ώστε να μην επηρεαστεί το επίπεδο εξυπηρέτησής τους και να διατηρήσουν όσο είναι δυνατό τις τιμές των προϊόντων ή υπηρεσιών τους σε ένα σταθερό επίπεδο. Διάφορες έρευνες και γραφήματα αποτυπώνουν το εξής συμπέρασμα: Τα συνολικά αποθέματα σε σχέση με τις πωλήσεις στο σύνολο των επιχειρήσεων στην Αμερική την τελευταία 15ετία φανερώνουν αύξηση των αποθεμάτων στις περιόδους, που αφορούν κρίσεις, όπως η οικονομική κρίση του 2008-2009 και το ξέσπασμα της πανδημίας το 2020.

Ανασχεδιασμός των διαδικασιών
Η αύξηση των αποθεμάτων φαίνεται να ήταν μονόδρομος στις περιόδους αναταραχών μέχρι σήμερα… είναι όμως πραγματικά η μοναδική λύση ή μήπως έχει έρθει η ώρα να στραφούμε σε πιο βιώσιμες λύσεις υποστήριξης της εφοδιαστικής αλυσίδας;
Οι νέες συνθήκες απαιτούν γρήγορα αντανακλαστικά, ευέλικτες λύσεις, και εστίαση στο ανθρώπινο δυναμικό και στο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Επομένως, είναι η στιγμή οι εταιρείες να αφιερώσουν χρόνο και να επενδύσουν στον ανασχεδιασμό τόσο των μεσοπρόθεσμων –αλλά πιο σημαντικό– των βραχυπρόθεσμων πλάνων και διαδικασιών τους.
Εστίαση πρέπει να δοθεί, βεβαίως, σε κάθε κρίκο της εφοδιαστικής αλυσίδας ξεχωριστά, ξεκινώντας από την παραγωγή ενός αγαθού, μέχρι την τελική παράδοση στον καταναλωτή. Όπως για παράδειγμα η χρήση αυτοματισμών στις παραγωγικές διαδικασίες ή ανάπτυξη συντονισμένων λύσεων μεταξύ προμηθευτών, αλλά και αναζήτηση εναλλακτικών πηγών εφοδιασμού με αντίστοιχη συμβολαιοποίηση για τη συμφωνία και επίτευξη του επιθυμητού επιπέδου εξυπηρέτησης. Πρέπει δηλαδή οι επιχειρήσεις να βρουν από τώρα τον back-up προμηθευτή που θα τις υποστηρίξει σε συνδυασμό με τη βασική τους πηγή. Επιπλέον, είναι πολύ σημαντική η βελτιστοποίηση των επιπέδων των αποθεμάτων, λόγω έλλειψης σχετικών πόρων (εναλλακτικά σενάρια με ανάλυση ευαισθησίας μπορούν να καθορίσουν τα βέλτιστα επίπεδα αποθεμάτων ασφαλείας και λειτουργίας των επιχειρήσεων).
Ωστόσο σήμερα, περισσότερο από ποτέ, είναι επιτακτική η ανάγκη για καλύτερο και αποδοτικότερο βραχυπρόθεσμο σχεδιασμό με στόχο την έγκαιρη και επιτυχημένη απόκριση στις έκτακτες καταστάσεις.

S&OP και forecasting
Σημαντικό ρόλο σε αυτή την κατεύθυνση έχει η διαδικασία του Sales & Operations Planning (S&OP) που οφείλει να διατηρεί κάθε επιχείρηση ανεξαρτήτου κλάδου. Ανάλογα με τον κλάδο και το μέγεθος της εταιρείας μπορεί να ποικίλουν τα βήματα της μηνιαίας διαδικασίας του S&OP, αλλά η βασική ιδέα είναι κοινή: εμπορική διεύθυνση, finance και operations καλούνται στο ίδιο τραπέζι για να συνεργαστούν ώστε να συμφωνήσουν σε ένα κοινό πλάνο που θα οδηγεί σε έναν κοινό στόχο, ο οποίος θα κατοχυρωθεί τελικά από τη γενική διεύθυνση. Το πρώτο και πιο κρίσιμο βήμα της εν λόγω διαδικασίας είναι το όσο το δυνατό πιο ακριβές forecasting, που ενδέχεται να μειώσει δραματικά το χρόνο απόκρισης σε κάποιο έκτακτο γεγονός και κατ’ επέκταση στην πιο εύρυθμη λειτουργία των επιχειρήσεων. Σε επόμενα άρθρα θα παρουσιάσουμε με μεγαλύτερη ανάλυση τα δύο αυτά εργαλεία (S&OP και forecasting) αναδεικνύοντας τον καίριο ρόλο της τεχνολογίας για την επίτευξη καλύτερων αποτελεσμάτων.
Κλείνοντας, συμπεραίνουμε ότι σε περιόδους έντονων disruptors, μπορούμε – μέχρι ένα σημείο – να ανταποκριθούμε με αύξηση αποθεμάτων χωρίς να επηρεαστεί αισθητά η λειτουργία της επιχείρησης, αλλά από κει και πέρα πρέπει να μπει ένα μέτρο και να υπάρχει μία ομάδα που θα είναι μονίμως πάνω από τις εξελίξεις, ώστε να μπορεί να προσαρμόζει το αντίστοιχο πλάνο και να αποκρίνεται στις εκάστοτε αλλαγές με πιο αποδοτικό και βιώσιμο για όλους τους εμπλεκόμενους τρόπο.