Η ανάπτυξη… στην πρίζα

Στα τέλη του 2018, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα που κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα δεν ξεπερνούσαν τα 664 οχήματα. Ο αριθμός αυτός αναμένεται σχεδόν να 15πλασιαστεί μέσα στους επόμενους 18 μήνες, δηλαδή έως και τις αρχές του 2022, ενώ, μέχρι το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας εκτιμάται ότι μπορεί να αυξηθεί κατά περίπου 120 φορές! Οι αριθμητικοί στόχοι δείχνουν από μόνοι τους ότι η ηλεκτροκίνηση είναι ένα από τα σημαντικότερα οράματα που έχουν τεθεί σε εθνικό επίπεδο για την εξέλιξη της επιχειρηματικότητας, την αύξηση των επενδύσεων, αλλά και την ανάπτυξη βασικών υποδομών, οι οποίες μπορούν αναντίρρητα να δώσουν ώθηση στον ελληνικό βιομηχανικό και κατασκευαστικό κλάδο. Για την ακρίβεια, από τα 664 ηλεκτρικά οχήματα του 2018, τα υπουργεία Μεταφορών και Περιβάλλοντος φιλοδοξούν να δημιουργήσουν έναν νέο ηλεκτροκίνητο στόλο 10.000 οχημάτων. Για το 2030, ο στόχος είναι ακόμα πιο μεγαλεπήβολος, καθώς, σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, στην χώρα μας μπορούν να κυκλοφορούν περί τα 80.000 νέα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, τα οποία θα αντιστοιχούν στο 33% των πωλήσεων των νέων οχημάτων. Η επίτευξη αυτού του σχεδιασμού, έστω και κατά προσέγγιση, είναι αυτονόητο ότι κρύβει πολλαπλές ευκαιρίες για την παραγωγή ενός αυτόνομου ποσοστού του ελληνικού ΑΕΠ, το οποίο μπορεί να δημιουργηθεί από την ηλεκτροκίνηση και να βασιστεί σε αυτήν για περαιτέρω ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια. Κι αυτό διότι η ιστορικά σημαντική στροφή στον τρόπο κινητικότητας προϋποθέτει τη στήριξη της εγχώριας βιομηχανικής παραγωγής και την εγκατάσταση ενός ολόκληρου δικτύου φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Για να γίνει πλήρως κατανοητή η ώθηση που μπορεί να δώσει η ηλεκτροκίνηση στην εθνική οικονομία, αρκεί να αναφερθεί ότι θετικό αναπτυξιακό πρόσημο έχει ακόμα και η προσαρμογή στα «ηλεκτρικά» δεδομένα επαγγελματικών κλάδων όπως οι αντιπροσωπείες πώλησης και οι εταιρείες ενοικίασης αυτοκινήτων, οι τεχνικοί και μηχανικοί συντήρησης οχημάτων, οι επιχειρήσεις πάρκινγκ, οι επιχειρήσεις διανομών και ταχυμεταφορών, ακόμα και ο κλάδος των τουριστικών επαγγελμάτων.

ΤΑ ΚΙΝΗΤΡΑ
Το νομοσχέδιο για την ηλεκτροκίνηση παρουσιάστηκε στις 5 Ιουνίου, ενώ εντός του Ιουλίου, έχει εξαγγελθεί η έναρξη λειτουργίας της κρατικής ψηφιακής πλατφόρμας, μέσω της οποίας θα εγκρίνονται οι επιδοτήσεις για την αγορά νέων ηλεκτρικών οχημάτων από ιδιώτες και εταιρείες. Το πλαίσιο που αφορά την υποστήριξη των επιδοτήσεων που θα δοθούν εξελίσσεται με ταχύτατους ρυθμούς, καθώς η χρηματοδοτική στήριξη στις αγορές των νέων οχημάτων θεωρείται «κλειδί» για την ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης. Για τις αγορές ή για μισθώσεις ηλεκτρικών αυτοκινήτων από φυσικά πρόσωπα, προβλέπεται ενίσχυση ύψους 15% και έως 5.500 ευρώ, για ηλεκτρικά δίκυκλα, η ενίσχυση φτάνει το 20% και έως 800 ευρώ, ενώ το ποσοστό της ενίσχυσης ανεβαίνει στο 40% για αγορά ηλεκτρικού ποδηλάτου. Παράλληλα, έχει προβλεφθεί η επιδότηση της αγοράς έξυπνου οικιακού φορτιστή με 500 ευρώ, αλλά και η επιβράβευση με 1.000 ευρώ, εφόσον ο αγοραστής επιλέξει αντικατάσταση του παλαιού του οχήματος. Αντίστοιχα ποσά και ποσοστά επιδότησης ισχύουν και για τα εταιρικά οχήματα, ενώ ιδιαίτερο βάρος δίνεται στα ταξί. Για τους ιδιοκτήτες των ταξί, το ποσό ενίσχυσης αγοράς ή μίσθωσης ηλεκτρικού οχήματος φτάνει τις 8.000 ευρώ, ενώ η αντικατάσταση του παλαιού ταξί επιβραβεύεται με 2.500 ευρώ. Εκτός αυτών, το νομοσχέδιο εντάσσει και τα απαραίτητα φορολογικά κίνητρα, τα οποία ανέρχονται σε 1.200 ευρώ για τα ιδιωτικά οχήματα, τα οποία υπερδιπλασιάζονται σε 2.480 ευρώ για τις εταιρείες. Μαζί με τη μείωση του ΦΠΑ από το 24% στο 13%, το συνολικό πακέτο χρηματοδότησης της ανάπτυξης της ηλεκτροκίνησης στην Ελλάδα φτάνει τα 100 εκατομμύρια ευρώ, μόνο για τους πρώτους 18 μήνες από τη στιγμή που ο νέος νόμος θα τεθεί σε ισχύ. Έτσι, βάσει των κυβερνητικών σχεδιασμών, τα 10.000 ηλεκτρικά οχήματα που σύμφωνα με το στόχο θα κυκλοφορούν στην Ελλάδα έως τις αρχές του 2020 θα αφορούν σε 1.700 καινούρια ηλεκτρικά ΙΧ αυτοκίνητα, 1.500 καινούρια ηλεκτρικά ταξί, 1.500 καινούρια ηλεκτρικά ποδήλατα, 1.500 καινούρια ηλεκτρικά δίκυκλα και σε 5.000 καινούρια ηλεκτρικά εταιρικά οχήματα. Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχει πρόβλεψη και για τα οχήματα του δημοσίου τομέα, καθώς στις δημόσιες προμήθειες οχημάτων καθιερώνεται ποσόστωση. Μέχρι τον Αύγουστο του 2021 σχεδιάζεται το 25% των νέων οχημάτων να αφορούν σε ηλεκτρικά οχήματα, προκειμένου να εκσυγχρονιστεί και ο στόλος των δημοσίων οχημάτων. Την ίδια περίοδο, οι επιδοτήσεις εκτιμάται ότι θα δημιουργήσουν και το πρώτο δίκτυο φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων. Κατά τον επόμενο ενάμιση χρόνο υπολογίζεται ότι μπορεί να αναπτυχθεί ένα δίκτυο 1.000 «έξυπνων» ηλεκτρικών φορτιστών, αποκλειστικά και μόνο σε κατοικίες!

ΟΙ ΦΟΡΤΙΣΤΕΣ
Εκτός όμως από τους οικιακούς φορτιστές, το νομοσχέδιο εστιάζει σε μια σειρά άλλων πολυσύχναστων χώρων οι οποίοι κρίνονται κομβικοί για την επέκταση του δικτύου φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων. Σε αυτά περιλαμβάνονται οι σταθμοί των εθνικών οδών, τα λιμάνια και τα αεροδρόμια, τα εμπορικά κέντρα, οι δημόσιοι και ιδιωτικοί χώροι στάθμευσης, ακόμα και τα μεγάλα εμπορικά κέντρα. Μέχρι το 2025 θεωρείται ότι τα σημεία φόρτισης μπορούν να εκτοξευτούν αριθμητικά στον αδιανόητο –με τα μέχρι πρότινος δεδομένα– αριθμό των 10.000 για ολόκληρη την ελληνική επικράτεια. «Τα μέτρα που εξαγγέλθηκαν για την προώθηση της ηλεκτροκίνησης στη χώρα μας είναι σημαντικό ότι αντιμετωπίζουν σφαιρικά το ζήτημα. Δεν περιορίζονται μόνο στην απόκτηση και χρήση των ηλεκτρικών οχημάτων, αλλά επεκτείνονται προς την κατεύθυνση του δικτύου υποδομών φόρτισης, που αποτελεί αναγκαία συνθήκη για την εξάπλωση της χρήσης των ΗΟ», αναφέρει ο Σταύρος Παπαθανασίου, καθηγητής στον Τομέα Ηλεκτρικής Ισχύος του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Ειδικά για τα σημεία φόρτισης, που αποτελούν το βασικότερο προαπαιτούμενο για την ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης, το νομοσχέδιο έχει προβλέψει την ανάπτυξη των υποδομών φόρτισης με στόχο την πλήρη γεωγραφική κάλυψη της ελληνικής επικράτειας. Επίσης, όλα τα σημεία θα καταχωρηθούν σε ένα ηλεκτρονικό μητρώο καταγραφής όλων των δημόσια προσβάσιμων σημείων φόρτισης, με το οποίο ο πολίτης θα μπορεί να είναι συνδεδεμένος. Με αυτόν τον τρόπο, ένας οδηγός μπορεί να λαμβάνει ενημέρωση σε πραγματικό χρόνο, μέσω του κινητού τηλεφώνου για την διαθεσιμότητα του εγγύτερου σημείου φόρτισης. «Οι επιδοτήσεις για την εγκατάσταση φορτιστών ιδιωτικής χρήσης είναι σημαντικές, καθώς διευκολύνουν την απόκτηση τεχνικά άρτιων συστημάτων, αλλά ακόμη πιο σημαντικές είναι οι υπόλοιπες πρωτοβουλίες που αναμένονται μέσω του νέου νομοσχεδίου και οι οποίες έχουν τύχει επεξεργασίας και συζήτησης στο πλαίσιο της σχετικής με την ηλεκτροκίνηση Διυπουργικής Επιτροπής. Αφορούν την καθιέρωση ενός βιώσιμου μοντέλου ανάπτυξης και διαχείρισης των δημόσιων υποδομών φόρτισης, την οργάνωση ενός ρεαλιστικού πλαισίου αγοράς για την υποστήριξη επιχειρηματικής δραστηριότητας σε θέματα λειτουργίας υποδομών και παροχής υπηρεσιών επαναφόρτισης, την ενίσχυση της εγχώριας βιομηχανίας κατασκευής φορτιστών, την επίλυση σημαντικών ζητημάτων που σχετίζονται με την αδειοδότηση, την ηλεκτροδότηση και την εκπροσώπηση των υποδομών φόρτισης στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας», προσθέτει ο καθηγητής της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του ΕΜΠ, τονίζοντας τις δυνατότητες που έχει η ηλεκτροκίνηση να ενισχύσει πολλαπλούς τομείς της ελληνικής οικονομίας. Για τον ίδιο λόγο, δεν είναι καθόλου αμελητέο το βάρος που δίνεται από το νομοσχέδιο της ηλεκτροκίνησης στην προσέλκυση επενδύσεων που σχετίζονται με τον τομέα της ηλεκτροκίνησης. Τα απαιτούμενα δίκτυα φόρτισης, η κατασκευή των ανταλλακτικών των ηλεκτρικών κινητήρων και οι μπαταρίες απαιτούν βιομηχανικά μεγέθη πολύ μικρότερα από εκείνα που απαιτούνται για την εγκατάσταση και την λειτουργία μιας αυτοκινητοβιομηχανίας. Έτσι, νομοθετικά προβλέπονται και κίνητρα για την προσέλκυση των παραγωγικών επενδύσεων στην «αλυσίδα» της ηλεκτροκίνησης, με τρία σημαντικά μέτρα, που αφορούν την επιβολή μειωμένου φορολογικού συντελεστή κατά 5%, αυξημένους συντελεστές απόσβεσης παγίων (δίνοντας δυνατότητα απόσβεσης σε μόλις τρία χρόνια από την έναρξη λειτουργίας της μονάδας) και τέλος, μείωση των εργοδοτικών εισφορών για κάθε νέα θέση εργασίας που δημιουργείται.

Η ΑΠΟΔΟΣΗ
Οι επιδοτήσεις σε αγορές οχημάτων και υποδομές στοχεύουν στην υπέρβαση ενός σημαντικού εμποδίου που υπάρχει σήμερα για την αύξηση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων και το οποίο αφορά την υψηλή τιμή των οχημάτων. Βεβαίως, εμπόδιο αποτελούν και οι επιφυλάξεις των οδηγών για την απόδοση των εν λόγω οχημάτων. Σε αυτό το ερώτημα, η απάντηση έρχεται από την τεχνολογία. «Οι τεχνολογικές εξελίξεις στα ηλεκτροκίνητα οχήματα και τα συγκριτικά χαρακτηριστικά τους τόσο από πλευράς λειτουργικότητας όσο και από πλευράς κόστους σε σχέση με τα συμβατικά εντοπίζονται κυρίως στα συστήματα αποθήκευσης ενέργειας. Οι σημαντικές βελτιώσεις που έχουν επιτευχθεί την τελευταία δεκαετία στις μπαταρίες με βάση το λίθιο σε πυκνότητα ισχύος και ενέργειας, αλλά και οι σημαντικές μειώσεις του κόστους τους προοιωνίζουν ότι σε βάθος χρόνου πενταετίας τα ηλεκτρικά οχήματα θα είναι πλέον πλήρως ανταγωνιστικά ως προς τα αντίστοιχα συμβατικά που βασίζονται σε κινητήρες εσωτερικής καύσεως», δηλώνει ο Αντώνης Κλαδάς, καθηγητής του Τομέα Ηλεκτρικής Ισχύος στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Ακόμα, η έμφαση που δίνεται από όλες τις αυτοκινητοβιομηχανίες στην εξέλιξη των ηλεκτρικών αυτοκινήτων μπορεί να ελαχιστοποιήσει και τον χρόνο φόρτισης των οχημάτων. «Ένα σημαντικό θέμα προς την κατεύθυνση αυτή είναι και η ανάπτυξη κατάλληλου δικτύου φορτιστών, οι οποίοι δεν έχουν ιδιαίτερα υψηλό κόστος, αλλά είναι απαραίτητοι προκειμένου να εξασφαλισθεί η αυτονομία των ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Επιπλέον, εκτιμώ ότι η επικουρική βοήθεια των έξυπνων φορτιστών των ηλεκτρικών οχημάτων προς τα ηλεκτρικά δίκτυα, μέσω ευέλικτης διαχείρισης μέρους της αποθηκευμένης ενέργειας στις μπαταρίες τους, αναμένεται να αποτελέσει στο μέλλον ένα σημαντικό κίνητρο και να οδηγήσει στην επικράτησή τους σε βάθος χρόνου δεκαετίας», εκτιμά ο καθηγητής του ΑΠΘ.

Η ΚΡΙΤΙΚΗ
Βεβαίως, πέραν από τους φιλόδοξους στόχους και τις εντυπωσιακές εξαγγελίες, η στρατηγική για την ηλεκτροκίνηση έχει αποκτήσει και τους επικριτές της, πριν ακόμα να ψηφιστεί ο νέος νόμος από τη Βουλή. «Όχι μόνο τα μέτρα που εξαγγέλθηκαν δε θα δώσουν ώθηση στην αγορά αλλά αντίθετα θα φέρουν το ακριβώς αντίστροφο αποτέλεσμα αφού αφενός οι επιδοτήσεις αφορούν μόνο τα γερά πορτοφόλια, αφετέρου η απαγόρευση της εισαγωγής και η μη παροχή κινήτρων για ανανέωση του παλιού στόλου θα αναγκάσει τη συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων που δεν έχουν δυνατότητα να αγοράσουν καινούριο αυτοκίνητο να διατηρήσουν το παλιό τους όχημα. Ήδη οι ιδιοκτήτες ταξί ζητούν την επιδότηση μεταχειρισμένων ΙΧ 5ετίας για να ανανεώσουν τον στόλο των οχημάτων τους», λέει από την πλευρά του ο Κωνσταντίνος Κυράτσος, πρόεδρος του Συνδέσμου Εμπόρων Εισαγωγέων Αυτοκινήτων Ελλάδος (ΣΕΕΑΕ). Για μεγάλη μερίδα των εισαγωγέων και των εμπόρων αυτοκινήτων της χώρας μας, οι εκτιμήσεις για τον αριθμό των ηλεκτρικών οχημάτων στην χώρα μας έως το 2030 φαντάζουν ανεδαφικές, παρά το γεγονός ότι η ηλεκτροκίνηση βρίσκεται στο επίκεντρο της στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις μεταφορές. «Οι εξελίξεις στην αυτοκίνηση είναι ραγδαίες εξαιτίας των αυστηρών ορίων που έχει θέσει η ΕΕ στις εκπομπές CO2. Με βάση την ταχύτητα προόδου των έργων υποδομής στη χώρα μας γενικά, τα 10 χρόνια φαίνονται πολύ λίγα ώστε να ολοκληρωθούν με επάρκεια τα έργα υποδομής. Η εξέλιξη των ηλεκτρικών αυτοκινήτων κοστίζει πολλά δισ. ευρώ στα εργοστάσια και θα χρειαστούν χρόνια για να γίνουν τόσο αποδοτικά όσο τα αντίστοιχα ΙΧ με κινητήρες εσωτερικής καύσης, ενώ ο χρόνος φόρτισής τους, καθώς και η αυτονομία των μπαταριών θα βελτιώνεται κάθε χρόνο και περισσότερο. Όμως ήδη κάποιες αυτοκινητοβιομηχανίες έχουν στρέψει την προσοχή τους στα αυτοκίνητα που κινούνται με… υδρογόνο. Οπότε η εξέλιξη μπορεί να μετατοπιστεί στα οχήματα Fuel Cells», προσθέτει ο Κωνσταντίνος Κυράτσος.