Με την επιστροφή της από το World Economic forum στο Davos, η Dr. Kirsten Dunlop, CEO του EIT Climate-KIC, μέσα σε μια αποκλειστική συνέντευξη μας τονίζει ότι η δράση για το κλίμα είναι κατεπείγουσα. Για να επιφέρει μάλιστα τα επιθυμητά αποτελέσματα, απαιτείται η συνεργασία της Βιομηχανίας, των Πόλεων και των Επιχειρήσεων για να ξεκινήσουν έναν από κοινού σχεδιασμό, σχεδόν όπως την περίοδο της μεταπολεμικής ανοικοδόμησης.
Τι είναι ο οργανισμός EIT Climate-KIC και σε ποιους άξονες εστιάζει;
Πολλοί άνθρωποι βλέπουν το EIT Climate-KIC, ως έναν οργανισμό που επικεντρώνεται αποκλειστικά στην τεχνολογία και την καινοτομία και καθοδηγείται από αυτές. Και εν μέρει είναι αλήθεια, επειδή έχουμε συμμετάσχει πολύ στην υποστήριξη νέων επιχειρηματικών μοντέλων γύρω από νέες τεχνολογίες που σχετίζονται με το κλίμα.
Έχουμε επίσης εμπλακεί σε ένα στρατηγικό άξονα τα προηγούμενα πέντε χρόνια και τώρα βρισκόμαστε σε μια διαδικασία τελειοποίησης και εξέλιξης, εξετάζοντας τι έχουμε επιτύχει, τι μάθαμε, τι καταλαβαίνουμε, πώς άλλαξε η Ευρώπη και το παγκόσμιο πλαίσιο και εμείς σε συνάρτηση με αυτό, και τι πρέπει να κάνουμε το επόμενο διάστημα. Είμαστε ένας οργανισμός, ως ευρωπαϊκή δομή, που επικεντρώνεται στη δημόσια και στην ιδιωτική χρηματοδότηση -και στη συγχώνευση των δύο- για τη δράση για το κλίμα. Εστιάζουμε πολύ στο μετασχηματισμό «plant based» και στο μετασχηματισμό με βάση την αξία, επειδή κατανοούμε ότι η κινητοποίηση για το κλίμα δεν αφορά το κλίμα αυτό καθαυτό. Πρόκειται ουσιαστικά για τον ανθρώπινο μετασχηματισμό, το μετασχηματισμό του τρόπου με τον οποίο οι κοινωνίες και οι οικονομίες μας σκέφτονται, ζουν, λαμβάνουν αποφάσεις και κάνουν επιλογές σεβόμενες τη σχέση μεταξύ τους, αλλά και με τα υλικά, τους πόρους και το φυσικό περιβάλλον.
Πως συμμετέχει ο οργανισμός EIT Climate-KIC στη διαμόρφωση της βιομηχανικής κουλτούρας για την κλιματική αλλαγή;
Το EIT Climate-KIC συμμετέχει σε σχετικές δράσεις τόσο του ανεπτυγμένου κόσμο όσο και του αναπτυσσόμενου κόσμου, ενώ υπάρχει διαφορά στο πώς βοηθάμε ως οργανισμός τον ανεπτυγμένο κόσμο να επανασχεδιάσει τον τρόπο ζωής. Από την άλλη πλευρά, βοηθάμε τον αναπτυσσόμενο κόσμο να δημιουργήσει ένα διαφορετικό σύνολο φιλοδοξιών για τη ζωή. Έτσι, στην Ευρώπη έχουμε εμπλακεί σε πολλές ευρωπαϊκές δράσεις, που όμως ο στοχασμός μας για τις δικές μας πρακτικές και συνήθειες ως οργανισμός μας έδειξε ότι υποστηρίξαμε πολλές μεμονωμένες τεχνολογικές εξελίξεις και υποστηρίξαμε ορισμένες πολύ σημαντικές τεχνολογικές εξελίξεις και νέα επιχειρηματικά μοντέλα και νέες προτάσεις. Για παράδειγμα, στην ηλεκτρική αεροπορία συμμετείχαμε με την εταιρεία Lilium, στη δέσμευση άνθρακα με την εταιρεία Climeworks και στις ζωικές πρωτεΐνες με εταιρείες όπως η Insekt. Επιπλέον, και σε περιπτώσεις που συμμετείχαμε για την εύρεση εναλλακτικών λύσεων για υλικά ή εναλλακτικά βιοπλαστικά μέσω της συνεργασίας με την εταιρεία Novamont και ούτω καθεξής. Αλλά όταν κοιτάξαμε προσεκτικά την πρόοδο που είχαμε κάνει για 7-8 χρόνια, παρατηρήσαμε ότι καθένας από αυτούς τους μεμονωμένους οργανισμούς και τις τεχνολογίες τους προόδευαν, αναπτύχθηκαν ως εταιρείες, άρχιζαν να συγκεντρώνουν κεφάλαια σε όλο και μεγαλύτερα ποσά. Αυτό όμως που δεν μπόρεσαν να κάνουν ήταν να αλλάξουν ολόκληρη τη δομή του 2βιομηχανικού κλάδου που ανήκαν.
Με βάση αυτό το συμπέρασμα που βρίσκεστε σήμερα και ποιους στόχους έχετε για το επόμενο διάστημα;
Πήραμε την απόφαση να αλλάξουμε προσανατολισμό και, ως οργανισμός με μεγάλη εμπειρία στην τεχνολογική ανάπτυξη για το κλίμα, η επόμενη στάση είναι να βρούμε πώς θα συνδυάσουμε αυτές τις λύσεις, θα τις διασυνδέσουμε έτσι ώστε να αρχίσουμε να δημιουργούμε αλλαγές στις σχέσεις μεταξύ των υλικών και των τεχνολογιών, καθώς και στην προσφορά και στη ζήτηση. Αλλά και πώς θα μπορούσαμε να συσχετίσουμε αυτό που κάνουμε στην ανάπτυξη της καινοτομίας με την πολιτική και τους κανονισμούς, ώστε να μπορέσουμε να επιταχύνουμε την αύξηση ή την κλιμάκωση διαφορετικών λύσεων.
Στη συνέχεια, αρχίσαμε πραγματικά να εξετάζουμε αυτό που ονομάζουμε αλλαγή ολόκληρων συστημάτων, όπου αντί να προσφέρουμε νέες ιδέες και λύσεις, καλούμε να ξεκινήσουμε από μια διαφορετική προοπτική. Ας πάρουμε για παράδειγμα την Αθήνα. Εάν πρέπει να απανθρακοποιήσετε την Αθήνα μέχρι το 2030, θα πρέπει να εξετάσετε τη μετασκευή των κτιρίων, την ενεργειακή υποδομή, τα απόβλητα, το νερό, τα υλικά, τις συμπεριφορές και πρακτικές, τον τρόπο με τον οποίο προμηθεύονται τρόφιμα και τις αλυσίδες εφοδιασμού logistics και πρέπει πραγματικά να προκαλέσουμε τον εαυτό μας να αλλάξει ολοκληρωτικά τον τρόπο που σκεφτόμαστε και ζούμε. Έτσι, η βαθιά μας προσέγγιση στη παρούσα παραδοχή λειτουργεί επί της ουσίας ως επιστέγασμα για την αντιστροφή ολόκληρου του προβλήματος.
Επομένως ποια είναι η πρόταση σας για τις δράσεις σχετικά με τη κλιματική αλλαγή; Έχετε κάποιο παράδειγμα εφαρμογής;
Προτείνουμε λοιπόν να ξεκινήσετε την αλλαγή από το σημείο στο οποίο βρίσκεστε, γιατί είναι ένας πολύ πιο ουσιαστικός τρόπος να βοηθήσετε τους ανθρώπους. Επιδιώξτε να δείτε πώς θα χρησιμοποιούσαμε την καινοτομία ως μηχανισμό για να μάθουμε να λειτουργούμε συλλογικά βήμα-βήμα. Τι είναι λοιπόν εφικτό; Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε για να συνδυάσουμε όλες αυτές τις τεχνολογίες με τέτοιο τρόπο ώστε να αρχίσουν να μας διδάσκουν ή να μας δίνουν μια αίσθηση νέων τάξεων, νέων δομών;
Υπάρχουν πόλεις στο πρόγραμμα “Net zero cities”, με τις οποίες έχουμε εργαστεί εδώ και 5-6 χρόνια και που πραγματικά αρχίζουν να κάνουν τεράστια βήματα μπροστά, πολλά από αυτά αφορούν την υιοθέτηση ήπιων τεχνολογιών. Έτσι, για παράδειγμα, η πόλη του Leuven εργάζεται σε ορισμένα από τα δύσκολα όρια της αστικής ανασυγκρότησης ή της μετασκευής των σχεδίων κοινωνικής στέγασης. Έχουν ωστόσο εργαστεί για το πώς να δημιουργήσουν ένα κοινό όραμα για ολόκληρη την πόλη και τους πολίτες της, πώς να δημιουργήσουν ένα συνταξιοδοτικό πρόγραμμα που να συνδέεται ρητά με το κλίμα και τα οφέλη της βιωσιμότητας, πώς να δημιουργούν μια κοινή δομή λήψης αποφάσεων που να αισθάνεται ο πολίτης σαν να είναι συνιδιοκτήτης και να συμμετέχει κάθε κάτοικος, ανεξάρτητα από το κοινωνικοοικονομικό του επίπεδο.
Επιπλέον, η πόλη εργάστηκε στο πώς να κάνει την κοινωνική στέγαση το σημείο εκκίνησης και όχι απλά τα σπίτια των ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων που μπορούν να αντέξουν οικονομικά τις τεχνολογίες. Οι πολίτες εργάστηκαν για την αντιμετώπιση της ανισότητας και της φτώχειας ταχύτερα, επειδή αυτό στην πραγματικότητα απορρέει από έναν ανεστραμμένο τρόπο με τον οποίο η καινοτομία συχνά λειτουργεί και είναι πολύ πιο ισχυρό για τη δημιουργία μιας αίσθησης συλλογικής υπερηφάνειας και ευθύνης. Υπάρχουν λοιπόν μερικές πολύ ενδιαφέρουσες διαφορές όταν ξεκινάτε να ρωτάτε, πώς θα πετύχετε αυτό το είδος αλλαγής, όχι μόνο τεχνικά, αλλά κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά, εντός της περιόδου για την οποία μιλάμε.
Και νομίζω, ότι αν το μεταφέρω αυτό στη μεταποίηση, στο πλαίσιο του τι προσπαθεί να κάνει η Ευρώπη με τις δράσεις της ΕΕ, που είναι πραγματικά πρωτοφανές παγκοσμίως, ανεβάζει τον πήχη της φιλοδοξίας εκεί που πραγματικά πρέπει να είναι, δηλαδή για το 2030 και για την ουσιαστική αλλαγή ολόκληρων συστημάτων.
Ποιος είναι ο ρόλος των έξυπνων υλικών και των έξυπνων τεχνολογιών στην επίτευξη της επιδιωκόμενης αλλαγής;
Ένα από τα πράγματα που αρχίσαμε να συνειδητοποιούμε πολύ γρήγορα, αναγκάζοντας τους εαυτούς μας να σκεφτούμε σε μία μεγάλη κλίμακα είναι ότι δεν διαθέτουμε τις πρώτες ύλες για να ανακαινίσουμε όλα τα κτίρια σε ολόκληρη την Ευρώπη, όπως θα απαιτούνταν, με βάση τον τρόπο που ζούμε σήμερα. Έτσι, δεν είμαστε σε θέση να υποθέσουμε ότι τα σπίτια μπορεί να συνεχίσουν να είναι μεγάλα άδεια κουτιά με ζεστό αέρα το χειμώνα και δροσερό αέρα το καλοκαίρι. Θα πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε πολύ διαφορετικά παραδείγματα μικροκλίματος, έξυπνες επιφάνειες, ρούχα που θερμαίνουν αντί για ολόκληρα δωμάτια, θερμαντικά υλικά που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, να ανακυκλωθούν, να αναγεννηθούν, που έχουν πολλαπλούς σκοπούς. Και αυτό είναι ολόκληρο το μέτωπο της προόδου. Εργοστασιακός Επανασχεδιασμός! Πώς σκέφτεστε λοιπόν σχετικά με το ξεκλείδωμα της δύναμης της γενετικής υπολογιστικής για τη δημιουργία εντελώς διαφορετικών ιδεών σχετικά με τις δομές των επιφανειών; Για παράδειγμα, ο τρόπος με τον οποίο συλλαμβάνουν τη θερμότητα ή την υγρασία ή τα υλικά ψυχρού αέρα μπορεί να έχουν πολλαπλές χρήσεις που δεν έχουμε σκεφτεί πραγματικά. Eπειδή έχουμε μεγαλώσει σε έναν κόσμο όπου τείνουμε να σκεφτόμαστε ότι ένα πράγμα προορίζεται για ένα σκοπό. Νομίζω ότι είναι μια εξαιρετικά συναρπαστική στιγμή στην ιστορία, που έρχεται να μεταβιβάσει πραγματικά την πρόκληση της καινοτομίας στις μεταποιητικές βιομηχανίες.
Ποιος θα πρέπει να είναι ο ρόλος των βιομηχανιών σε συνάρτηση με τις πόλεις και με ποιους τρόπους μπορεί να επιτευχθεί;
Μία από τις εργασίες που θα πρέπει να κάνουμε στο πλαίσιο των δράσεων της ΕΕ είναι πώς θα φέρουμε σε επαφή τη βιομηχανία, τις επιχειρήσεις και τις πόλεις για να ξεκινήσουν έναν από κοινού σχεδιασμό, σχεδόν όπως την περίοδο της μεταπολεμικής ανοικοδόμησης. Εκτελούμε επιταχυνόμενα προγράμματα που συνεχίζουν να συμβάλλουν στην ενθάρρυνση και στον καθορισμό προκλήσεων καινοτομίας και ορισμένα από αυτά αφορούν τομείς που σχετίζονται ρητά με ορισμένες βασικές μεταποιητικές επιχειρήσεις της Ευρώπης. Και αυτό λειτουργεί για να συνεχιστεί η ροή προσφοράς νέων λύσεων και δυνατοτήτων σε αυτές τις εφαρμογές των μεγάλων πόλεων. Συνεργαζόμαστε επίσης με τις περιφέρειες για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και την ανθεκτικότητα και αυτό εμπλέκει άμεσα τη σχέση πόλης-υπαίθρου/πόλης για τη χρήση γης, η οποία είναι απολύτως απαραίτητη και εμπλέκεται σε δράσεις προσαρμογής στο κλίμα καθώς και στην απαλλαγή από τον άνθρακα.
Επιπρόσθετα, μέρος αυτού του σχεδίου είναι και η παγίωση των εργασιών στις πόλεις που περιλαμβάνονται στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα. Εξετάζοντας τις απαιτήσεις για απαλλαγή από τον άνθρακα έως το 2030, θα έρθει κανείς αντιμέτωπος με ερωτήματα σχετικά με τις υποδομές, που αφορούν τον κατασκευαστικό κλάδο και τη βιομηχανία, αλλά και τα υλικά για τη δόμηση του περιβάλλοντος. Δημιουργούνται επίσης ερωτήματα σχετικά με την οπτική για τα απόβλητα και το νερό και την επεξεργασία υλικών και πόρων, και έπειτα τίθεται το όλο ζήτημα της βιομηχανικής παραγωγής, της συσκευασίας και της κυκλικότητας. Μόλις τεθούν τα ερωτήματα σχετικά με την ασφάλεια των τροφίμων και την αστική γεωργία και την ανασυγκρότηση του φυσικού περιβάλλοντος, τότε προκύπτουν ερωτήματα γύρω από τη σπονδυλωτή παραγωγή ή τα Βιο-διυλιστήρια. Έτσι, παρατηρούμε ότι σχεδόν κάθε πτυχή των δραστηριοτήτων της πόλης σχετίζεται με την ευρωπαϊκή μεταποίηση.
Επιπρόσθετα, αυτή την εβδομάδα ξεκινάμε μια διαδικασία συζήτησης και διαπραγμάτευσης με μερικούς από τους μεγάλους εταίρους του βιομηχανικού κλάδου στην Ευρώπη για να εξετάσουμε πώς θα προετοιμάσουμε τις συνθήκες ώστε η βιομηχανία, οι Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις και οι βιομηχανίες μεγάλης κλίμακας να αρχίσουν να συνεργάζονται με τις ίδιες τις πόλεις. Επομένως, χρησιμοποιούμε τη δύναμη σύγκλησης του EIT Climate-KIC, που ηγείται της αποστολής των πόλεων της ΕΕ, για να προσπαθήσουμε πραγματικά να ανοίξουμε τη συζήτηση. Και αυτό σημαίνει, για παράδειγμα, την πιθανότητα να πρέπει να αναστείλουμε τη νομοθεσία ανταγωνισμού σε ορισμένες πόλεις ή σε ορισμένες βιομηχανίες, ώστε να μπορέσουμε να συγκεντρώσουμε τους πολλαπλούς παίκτες σε όλη την Ευρώπη για να εξετάσουμε ποια θα είναι τα νέα πρότυπα, τα νέα πρωτόκολλα, οι προμήθειες, γεγονός που στέλνει το μήνυμα στην αγορά για την εκκίνηση της αλλαγής στη μεταποίηση.
Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η μεγαλύτερη πρόκληση για την Ευρώπη αυτή τη στιγμή;
Για μένα, όταν σκέφτομαι τι προσπαθεί να κάνει η Ευρώπη, μια από τις πιο ενδιαφέρουσες προκλήσεις και ευκαιρίες είναι ότι το 98% της ευρωπαϊκής βιομηχανίας είναι ΜμΕ ενώ και πολλές μεταποιητικές επιχειρήσεις είναι ΜμΕ. Επομένως, υπάρχει ένα ερώτημα σχετικά με τη δημιουργία μιας ομάδας κατάρτισης, υποστήριξης, οικονομικής στήριξης, εκπαίδευσης, και ανάπτυξης ενός οικοσυστήματος. Δεν ζητάμε λοιπόν απλώς από μεμονωμένες οικογενειακές επιχειρήσεις ή ΜμΕ να θέσουν σε κίνδυνο τη δουλειά για να συμμετάσχουν στην αλλαγή, αλλά δημιουργούμε πραγματικά ένα είδος υποστήριξης για να αλλάξουν τις επιχειρήσεις και τα επιχειρηματικά τους μοντέλα, σύμφωνα με τον τρόπο που αλλάζουμε μαζί ταυτόχρονα τις αγορές που εξυπηρετούν οι ΜμΕ, οι οποίες είναι συχνά οι πόλεις, οι περιφέρειες και το περιβάλλον.
Νομίζω ότι το άλλο στοιχείο είναι τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια – και έχουμε δημιουργήσει πολύ ισχυρές σχέσεις μεταξύ πανεπιστημίου, τεχνολογικής ανάπτυξης και επιχειρήσεων. Μία από τις ευκαιρίες που προσφέρουν οι δράσεις της ΕΕ και το έργο που επιδιώκει να ηγηθεί το EIT Climate KIC είναι πώς να συνδέσουμε γρήγορα την ανάπτυξη της Έρευνας και της Καινοτομίας με την υλοποίηση, ώστε να μην συνεχίσουμε να έχουμε αυτόν το διαχωρισμό, που είναι: 1: Η Έρευνα και Καινοτομία είναι κάτι που εφευρίσκεται, και 2: Εδώ αναπτύσσεται. Αντ’ αυτού, υπάρχει μια ευκαιρία για πολύ γρήγορους κύκλους εφαρμογής, όπου μπορούμε να δοκιμάσουμε και να μάθουμε τι μπορεί να κλιμακωθεί, τι λειτουργεί, τι είναι αποδεκτό από τους καταναλωτές που τους προσφέρονται εναλλακτικά υλικά ή σχέδια ή εφοδιαστική αλυσίδα κ.ά.
Δυστυχώς, η κλιματική προσαρμογή είναι κατεπείγουσα λόγω της ανάγκης να υπάρξει ταχεία αντίδραση στον κίνδυνο της υπερβολικής ζέστης στη Νότια Ευρώπη, του ανεπαρκούς νερού, της ανάγκης για έξυπνους τρόπους καλλιέργειας και καλλιέργειας τροφίμων. Δεν έχουμε χρόνο για τριετή ανάπτυξη έρευνας. Πρέπει να γίνουμε πολύ πιο γρήγοροι στο να δοκιμάζουμε πράγματα που μπορούμε να καταλήξουμε και να δούμε πόσο γρήγορα μπορούν να υιοθετηθούν. Έτσι, η καινοτομία λειτουργεί ως ένας μηχανισμός ταχείας μάθησης. Και νομίζω ότι αυτό θα βοηθήσει τον τρόπο με τον οποίο συνδέουμε μαζί αυτήν την ανάπτυξη της έρευνας, την ανάπτυξη τεχνολογίας και τη βιομηχανία και την εφαρμογή.
Πρόσφατα παραβρεθήκατε στις διεργασίες του World Economic Forum στο Davos. Μπορείτε να μας κάνετε ένα σύντομο σχόλιο για τις φετινές συζητήσεις;
Από τη μία πλευρά, τα καλά νέα είναι ότι υπάρχει περισσότερη κατανόηση σχετικά με τη βιωσιμότητα, τη δράση για το κλίμα και την αξία του φυσικού περιβάλλοντος, τη σημασία των πρακτικών αναγεννητικής γεωργίας, και έχει πλέον εγκολπωθεί ότι αυτό είναι σχετικό με τις επιχειρήσεις. Η ανησυχία μου, είναι ότι πραγματικά δεν έχει ακόμη κατανοηθεί η κατεπείγουσα θέση που πρέπει να βάλουμε τους εαυτούς μας. Έτσι, το επίκεντρο των ηγετών και των επιχειρήσεων που βλέπετε στο Νταβός είναι ακόμη αποπροσανατολισμένο και ανησυχεί για τις βραχυπρόθεσμες οικονομικές προκλήσεις, τον υψηλό πληθωρισμό, την αστάθεια των τιμών της ενέργειας και την αβεβαιότητα των αγορών. Και νομίζω ότι αυτό που λείπει είναι η αίσθηση ότι αυτά τα πράγματα δεν είναι τυχαία, σχετίζονται με την κλιματική κρίση. Για τη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων, είναι σαν να ζουν σε έναν παράλληλο κόσμο. Γνωρίζουν ότι πρέπει να ανησυχούν για το κλίμα, αλλά ανησυχούν περισσότερο για τον πληθωρισμό. Αλλά ο πληθωρισμός είναι ένα σύμπτωμα. Και το σύμπτωμα δεν πρόκειται να φύγει. Μας δίνει πραγματικά την ευκαιρία να αντιστρέψουμε την επίδραση του Ανθρωπόκαινου, αν αρχίζαμε να σκεφτόμαστε κάθε ανθρώπινο κτίριο, κάθε ανθρώπινη κατασκευή, που κατασκευάζεται με τεχνολογίες σύνθετες του ξύλου. Επομένως, αυτή είναι μια τεράστια ώθηση που φέρνει η Ευρώπη και αυτού του είδους η προσπάθεια καθίσταται δυνατή με αυτό το είδος φιλανθρωπικής ενίσχυσης. Ήμασταν, λοιπόν, εκεί για να βοηθήσουμε στην έναρξη της πρωτοβουλίας GAEA, η οποία πραγματικά πιέζει για αυτό.
*Η ανθρωπόκαινος εποχή (ή ανθρωπόκαινο) είναι μια προτεινόμενη γεωλογική εποχή που χρονολογείται από την έναρξη σημαντικών ανθρώπινων επιπτώσεων
στη γεωλογία και τα οικοσυστήματα της Γης, συμπεριλαμβανομένων, ενδεικτικά, της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής.
