Η ενσωμάτωση του Industry 4.0 και της λιτής παραγωγής δημιουργεί μια δυναμική συνέργεια, αξιοποιώντας τις ψηφιακές τεχνολογίες για τον εξορθολογισμό των διαδικασιών, τη μείωση των απορριμμάτων και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας. Αυτή η συνεργασία προωθεί τη λήψη αποφάσεων με γνώμονα τα δεδομένα σε πραγματικό χρόνο, τη βελτιστοποίηση της χρήσης των πόρων και ένα πιο βιώσιμο, καινοτόμο μέλλον για την παραγωγή.

Στους τομείς της βιομηχανικής παραγωγής, της μηχανικής εργοστασίων, των τροφίμων και ποτών και της αυτοκινητοβιομηχανίας, η εφαρμογή λιτών αρχών και αυτοματισμού ήταν και θα παραμείνει αειθαλής όταν αγωνιζόμαστε για κέρδη αποδοτικότητας. Ο χρυσός κανόνας φαίνεται να είναι: Όσο πιο αποτελεσματικές και ευέλικτες είναι οι διαδικασίες παραγωγής, τόσο πιο κερδοφόρα και ανταγωνιστική θα είναι μια εταιρεία. Στην πράξη, η εμπειρία στη βιομηχανική παραγωγή έχει δείξει ότι η διατήρηση των λιτών διαδικασιών θα χτίσει τα θεμέλια για το εργοστάσιο του μέλλοντος. Το επόμενο μεγάλο ορόσημο στην πορεία προς την αποτελεσματικότητα και την ευελιξία είναι η ψηφιοποίηση. Οι εταιρείες παραγωγής έχουν ήδη ξεκινήσει τη μετάβαση σε ψηφιακές πληροφορίες, καθώς και τη συλλογή και τη σύνδεση δεδομένων σε όλη την αλυσίδα αξίας.

Ωστόσο, η αυξανόμενη σημασία της βιωσιμότητας καθώς και η απαλλαγή από τις ανθρακούχες αλυσίδες εφοδιασμού και οι δικές τους λειτουργίες προσθέτουν επιπλέον απαιτήσεις και προκλήσεις για τον ψηφιακό μετασχηματισμό των εργοστασίων. Υπάρχει ένας νέος στόχος που πρέπει να επιτευχθεί τώρα ότι η βιώσιμη παραγωγή δεν αποτελεί πλέον επιλογή – αλλά αναγκαιότητα. Μόλις το εργοστάσιό κατορθώσει να είναι λιτό και ψηφιακό, τι χρειάζεται για να γίνει πράσινο; Ποια είναι τα βασικά στοιχεία του εργοστασίου του μέλλοντος;

Τάσεις και προκλήσεις στη βιομηχανική μεταποίηση και παραγωγή
Η ψηφιοποίηση και η τεχνολογία θα επιταχυνθούν σημαντικά έως το 2030. Ωστόσο, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF), πάνω από το 70% του παγκόσμιου παραγωγικού τομέα εξακολουθεί να μαραζώνει σε πιλοτικές φάσεις για το Industrial Internet of Things (IIoT). Κατά συνέπεια, μόνο λίγες εταιρείες έχουν αναπτύξει αποτελεσματικά προηγμένη ψηφιακή και βιώσιμη παραγωγή σε κλίμακα. Οι δυνατότητες παράμενουν ανεκμετάλλευτες και είναι είναι ακόμα τεράστιες. Ταυτόχρονα, βλέπουμε ψηφιακές λύσεις και υπηρεσίες να γίνονται όλο και πιο έτοιμες για χρήση σε μεγάλη κλίμακα, απελευθερώνοντας απτά οφέλη από την ψηφιοποίηση για περιβάλλοντα παραγωγής σε όλους τους κλάδους.
Στην πραγματικότητα, η ίδρυση ενός εργοστασίου που είναι ταυτόχρονα πράσινο, λιτό και ψηφιακό θα επιτρέψει στις εταιρείες να ξεπεράσουν τον ανταγωνισμό τόσο σε κερδοφορία όσο και σε βιωσιμότητα.

Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν πολλές βασικές προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι οργανισμοί όταν ξεκινούν το ταξίδι ψηφιοποίησης του εργοστασίου.
Στη μεταποίηση, όπως και σε κάθε άλλη επιχείρηση, οι πιθανοί μετασχηματισμοί θα συνεχίσουν να λαμβάνουν χώρα σε ένα περιβάλλον αστάθειας και αβεβαιότητας το οποίο γίνεται ακόμη πιο ορατό στους σημερινούς ταραχώδεις καιρούς. Οι βιομηχανικές επιχειρήσεις θα πρέπει να λειτουργούν σε έναν κόσμο που αλλάζει ταχέως. Τα γεγονότα θα γίνουν λιγότερο προβλέψιμα και επομένως λιγότερο αξιόπιστα για προγραμματισμό. Η πολυπλοκότητα και η ασάφεια του κόσμου σημαίνει ότι υπάρχει κίνδυνος κακής λήψης αποφάσεων που βασίζονται σε διφορούμενες πληροφορίες, ειδικά όταν κάποιος δεν βλέπει πέρα από τον ορίζοντα των δικών του λειτουργιών και ενσωματώνει ολόκληρο το οικοσύστημα στη λήψη αποφάσεων. Παρόλα αυτά, αν ένα πράγμα είναι σίγουρο, είναι η αβεβαιότητα, και ήρθε για να μείνει. Απλά πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να την αντιμετωπίσουμε.

Η συνέργεια Ιndustry 4.0 και λιτή παραγωγή
Η συνέργεια μεταξύ Industry 4.0 και Lean Production αναδιαμορφώνει το τοπίο της παραγωγής. Με την ενσωμάτωση ψηφιακών τεχνολογιών, το Lean Production βασίζεται πλέον στα δεδομένα, πιο αποτελεσματικά και προσαρμόσιμα. Η σύγκλιση του Industry 4.0 και της λιτής παραγωγής αντιπροσωπεύει μια μετασχηματιστική συμβιωτική σχέση εντός του βιομηχανικού τοπίου. Το Industry 4.0, που χαρακτηρίζεται από τις ψηφιακές τεχνολογίες και τα διασυνδεδεμένα συστήματα, συμπληρώνει την εστίαση της λιτής παραγωγής στην αποδοτικότητα και τη μείωση των απορριμμάτων. Όπως επισημαίνει ο δρ. Christoph Roser, ειδικός στη μεθοδολογία Lean Production: «κατά την άποψή μου, το Industry 4.0 και η μεθοδολογία Lean παρουσιάζουν μεγάλη συνάφεια. Ωστόσο, υπάρχει μια σημαντική διαφορά. Όταν εφαρμόζουν το Industry 4.0, πολλές εταιρείες έχουν ως στόχο να εφαρμόσουν την τεχνολογία για την τεχνολογία. Αδιαμφισβήτητα, το Industry 4.0 είναι μια (πιθανή) λύση, αλλά μπορεί να μην είναι η καλύτερη λύση. Η μεθοδολογία Lean Production ξεκινά με ένα πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί και στη συνέχεια αρχίζει να αναζητά πιθανές λύσεις πριν εφαρμόσει την πιο υποσχόμενη λύση. Αυτή μπορεί κάλλιστα να είναι μια τεχνολογική λύση τύπου Industry 4.0 που περιλαμβάνει υπολογιστές και λογισμικό, αλλά η λίστα των πιθανών λύσεων δεν πρέπει να περιορίζεται αποκλειστικά σε μια «λύση με υπολογιστές».

Τα δεδομένα σε πραγματικό χρόνο που παρέχονται από αισθητήρες IoT και αναλυτικά στοιχεία που βασίζονται σε AI ενισχύουν την ικανότητα του Lean να λαμβάνει τεκμηριωμένες αποφάσεις, να βελτιστοποιεί τη χρήση των πόρων, να διατηρεί τον ποιοτικό έλεγχο και να προσφέρει αποτελεσματική προσαρμογή. Οι εφαρμογές του πραγματικού κόσμου στις βιομηχανίες αυτοκινήτων, φαρμακευτικών και ηλεκτρονικών ειδών αποτελούν παράδειγμα της δύναμης αυτής της ένωσης. Ωστόσο, παρουσιάζει επίσης προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένων των αρχικών επενδύσεων, της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο, της εκπαίδευσης του εργατικού δυναμικού και της διαχείρισης δεδομένων. Ωστόσο, αυτή η συνέργεια υπόσχεται ένα λαμπρό μέλλον για τη βιομηχανική παραγωγή, συνδυάζοντας την αποτελεσματικότητα, τη βιωσιμότητα και την καινοτομία για να επαναπροσδιορίσει τον τρόπο παραγωγής των αγαθών.

Lean Industry 4.0: Ήρθε για να μείνει
Οι βιομηχανίες που επιδιώκουν να βελτιστοποιήσουν τις δραστηριότητές τους πρέπει να κατανοήσουν την αλληλεπίδραση μεταξύ της παραδοσιακής λιτή διαχείρισης και του Industry 4.0. Αρκετές μελέτες για προγράμματα λειτουργικής αριστείας τα τελευταία χρόνια έχουν παρουσιάσει πολλές εταιρείες να δημιουργούν πολύτιμες συνέργειες εφαρμόζοντας τη λιτή διαχείριση και το Industry 4.0 ολιστικά, και όχι ανεξάρτητα ή διαδοχικά. Πράγματι, στις περισσότερες περιπτώσεις, η ολοκληρωμένη εφαρμογή της λιτής διαχείρισης και του Industry 4.0 — που ονομάζουμε Lean Industry 4.0 — είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να φτάσουν στο επόμενο επίπεδο λειτουργικής αριστείας. Οι βιομηχανίες που έχουν αναπτύξει επιτυχώς το Lean Industry 4.0 μπορούν να μειώσουν το κόστος παραγωγής έως και 40% σε πέντε έως δέκα χρόνια — πολύ καλύτερα από τις μειώσεις που σημειώθηκαν από την ανεξάρτητη ανάπτυξη της μεθοδολοηγίας λιτής παραγωγής ή απλώς του Industry 4.0. Για να αποκομίσει τα μεγαλύτερα οφέλη, μια βιομηχανία πρέπει να προσαρμόσει την εφαρμογή του Lean Industry 4.0, έτσι ώστε να αντιμετωπίσει τις συγκεκριμένες προκλήσεις της κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού και σε επίπεδο εργοστασίου.

Η βιωσιμότητα πάει «χέρι-χέρι» με τη λιτή παραγωγή
Η πτυχή της βιωσιμότητας του Lean αναμένεται να αποκτήσει ακόμη μεγαλύτερη σημασία τα επόμενα χρόνια. Καθώς οι περιβαλλοντικές ανησυχίες συνεχίζουν να αυξάνονται, η λιτή μεταποίηση θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη μείωση των απορριμμάτων, στη διατήρηση των πόρων και στην ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης ενέργειας. Περισσότερες επιχειρήσεις πιθανότατα θα υιοθετήσουν αρχές Lean όχι μόνο για αποτελεσματικότητα αλλά και για βιωσιμότητα και για να ανταποκριθούν στην αυξανόμενη ζήτηση για φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα.

Παγκόσμια υιοθέτηση: Η λιτή παραγωγή δεν περιορίζεται πλέον σε συγκεκριμένες βιομηχανίες ή περιοχές. Έχει γίνει παγκόσμια. Βιομηχανίες σε όλο τον κόσμο, από την Ασία μέχρι την Ευρώπη έως τη Βόρεια Αμερική, έχουν ενσωματώσει τις αρχές Lean στις δραστηριότητές τους. Καθώς ο παγκόσμιος ανταγωνισμός εντείνεται, η λιτή παραγωγή θα γίνει ακόμη πιο κρίσιμη για τις επιχειρήσεις να παραμείνουν ανταγωνιστικές.

Lean Services: Ενώ η λιτή παραγωγή συνδέεται παραδοσιακά με τη βιομηχανική παραγωγή, βρίσκει όλο και περισσότερες εφαρμογές στον κλάδο των υπηρεσιών. Οι επιχειρήσεις στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, των οικονομικών, των logistics και άλλων, υιοθετούν αρχές Lean για να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα και την εξυπηρέτηση των πελατών.

Προσαρμογή: Καθώς οι προτιμήσεις των καταναλωτών συνεχίζουν να εξελίσσονται, η ικανότητα αποτελεσματικής παροχής προσαρμοσμένων προϊόντων θα είναι βασικός μοχλός. Οι λιτές αρχές, ειδικά σε συνδυασμό με τεχνολογίες όπως η τρισδιάστατη εκτύπωση και η παραγωγή βάσει τεχνητής νοημοσύνης, μπορούν να επιτρέψουν στις επιχειρήσεις να παρέχουν εξατομικευμένα προϊόντα χωρίς συμβιβασμούς στην αποτελεσματικότητα.

Εκπαίδευση και Κατάρτιση: Η διάδοση των Lean αρχών και τεχνικών μέσω προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης επεκτείνεται. Αυτό περιλαμβάνει τόσο την επίσημη εκπαίδευση στα πανεπιστήμια όσο και την πρακτική κατάρτιση στο χώρο εργασίας. Αυτή η τάση είναι απαραίτητη για τη δημιουργία ενός εργατικού δυναμικού που κατανοεί και εφαρμόζει αποτελεσματικά τις λιτές πρακτικές.

Εν κατακλείδι, η λιτή παραγωγή έχει φέρει επανάσταση στη μεταποιητική βιομηχανία δημιουργώντας αποτελεσματικές, βιώσιμες και οικονομικά αποδοτικές διαδικασίες. Η εστίασή του στη μείωση των απορριμμάτων, τη συνεχή βελτίωση και τον σεβασμό για τους ανθρώπους έχει επιτρέψει στις επιχειρήσεις να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητά τους ελαχιστοποιώντας τις περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις. Καθώς οι βιομηχανικές επιχειρήσεις σε διάφορους τομείς συνεχίζουν να ενστερνίζονται τις αρχές Lean, το μέλλον της βιομηχανικής παραγωγής αναμένεται να είναι πιο αποτελεσματικό, βιώσιμο και καινοτόμο από ποτέ.

Το ταξίδι της λιτής παραγωγής από τις ρίζες της στην ιαπωνική αυτοκινητοβιομηχανία έως την παγκόσμια υιοθέτησή της σε διάφορες βιομηχανίες δείχνει τη δύναμη της συνεχούς βελτίωσης και την ορμή για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και βιωσιμότητα. Οι αρχές της θα συνεχίσουν να καθοδηγούν την εξέλιξη της μεταποίησης καθώς αναδύονται νέες τεχνολογίες και παγκόσμιες προκλήσεις, διασφαλίζοντας ότι οι επιχειρήσεις παραμένουν προσαρμοστικές και ανταγωνιστικές σε έναν συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο.
Από την αεροδιαστημική στην υγειονομική περίθαλψη, από τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα στα ηλεκτρονικά είδη, η λιτή παραγωγή έχει αποδείξει τις μεταμορφωτικές της δυνατότητες, αποδεικνύοντας ότι η επιδίωξη της αποτελεσματικότητας και της βιωσιμότητας μπορεί να συμβαδίσει, δημιουργώντας ένα φωτεινότερο και πιο βιώσιμο μέλλον για τη βιομηχανική παραγωγή και τον κόσμο.

FrieslandCampina: Η λιτή παραγωγή & το Industry 4.0 οδηγούν στη βιωσιμότητα
Δημήτρης Κουζιώκας, Performance Excellence Manager, FrieslandCampina Hellas (NOYNOY)
Το Πρότυπο Εργοστάσιο ΝΟΥΝΟΥ στην Πάτρα ακολουθεί τις αρχές της λιτής διαχείρισης με βάση τα προγράμματα της μητρικής εταιρείας FrieslandCampina (Performance +, WoW). Η ψηφιοποίηση παραγωγικών δεικτών όπως το ΟΕΕ ήταν το πρώτο και πιο επιδραστικό βήμα σε αυτή την πορεία από το 2006.
Τα τελευταία χρόνια έχει δοθεί μεγάλη έμφαση στην εισαγωγή ψηφιακών εργαλείων που εκμεταλλεύονται τις νέες πηγές πληροφορίας που φέρνει το Industry 4.0. Σε αυτή τη νέα ψηφιακή πραγματικότητα οι αρχές και τα εργαλεία της λιτής διαχείρισης εκσυγχρονίζονται. Για παράδειγμα ο χειρόγραφος πίνακας της ημερήσιας συνάντησης του εργοστασίου, έδωσε τη θέση του στον αντίστοιχο ψηφιακό. Η προετοιμασία επικεντρώνεται στην ουσία των προβλημάτων καθώς δεν είναι απαραίτητη η συγκέντρωση και αντιγραφή στοιχείων. Η ροή της συνάντησης είναι πιο άμεση με διαθέσιμες λεπτομέρειες και δυνατότητα για εμβάθυνση στα ποιοτικά χαρακτηριστικά των προβλημάτων. Τα συνολικά οφέλη της λιτής διαχείρισης αποτυπώνονται ολοφάνερα στην πορεία των δεικτών της δεκαετίας (+20% ΟΕΕ, -26% conversion cost, +45% παραγωγικότητα!).

Βιώσιμες πρωτοβουλίες
Η βιωσιμότητα αποτελεί ένα στρατηγικό πυλώνα της FrieslandCampina. Το Πρότυπο Εργοστάσιο ΝΟΥΝΟΥ στην Πάτρα από το 2015 ασχολείται ενεργά με την εξοικονόμηση νερού, ενέργειας και αποβλήτων. Το 2022 αντικατέστησε το τότε υπάρχον σύστημα περιβαλλοντικών καταγραφών με μία σύγχρονη πλατφόρμα συλλογής και ανάλυσης δεδομένων (R2D2 – EMS). Οι δυνατότητες του νέου συστήματος αναβάθμισαν σημαντικά το επίπεδο ανάλυσης των απωλειών και την προτεραιοποίηση των ενεργειών βελτίωσης. Σαν αποτέλεσμα η μείωση στην κατανάλωση του νερού εντός του 1ου έτους λειτουργίας ήταν της τάξης του 15%.

Όλοι οι δείκτες απόδοσης του Πρότυπου Εργοστασίου ΝΟΥΝΟΥ ανήκουν στο ίδιο σύνολο οράματος, στρατηγικής και ετήσιου σχεδιασμού ενεργειών. Επομένως, η προσέγγιση των δεικτών βιωσιμότητας με βάση τις αρχές της συνεχούς βελτίωσης είναι όμοια με τους άλλους παραγωγικούς δείκτες. Αυτό συντελεί στη συστηματική καθημερινή ενασχόληση της ομάδας του εργοστασίου με τη βιωσιμότητα. Η Frieslandcampina αποδεικνύει στην πράξη ότι η προστασία των περιβαλλοντικών πόρων είναι άμεση προτεραιότητα και τα εργαλεία που παρέχει γι’ αυτό το σκοπό αποτελούν την αιχμή του δόρατος στην καθημερινή αναζήτηση της βελτίωσης. Οι μεγάλες προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής βρίσκουν τη FrieslandCampina Hellas – ΝΟΥΝΟΥ έτοιμη να ανταποκριθεί με σεβασμό στον πλανήτη μας, κάνοντας τη στρατηγική μας «Θρέφοντας ένα καλύτερο πλανήτη» πράξη , με στόχο ένα πιο βιώσιμο μέλλον για όλους.