Ο Χενκ Πουλ, Διευθυντής Καινοτομιών στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Χημικών Βιομηχανίων αναλύει τη νέα μέθοδο, που δίνει νέα οικονομική αξία στα ανακυκλωμένα πλαστικά.

H μέθοδος της χημικής ανακύκλωσης έχει αρχίσει να επεκτείνεται παγκοσίως, προσφέροντας νέες αξιόπιστες δευτερογενείς ύλες σε μια μακρά σειρά από επιχειρηματικούς τομείς, όπως οι κατασκευές, ο κλάδος τροφίμων και ποτών, οι βιομηχανίες οικιακών συσκευών, ακόμα και η αυτοκινητοβιομηχανία.

Οι πρώτες εφαρμογές της δείχνουν τόσο ενθαρρυντικά στοιχεία, που έχουν κάνει ολόκληρο τον ευρωπαϊκό κλάδο της χημικής βιομηχανίας να επικεντρώσει σημαντικό επενδυτικό, αλλά και ερευνητικό κεφάλαιο σε αυτήν. Λίγες ημέρες μετά το επιτυχημένο Plastics Conference 2021, που διοργανώθηκε για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, ο Χενκ Πουλ, Διευθυντής Καινοτομιών στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Χημικών Βιομηχανιών (Cefic) μιλά για τις ευκαιρίες και τις λύσεις, που προσφέρει η χημική ανακύκλωση.

Κύριε Πουλ, τι είναι η χημική ανακύκλωση και γιατί αποτελεί την πλέον επικρατούσα τάση αυτήν την περίοδο στην ανακύκλωση των πλαστικών;
Στην Ευρώπη συλλέγονται περίπου 30 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών απορριμμάτων κάθε χρόνο. Από αυτήν την ποσότητα, το 85% είτε καταλήγει στους χώρους ταφής απορριμμάτων, είτε οδηγείτε στην αποτέφρωση και ένα ποσοστό γύρω στο 15% επιστρέφει στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με τις τεχνολογίες της χημικής ανακύκλωσης, η βιομηχανία έχει αναπτύξει λύσεις που συμπληρώνουν την μηχανική ανακύκλωση. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται εφικτή και η ανακύκλωση αναμεμιγμένων ή «βρώμικων» πλαστικών απορριμμάτων που σε διαφορετική περίπτωση θα οδηγούνταν στην αποτέφρωση ή στις χωματερές. Η μηχανική ανακύκλωση είναι αποτελεσματική στα λεγόμενα «καθαρά» πλαστικά απορρίμματα, όπως για παράδειγμα οι φιάλες νερού. Όμως όταν συζητάμε και για την ανακύκλωση των υπολοίπων πλαστικών απορριμμάτων, η χημική ανακύκλωση θα μπορούσε να είναι μια χρήσιμη επιλογή. Αυτές οι τεχνολογίες διασπούν τα πλαστικά και τα μεταμορφώνουν σε πολύτιμα δευτερογενή υλικά, με τα οποία μπορούν να παραχθούν νέα χημικά και νέα πλαστικά, τα οποία έχουν την ίδια ποιότητα με αυτά που παρασκευάζονται από ορυκτούς πόρους.

Ποια είναι τα κύρια πλεονεκτήματα της χημικής ανακύκλωσης με τις πιο κοινές μεθόδους ανακύκλωσης;
Μπορούμε να σταχυολογήσουμε πολλά από τα πλεονεκτήματα της χημικής ανακύκλωσης. Καταρχάς, δίνει μια νέα αξία στα αχρησιμοποίητα πλαστικά απορρίμματα. Σήμερα μια μεγάλη ποσότητα πλαστικών απορριμμάτων, τα «βρώμικα» και τα αναμεμιγμένα, οδηγούνται, όπως προείπαμε, σε ταφή και αποτέφρωση, ή ακόμα εξάγονται σε άλλες χώρες, με τη χημική ανακύκλωση να επιτρέπει την αξιοποίηση αυτών των απορριμμάτων. Ένα επιπλέον πλεονέκτημα είναι η δυνατότητα που έχει η χημική ανακύκλωση να αντιμετωπίσει το πρόβλημα των αποκαλούμενων «πεπαλαιωμένων χημικών» (σ.σ. χημικές ουσίες που παραμένουν αχρησιμοποίητες σε αποθήκες επί σειρά ετών), αλλά και το ζήτημα των ουσιών πολύ υψηλού κινδύνου, που μπορεί να προκύψουν από τα πλαστικά τα οποία φτάνουν κοντά στην περαίωση του χρόνου ζωής τους, μετά από πολλά χρόνια χρήσης. Η χημική ανακύκλωση παράγει πλαστικά που έχουν την ίδια ποιότητα με αυτά που παράγονται από νέες πρώτες ύλες. Εφόσον λοιπόν τα χημικώς ανακυκλωμένα πλαστικά μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν ως δευτερογενείς πρώτες ύλες για την παραγωγή νέων πλαστικών, απαιτείται η εξόρυξη πολύ λιγότερων ορυκτών πόρων. Η χημική ανακύκλωση μπορεί επίσης να εκμηδενίσει τις εκπομπές διοξειδίου του Άνθρακα που σχετίζονται με την αποτέφρωση και την συμβατική παραγωγή πρώτων υλών.

Δηλαδή μπορεί να λύσει πλήρως το πρόβλημα που προκύπτει από τα υπολείμματα τροφίμων στα πλαστικά;
Όπως συμβαίνει και με τη μηχανική ανακύκλωση, στα απορρίμματα θα χρειάζεται να υπάρχει διαλογή, προεργασία και προετοιμασία, πριν να εισαχθούν στο εργοστάσιο της ανακύκλωσης. Αυτό ισχύει και με τη μηχανική και με τη χημική ανακύκλωση. Τα υπολείμματα τροφίμων τυπικά διαχωρίζονται στην ειδική διαδικασία της πλύσης των πλαστικών. Και όπως προαναφέραμε, η χημική ανακύκλωση μπορεί να διαχειριστεί μία μακρά σειρά πλαστικών απορριμμάτων τα οποία είναι επιμολυσμένα ή αναμεμιγμένα.

Κατά προσέγγιση, ποιο είναι το επίπεδο της επένδυσης που πρέπει να κάνει μια εταιρεία για να εφαρμόσει τη μέθοδο της χημικής ανακύκλωσης;
Συνολικά, η δημιουργία ενός πλαισίου κυκλικής οικονομίας για τα πλαστικά θα απαιτήσει τη δημιουργία συνεργιών, την εφαρμογή των νέων τεχνολογικών λύσεων σε όλη την αλυσίδα των πλαστικών και έναν έξυπνο συνδυασμό των δυνατοτήτων της μηχανικής και της χημικής ανακύκλωσης. Οι επενδύσεις που θα χρειαστούν είναι σημαντικές και θα πρέπει να εστιάσουν στην επέκταση των υφιστάμενων δυνατοτήτων, στην καινοτομία και στην ενίσχυση και την ενσωμάτωση των καινοτομιών.

Υπάρχουν παραδείγματα αύξησης των επιπέδων της ανακύκλωσης, μέσω της εφαρμογής της χημικής ανακύκλωσης;
Στην Ευρώπη, έχουμε πολλά απτά παραδείγματα χημικών βιομηχανιών οι οποίες ήδη δραστηριοποιούνται στον τομέα της χημικής ανακύκλωσης, μαζί με άλλους εταίρους. Σε μία πρόσφατα διαδικτυακή έκθεση από το Cefic, αρκετές εταιρείες απέδειξαν πώς η βιομηχανία μπορεί να αυξήσει την αποτελεσματικότητά της και να επεκτείνει την «κυκλικότητα» των πλαστικών. Επιπλέον, όμως, αυτές οι αρκετές εταιρείες αποδεικνύουν και πώς τα πλαστικά που θεωρούταν ότι δεν είναι αξιοποιήσιμα μπορεί να αποκτήσουν πραγματική οικονομική αξία, χάρη στην χημική ανακύκλωση και στους τρόπους με τους οποίους μπορούν να μετατραπούν σε δευτερογενείς πρώτες ύλες. Εμείς πιστεύουμε πως με αυτόν τον τρόπο θα επιταχυνθεί η αλλαγή από την «οικονομία των απορριμμάτων» στην «οικονομία των πόρων», κάτι που θα συμβάλει στη δημιουργία μιας πραγματικής αγοράς δευτερογενών υλικών. Τα χημικώς ανακυκλωμένα πλαστικά έχουν πλέον τοποθετηθεί σε συσκευασίες τροφίμων, οικιακές συσκευές όπως ψυγεία, δομικά υλικά νέας γενιάς, όπως τα πλαστικά τούβλα, συστήματα μόνωσης, στρώματα ύπνου, χαλιά κ.λπ.

Υπάρχουν, όμως, και επικριτές της μεθόδου, που υποστηρίζουν ότι η χημική ανακύκλωση ενέχει κινδύνους για το περιβάλλον και ότι δεν αποτελεί πραγματική λύση για την «πλαστική κρίση» που αντιμετωπίζει ο πλανήτης. Ποια είναι η γνώμη σας;
Για τη χημική βιομηχανία, η χημική ανακύκλωση είναι μία από τις λύσεις, αλλά όχι η μοναδική για την προώθηση της κυκλικής οικονομίας και της χρήσης των πλαστικών. Είναι αναγκαίο, παράλληλα, να αξιοποιούνται και οι άλλες ανακυκλωτικές μέθοδοι. Ωστόσο, στην περίπτωση που ένα πλαστικό απόρριμμα περιλαμβάνει ένα μίγμα διαφορετικών πλαστικών και είναι επιμολυσμένο, η χημική ανακύκλωση είναι δεδομένο ότι αποτελεί μια καλή λύση. Αν τη συγκρίνουμε με την αποτέφρωση, οι προσεγγίσεις και οι υπολογισμοί του κύκλου ζωής ενός προϊόντος έχουν δείξει θετικά στοιχεία για την χημική ανακύκλωση. Τη στιγμή που συνεχίζουμε να αναπτύσσουμε και να ενσωματώνουμε αυτές τις νέες τεχνολογίες, οι έρευνες θα πρέπει να επικεντρωθούν στον υπολογισμό και του περιβαλλοντικού αντίκτυπου που έχει κάθε νέα μέθοδος. Έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι η χημική ανακύκλωση είναι ένα σημαντικό μέσο για την καταπολέμηση της διαρροής των πλαστικών απορριμμάτων στο περιβάλλον και ειδικά στην αντιμετώπιση της ρύπανσης των ωκεανών.