Από βιοδιασπώμενα υλικά μέχρι επαναστατικές σχεδιαστικές λύσεις, οι επιχειρήσεις αναζητούν καινοτόμες λύσεις για έναν πιο πράσινο πλανήτη.

Από βιοδιασπώμενα υλικά μέχρι επαναστατικές σχεδιαστικές λύσεις, οι επιχειρήσεις αναζητούν καινοτόμες λύσεις για έναν πιο πράσινο πλανήτη. Η τάση προς βιώσιμες συσκευασίες ενισχύεται από την αυξημένη ζήτηση των καταναλωτών για φιλικές προς το περιβάλλον λύσεις, ενώ παράλληλα οι βιομηχανίες προσαρμόζονται στις νομοθετικές απαιτήσεις για κυκλική οικονομία.

Πέντε βιομηχανίες ταχέως κινούμενων καταναλωτικών αγαθών (FMCGs) συνέβαλαν πέρυσι σε τέσσερα τρισεκατομμύρια μονάδες συσκευασίας λιανικής, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί κατά 2% έως το 2026, σύμφωνα με τα στοιχεία της Euromonitor International. Το δεδομένο αυτό σε συνδυασμό με την ανησυχία για το περιβάλλον και η κλιματική αλλαγή έχουν οδηγήσει σε μια παγκόσμια αναζήτηση για πιο βιώσιμες λύσεις σε όλους τους τομείς της ζωής μας. Ένας τομέας που βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της αναζήτησης είναι η συσκευασία. Η υπερβολική χρήση πλαστικών μιας χρήσης και οι επιπτώσεις τους στο περιβάλλον έχουν δημιουργήσει την ανάγκη για καινοτόμες, βιώσιμες εναλλακτικές.
Για να ευδοκιμήσουν οι επιχειρήσεις σε ένα αυστηρότερο ρυθμιστικό περιβάλλον, είναι ζωτικής σημασίας μια προσέγγιση με επίκεντρο τον καταναλωτή, η οποία θα λαμβάνει υπόψη τις περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις.

Με την επανεξέταση του σχεδιασμού της συσκευασίας για την προώθηση της κυκλικότητας και την επιτάχυνση της μετάβασης σε βιώσιμες συσκευασίες, οι εταιρείες μπορούν όχι μόνο να μειώσουν το κόστος και το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα, αλλά και να αποφύγουν το αυξανόμενο κόστος που συνδέεται με την αδράνεια, να ενισχύσουν τη δέσμευση των καταναλωτών και να διασφαλίσουν τη συμμόρφωση με τις κανονιστικές διατάξεις.

Για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα, οι εταιρείες στρέφονται όλο και περισσότερο σε ανανεώσιμα υλικά όπως το βιοπλαστικό και το χαρτόνι.
• Βιοπλαστικά: Τα βιοπλαστικά παράγονται από ανανεώσιμες πηγές, όπως το άμυλο καλαμποκιού, το ζαχαροκάλαμο ή τα υπολείμματα καλλιεργειών. Είναι βιοδιασπώμενα και μπορούν να κομποστοποιηθούν, μειώνοντας σημαντικά το περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
• Χαρτόνι: Το χαρτόνι, ένα παραδοσιακό υλικό συσκευασίας, έχει κάνει μια δυναμική επιστροφή, χάρη στις σύγχρονες τεχνολογίες που το καθιστούν πιο ανθεκτικό και αδιάβροχο. Επιπλέον, το χαρτόνι προέρχεται από δέντρα, τα οποία μπορούν να αναπληρωθούν με νέες φυτεύσεις.

Nέες τεχνολογίες και σχεδιαστικές προσεγγίσεις
Οι καινοτομίες στον τομέα της βιώσιμης συσκευασίας δεν περιορίζονται μόνο στην επιλογή των υλικών. Οι εταιρείες εξερευνούν νέες τεχνολογίες και σχεδιαστικές προσεγγίσεις για να δημιουργήσουν συσκευασίες που είναι όχι μόνο βιώσιμες, αλλά λειτουργικές και ελκυστικές για τους καταναλωτές.
• Συσκευασίες που μετατρέπονται σε προϊόντα: Μερικές εταιρείες έχουν αναπτύξει συσκευασίες που μπορούν να μετατραπούν σε άλλα προϊόντα, όπως σπόροι που φυτρώνουν ή δοχεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως γλάστρες.
• Ενεργειακά αποδοτικές συσκευασίες: Οι εταιρείες εργάζονται για τη δημιουργία συσκευασιών που απαιτούν λιγότερη ενέργεια για την παραγωγή και τη μεταφορά τους.
• Συσκευασίες που μειώνουν την τροφική σπατάλη: Η βιώσιμη συσκευασία μπορεί να συμβάλει στη μείωση της τροφικής σπατάλης μέσω της χρήσης υλικών που διατηρούν τα τρόφιμα φρέσκα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Μία από τις σημαντικότερες καινοτομίες είναι η τεχνολογία injection molding (χύτευση με έγχυση) από ίνες. Αυτή η τεχνολογία χρησιμοποιεί φυσικές ίνες, όπως ίνες ξύλου, μπαμπού ή ακόμη και γεωργικά απόβλητα, για να δημιουργήσει ανθεκτικά και βιοδιασπώμενα προϊόντα. Οι ίνες αναμειγνύονται με βιοπλαστικά ή άλλα βιοδιασπώμενα πολυμερή και χυτεύονται σε διάφορα σχήματα και μεγέθη. Αυτός ο συνδυασμός προσφέρει εξαιρετική αντοχή και σταθερότητα, ενώ ταυτόχρονα μειώνει την εξάρτηση από τα παραδοσιακά πλαστικά.
Παράδειγματος χάριν, η εταιρεία Ecovative Design έχει αναπτύξει υλικά από μυκήλιο (fungi) και γεωργικά απόβλητα. Οι βιοδιασπώμενες συσκευασίες κατασκευάζονται από υλικά που αποικοδομούνται φυσικά, χωρίς να αφήνουν τοξικά υπολείμματα. Αυτά τα υλικά περιλαμβάνουν άμυλο καλαμποκιού, ζαχαροκάλαμο και άλλα φυτικά παράγωγα. Παραδείγματος χάριν η εταιρεία TIPA έχει αναπτύξει μια σειρά βιοδιασπώμενων συσκευασιών που μοιάζουν και λειτουργούν όπως τα παραδοσιακά πλαστικά, αλλά μπορούν να αποικοδομηθούν πλήρως μέσα σε λίγους μήνες, όταν εκτίθενται σε κομποστοποιήσιμες συνθήκες.
Αυτές οι συσκευασίες χρησιμοποιούνται ευρέως στη βιομηχανία τροφίμων και μπορούν να διαμορφωθούν σε διάφορα σχήματα. Τα υλικά είναι βιοδιασπώμενα και μιμούνται τα χαρακτηριστικά των παραδοσιακών πλαστικών, καθιστώντας τα ιδανική επιλογή για συσκευασία προϊόντων, συνδυάζοντας την περιβαλλοντική βιωσιμότητα με την πρακτικότητα.

Πληθώρα επενδύσεων προς ενίσχυση στον κλάδο της συσκευασίας
Η ελληνική βιομηχανία συσκευασίας αποτελεί έναν από τους κλάδους με μεγάλη επενδυτική δραστηριότητα αυτή την περίοδο, κρίνοντας από την πληθώρα υπαγωγών στο καθεστώς «Mεταποίηση – Εφοδιαστική Αλυσίδα» προς ενίσχυση. Το τελευταίο διάστημα, επενδυτικά σχέδια αρκετών εκατομμυρίων από επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο, από την παραγωγή χαρτοκιβωτίων μέχρι την κατασκευή πλαστικών φιαλών και την εκτύπωση, έχουν λάβει το «χρίσμα» του αναπτυξιακού νόμου, με κάποια από τα σημαντικότερα παρακάτω.
• ΕΤΠΑ Packaging: Επενδυτικό σχέδιο που αναφέρεται στην προσθήκη σύγχρονου παραγωγικού εξοπλισμού με σκοπό την αύξηση της παραγωγικής δυναμικότητας στο εργοστάσιο αυτοκόλλητων ετικετών και συναφούς εύκαμπτης συσκευασίας που λειτουργεί στην ΒΙ.ΠΕ. Κομοτηνής, συνολικού και ενισχυόμενου κόστους ίσου με €2.000.350.
• Tsimis Printing: Επενδυτικό σχέδιο που αναφέρεται στην επέκταση δυναμικότητας μονάδας παραγωγής εκτυπωμένων πλαστικών υλικών εύκαμπτης συσκευασίας, στη ΒΙ.ΠΕ. Λαμίας συνολικού επιλέξιμου και ενισχυόμενου κόστους ίσου με €6.648.977.
• M-Pack: Επενδυτικό σχέδιο που αναφέρεται στην επέκταση της παραγωγικής δυναμικότητας της εταιρείας, η οποία δραστηριοποιείται στην κατασκευή χαρτοκιβώτιων, κουτιών και κιβωτίων, από κυματοειδές χαρτί ή χαρτόνι στον Άγιο Γεώργιο Φερών, συνολικού επιλέξιμου και ενισχυόμενου κόστους ίσου με €999.388.
• Alpla Greece: Επενδυτικό σχέδιο που αναφέρεται» που αναφέρεται στην επέκταση δυναμικότητας υφιστάμενης μονάδας παραγωγής φιαλών από πλαστικές ύλες στο Κορωπί, συνολικού επιλέξιμου και ενισχυόμενου κόστους ίσου με €7.781.685.
• Antopack: Επενδυτικό σχέδιο που αναφέρεται στην επέκταση δυναμικότητας υφιστάμενης μονάδας της επιχείρησης εκτυπώσεων στην Α’ ΒΙ.ΠΕ. Βόλου, συνολικού επιλέξιμου κόστους και ενισχυόμενου κόστους ίσου με €5.766.600.

Τι ζητούν οι καταναλωτές
Οι καταναλωτές παγκοσμίως είναι ιδιαίτερα ανήσυχοι και καλοπροαίρετοι όσον αφορά τη βιωσιμότητα, καθώς το 64% των παγκόσμιων ερωτηθέντων ανησυχούν για την κλιματική αλλαγή και προσπαθούν να επηρεάσουν θετικά το περιβάλλον μέσω καθημερινών ενεργειών, σύμφωνα με τη Φωνή του Καταναλωτή της Euromonitor International. Ωστόσο, σχεδόν οι μισοί από αυτούς αισθάνονται ένοχοι για τη συμβολή τους στο πρόβλημα, ενώ επισημαίνουν την οικονομική προσιτότητα και την έλλειψη ποικιλίας ως τα κύρια εμπόδια που τους εμποδίζουν να κάνουν πιο βιώσιμες αγορές.
Ωστόσο, εξακολουθούν να δείχνουν μεγάλο ενδιαφέρον να γίνουν μέρος της λύσης. Το 2023, οι καταναλωτές αναζήτησαν την αξία και την οικονομική αποτελεσματικότητα, διατηρώντας παράλληλα τη δέσμευση για βιωσιμότητα. Οι λιτές συνήθειες, όπως η επιμήκυνση της διάρκειας ζωής των προϊόντων και η μείωση των αποβλήτων, όχι μόνο εξοικονομούσαν χρήματα αλλά και μείωναν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Η δέσμευση αυτή επεκτάθηκε σε ενέργειες όπως η ελαχιστοποίηση της χρήσης πλαστικού και η επιλογή ανακυκλώσιμων ή κομποστοποιήσιμων συσκευασιών.
Όμως, οι καταναλωτές δεν θέλουν να σηκώσουν μόνοι τους το βάρος. Αναμένουν από τις εταιρείες να αποτελέσουν επίσης μέρος της λύσης και να τους βοηθήσουν να υιοθετήσουν έναν πιο βιώσιμο τρόπο ζωής, παρέχοντας προσβάσιμες, αξιόπιστες και αναγνωρίσιμες βιώσιμες επιλογές, καθώς το 28% των καταναλωτών παγκοσμίως ανέφερε ότι η ασαφής επισήμανση εμπόδισε τις προσπάθειές τους να ψωνίσουν πιο βιώσιμα, το 25% δήλωσε ότι η ασαφής επισήμανση δυσκόλευε να γνωρίζουν ποια βιώσιμα χαρακτηριστικά να αναζητήσουν.
Η ζήτηση για διαφάνεια και υπευθυνότητα αυξάνεται λόγω του αυξημένου ελέγχου γύρω από το «πράσινο ξέπλυμα». Ως εκ τούτου, η χρήση τεκμηριωμένων ισχυρισμών προϊόντων και συσκευασιών για την επικοινωνία της βιωσιμότητας καθίσταται υψίστης σημασίας για τις εταιρείες ώστε να ενισχύσουν τις δεσμεύσεις τους για βιωσιμότητα, ενώ παράλληλα συμμορφώνονται με αυστηρότερους κανονισμούς.

Περιορισμός κόστους και μείωση αποτυπώματος
Οι μάρκες καταναλωτικών προϊόντων και οι έμποροι λιανικής πώλησης χρησιμοποιούν στρατηγικές σχεδιασμού συσκευασιών για τη μεγιστοποίηση των περιθωρίων κέρδους και την αύξηση της λειτουργικής αποδοτικότητας, ώστε να αντισταθμίσουν το αυξημένο κόστος, ενώ παράλληλα ανταποκρίνονται στους οικονομικά πιεσμένους καταναλωτές. Εξαλείφοντας τις περιττές συσκευασίες, μειώνοντας τα εξαρτήματα και τροποποιώντας τα υλικά, οι εταιρείες όχι μόνο μειώνουν το κόστος αλλά και μειώνουν τις χρησιμοποιούμενες πρώτες ύλες, μεγιστοποιούν τον χώρο αποστολής και ελαφρύνουν, περιορίζοντας έτσι το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα.
Οι σακούλες επαναπλήρωσης αναδεικνύονται ως μια οικονομικά αποδοτική, βολική εναλλακτική λύση στα άκαμπτα πλαστικά σε διάφορους τομείς όπως τα τρόφιμα, τα ποτά, η ομορφιά και η οικιακή φροντίδα. Αυτά μειώνουν τη χρήση πλαστικού, αλλά η ανακυκλωσιμότητά τους αποτελεί προβληματισμό, λαμβάνοντας υπόψη την προβλεπόμενη CAGR 4% από το 2022-2027. Καινοτόμες λύσεις, όπως η ανακυκλώσιμη σακούλα Pril από μονοϋλικό της Henkel και η σακούλα αναπλήρωσης 150g της Nescafé, η οποία μπορεί να ανακυκλωθεί σε πάνω από 5.000 καταστήματα στο Ηνωμένο Βασίλειο και μέσω της συλλογής στο πεζοδρόμιο στην Ιρλανδία, αποτελούν αξιοσημείωτες εναλλακτικές λύσεις για την αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης.
Επιπλέον, η χάρτινη συσκευασία κερδίζει έδαφος μεταξύ των λιανοπωλητών και των καταναλωτικών εμπορικών σημάτων, με τις λύσεις bag-in-box (ships-in-own-box) να είναι δημοφιλείς για τη βελτιστοποίηση του χώρου, την αποτελεσματικότητα της διανομής και την ανακυκλωσιμότητα. Τα συμπυκνωμένα σκευάσματα, εκτός του ότι προσφέρουν ευκολία, αποτελεσματικότητα και χαρακτηριστικά χωρίς νερό, ανοίγουν το δρόμο για τη βιώσιμη καινοτομία στη συσκευασία σε όλες τις κατηγορίες των FMCGs.
Για παράδειγμα, το νέο απορρυπαντικό πλυντηρίου ρούχων Tide Evo, εκτός του ότι περιλαμβάνει αποδοτικά πλακίδια ινών εξοικονόμησης νερού, είναι συσκευασμένο σε χαρτόνι πιστοποιημένο από το FSC ως έτοιμο προς ανακύκλωση. Η πιστοποίηση από το Forest StewardCouncil (FSC) είναι ο ταχύτερα αναπτυσσόμενος ισχυρισμός βιώσιμης συσκευασίας κατά την περίοδο 4ο τρίμηνο 2022 – 4ο τρίμηνο 2023, παρουσιάζοντας αύξηση 11% στα προϊόντα που φέρουν τέτοιο ισχυρισμό σε 25 αγορές και 10 βιομηχανίες. Εν τω μεταξύ, η Amazon πρωτοστατεί στη μετάβαση από τα πλαστικά σε ανακυκλώσιμα χάρτινα mailers, επενδύοντας σε μηχανήματα στο κέντρο εκπλήρωσης στο Οχάιο για τη βελτιστοποίηση των μεγεθών των κουτιών και την εξάλειψη του περιττού πλαστικού από τις δραστηριότητές της.

Επιτάχυνση της υιοθέτησης της βιώσιμης συσκευασίας
Οι συσκευασίες καταναλωτικών αγαθών δέχονται αυξανόμενες πιέσεις για τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, στο πλαίσιο της παγκόσμιας στροφής προς μια κυκλική οικονομία, καθώς οι καταναλωτές, οι επιχειρήσεις και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής παραμένουν ισχυροί υποστηρικτές της βιώσιμης συσκευασίας.
Οι κανονισμοί για τις συσκευασίες θα συνεχίσουν να αποτελούν σημαντικό παράγοντα διευκόλυνσης της προόδου, καθώς αυτή επιταχύνεται. Στην Ευρώπη, η οδηγία της ΕΕ για τις συσκευασίες και τα απόβλητα συσκευασίας επικαιροποιείται και επεκτείνεται σε έναν νομικά δεσμευτικό κανονισμό, ο οποίος αναμένεται να θέσει υποχρεωτικούς κανόνες για τον σχεδιασμό των συσκευασιών και τη μείωση των αποβλήτων, προωθώντας παράλληλα την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση. Επιπλέον, η οδηγία της ΕΕ για τους πράσινους ισχυρισμούς, η οποία θα τεθεί σε ισχύ το 2026, θα απαιτεί την κατάλληλη τεκμηρίωση των ισχυρισμών προϊόντων και την επικοινωνία για τη βιωσιμότητα στη συσκευασία, πράγμα που σημαίνει ότι οι σαφείς, προσβάσιμες και επαληθεύσιμες πληροφορίες για τη συσκευασία γύρω από τη βιωσιμότητα θα γίνουν σύντομα ο νέος κανόνας.

Η εταιρική δέσμευση για βιώσιμη συσκευασία αυξάνεται, καθώς τα προϊόντα που φέρουν ισχυρισμούς για βιώσιμη συσκευασία παγκοσμίως σημείωσαν αύξηση 31% από το 2021-2022, καθιστώντας την την ταχύτερα αναπτυσσόμενη ομάδα χαρακτηριστικών, σύμφωνα με το Sustainability Products ClaimsTracker. Παρά την αύξηση αυτή, οι ισχυρισμοί βιώσιμης συσκευασίας αποτελούσαν μόνο το 4% του παγκόσμιου ψηφιακού ραφιού το 2022, γεγονός που υποδηλώνει την ανάγκη για μεγαλύτερες προσπάθειες για την καθιέρωση αυτής της πρακτικής.
Οι επιχειρήσεις έχουν τη δυνατότητα να πρωτοπορήσουν στις βιώσιμες πρακτικές, υιοθετώντας φιλικές προς το περιβάλλον λύσεις συσκευασίας. Αυτό όχι μόνο συμβαδίζει με νέους κανονισμούς, όπως ο Φόρος Πλαστικής Συσκευασίας του ΗΒ (ο οποίος ενθαρρύνει ουσιαστικά τη χρήση ανακυκλωμένου πλαστικού), αλλά ενισχύει και την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και των επενδυτών. Η υιοθέτηση βιώσιμων συσκευασιών μπορεί να βελτιώσει την εικόνα της εταιρείας, να προσφέρει εξοικονόμηση κόστους και να επιδείξει δέσμευση στην κυκλική οικονομία.