Το μέλλον προδιαγράφει αποθήκες που αξιοποιούν το διαδίκτυο των πράγματων και διαθέτουν αυτοματισμούς και ρομποτικά συστήματα, ώστε να λειτουργούν με αυξημένη ενεργειακή απόδοση, επιτυγχάνοντας εξοικονόμηση χρόνοι και χρήματων, και μειωμένες εκπομπές ρύπων.

Καθώς ο κόσμος συνεχίζει να βιώνει τις επιπτώσεις του COVID-19, μια τάση έχει γίνει φανερή: οι καταναλωτές προτιμούν να κάνουν τις αγορές τους online. Το ηλεκτρονικό εμπόριο σχεδόν διπλασιάστηκε μεταξύ 2019 και 2020. Και η τάση αυτή είναι φανερό ότι θα έχει διάρκεια. Επιπλέον, καθώς οι καταναλωτές συνηθίζουν όλο και περισσότερο να ψωνίζουν για τις καθημερινές τους ανάγκες μέσω του διαδικτύου, η προσδοκία ότι θα παραλαμβάνουν τα προϊόντα που παραγγέλνουν μέσα σε λίγες μόνο μέρες έχει γίνει ο κανόνας. Η ζήτηση για γρήγορες παραδόσεις δεν ήταν ποτέ τόσο υψηλή.
Τι σημαίνει, λοιπόν, η ψηφιακή αυτή μετάβαση για την εφοδιαστική, το λεγόμενο logistics των επιχειρήσεων; Καταστήματα λιανικής και πάροχοι υπηρεσιών εφοδιαστικής έχουν επιδοθεί σε αγώνα δρόμου προκειμένου να εξασφαλίσουν περισσότερα τετραγωνικά μέτρα αποθηκευτικών χώρων, ώστε να καταφέρουν να αποσπάσουν ένα κομμάτι της αυξανόμενης αγοράς. Ήδη, σε παγκόσμιο επίπεδο, έχει καταγραφεί σημαντική αύξηση στο συνολικό εμβαδό των αποθηκών (ενδεικτικά, στην Αγγλία η αύξηση ήταν 73%) από τότε που ξεκίνησαν τα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας, τον Μάρτιο του 2019.

Οι ανάγκες των αποθηκών, όμως, δεν περιορίζονται στα επιπλέον τετραγωνικά. Ο εμπορικός κόσμος χρειάζεται ταχύτητα και ακρίβεια, καθώς πλέον ο μέσος καταναλωτής απαιτεί ταχύτατη εξυπηρέτηση και παράδοση. Οι επιχειρήσεις δέχονται πίεση για να λειτουργούν με υψηλή αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα, ώστε να εξυπηρετήσουν μια διαρκώς διευρυνόμενη αγορά, με ολοένα και μεγαλύτερες απαιτήσεις. Και όλα αυτά με τα λιγότερα δυνατά λάθη και το χαμηλότερο δυνατό κόστος υπηρεσιών.
Η απάντηση δεν είναι δυνατό παρά να προέλθει από την τεχνολογία, η οποία φέρνει ουσιαστικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας των αποθηκών. Ποιο θα είναι λοιπόν το μέλλον των αποθηκών; Αναμφίβολα, η τεχνολογία και η υψηλή ενεργειακή απόδοση θα αποτελέσουν την κινητήρια δύναμη για ένα πιο επιτυχημένο, πιο έξυπνο και πιο βιώσιμο μέλλον.

Το Διαδίκτυο των Πραγμάτων
Σε γενικές γραμμές, το Διαδίκτυο των Πραγμάτων (ΙοΤ) αναφέρεται στη σύνδεση των συσκευών και την ανταλλαγή δεδομένων μέσω του διαδικτύου. Στον κόσμο των αποθηκών, έχει δώσει σημαντική ώθηση στην ενίσχυση των αυτοματισμών. Χάρις στο ΙοΤ, οι σύγχρονες αποθήκες λειτουργούν υπό όρους βελτιωμένης συνδεσιμότητας, συντονισμού και συνεργασίας, καθώς διευκολύνονται στη διαχείριση της αυξανόμενης ζήτησης με μεγαλύτερη αποδοτικότητα.

Οι αισθητήρες ΙοΤ προσδίδουν ψηφιακή ευφυΐα σε ένα αντικείμενο. Αυτό επιτρέπει στις συσκευές να επικοινωνούν με άλλα online συστήματα σε πραγματικό χρόνο και να μοιράζονται δεδομένα και πληροφορίες με τους υπεύθυνους αποθήκης. Οι επιχειρήσεις χρησιμοποιούν το ΙοΤ για να συνδέονται με τον εξοπλισμό τους –ρομπότ, drones και αυτόματα οδηγούμενα οχήματα (AGV)–, ενώ ταυτόχρονα παρακολουθούν το στοκ τους ή επιβλέπουν τους υπαλλήλους τους εξ αποστάσεως. Το ΙοΤ είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για τον έλεγχο των αποθεμάτων και της δυναμικότητας σε πραγματικό χρόνο. Οι επιχειρήσεις μπορούν να εντοπίζουν τυχόν κενά μόλις αυτά δημιουργούνται και να αξιοποιούν έτσι με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τους διαθέσιμους χώρους τους. Ταυτόχρονα, οι πελάτες απολαμβάνουν απόλυτη διαφάνεια και εύκολη παρακολούθηση της πορείας των παραγγελιών τους (package tracking).

Συστήματα διαχείρισης αποθηκών, WMS
Ένα πλήρως βελτιστοποιημένο WMS (από τα αρχικά της λέξης Warehouse Management System), μπορεί να ενισχύσει την παραγωγικότητα και την αποδοτικότητα μιας αποθήκης, μειώνοντας το κόστος λειτουργίας της για την επιχείρηση, μέσω της ψηφιοποίησης των διαδικασιών. Επίσης η χρήση του WMS βοηθάει στην αποφυγή κοινών σφαλμάτων, όπως είναι η καθυστέρηση των αποστολών, η κακή διαχείριση των αποθεμάτων ή οι λανθασμένες περιγραφές παραγγελιών, σφάλματα τα οποία μπορεί να κοστίσουν ακριβά, τόσο σε χρήματα όσο και σε δυσαρέσκεια των πελατών.

Το λογισμικό WMS διαχειρίζεται ένα μεγάλο φάσμα καθημερινών λειτουργιών. Στις λειτουργίες αυτές περιλαμβάνονται η διαχείριση και ο ανεφοδιασμός των αποθεμάτων, η επιλογή παραγγελιών (order picking), η διαχείριση του εργατικού δυναμικού και οι αποστολές. Τελικά, το WMS παρέχει μια αναλυτική και συνολική εικόνα των διαδικασιών της αποθήκης. Έτσι, διευκολύνεται η λήψη σωστών αποφάσεων. Για παράδειγμα, όταν έχεις τη σωστή εικόνα για το στοκ σου, σε πραγματικό χρόνο, μπορείς να μετρήσεις καλύτερα τις ανάγκες σου και να αποφύγεις τις ανεκτέλεστες παραγγελίες (back orders). Το WMS μπορεί ακόμα να ενισχύσει την παραγωγικότητα των υπαλλήλων, αναθέτοντάς τους συγκεκριμένες εργασίες τη στιγμή ακριβώς που χρειάζεται και καθοδηγώντας τους στους χώρους της αποθήκης με τον πιο αποδοτικό τρόπο.

Αυτοματισμοί
Οι αυτοματισμοί ενισχύουν σημαντικά τη λειτουργία των σύγχρονων αποθηκών. Σύμφωνα με έρευνα του Robotics Business Review, η αυτοματοποίηση μιας αποθήκης είναι 76% πιο πιθανό να αυξήσει την ακρίβεια στην καταγραφή των αποθεμάτων σχεδόν στο απόλυτο, 36% πιο πιθανό να μειώσει το εργατικό κόστος κατά 3% ετησίως και 40% πιο πιθανό να οδηγήσει στην επίτευξη αυθημερόν αποστολών. Μολονότι αυτή τη στιγμή, σε όλο τον κόσμο, οι πλήρως αυτοματοποιημένες αποθήκες είναι ελάχιστες, οι πλειονότητα των αποθηκών λειτουργεί με κάποιο υβριδικό μοντέλο, ανάμεσα στην πλήρως χειρωνακτική και την αυτόματη λειτουργία. Ωστόσο, στα επόμενα χρόνια, αναμένεται ότι όλες οι λειτουργίες μιας αποθήκης θα αυτοματοποιηθούν σε κάποιο βαθμό. Το σύστημα WMS συνεργάζεται με σύγχρονα λογισμικά προγραμματισμού πόρων (ERP) και εκτέλεσης παραγωγής (ΜES) καθώς και με αυτοματοποιημένα μηχανήματα, προκειμένου να αξιοποιούνται πλήρως οι δυνατότητές του.
Υπάρχουν πολλές συναρπαστικές νέες τεχνολογίες στον ορίζοντα, ωστόσο φαίνεται πως οι πιο εδραιωμένες από αυτές θα έχουν τη μεγαλύτερη διείσδυση, τουλάχιστον αρχικά. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, το 65% των αποθηκών αναμένεται να επενδύσουν σε ταινιομεταφορείς και συστήματα αυτόματης διαλογής στα επόμενα 3 χρόνια. Το 56% θα υιοθετήσει συστήματα αυτόματων μεταφορών, που βελτιώνουν την ταχύτητα αλλά και την πυκνότητα της αποθήκευσης. Ακόμα και καθιερωμένες τεχνολογίες, όπως οι γερανοί στοιβασίας και τα AGV, αναμένεται να αξιοποιηθούν σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό.

Ρομπότ
Κοιτάζοντας προς το μέλλον, είναι σχεδόν βέβαιο ότι η χρήση των ρομπότ στις αποθήκες θα αυξηθεί σημαντικά. Η λειτουργία των αποθηκών, και η εφοδιαστική γενικότερα, βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ανθρώπινη εργασία. Από την επιλογή παραγγελιών (order picking) ως την αποστολή, η χρήση ρομπότ μπορεί να ελαφρύνει σημαντικό τον φόρτο εργασίας για τους υπαλλήλους αποθήκης. Αυτό σημαίνει ότι οι αποθήκες θα λειτουργούν με μεγαλύτερη αποδοτικότητα και παραγωγικότητα, μειωμένα λάθη και βελτιωμένη ασφάλεια. Ρομπότ χρησιμοποιούνται ήδη σε ένα πλήθος εργασιών, από την επιλογή παραγγελιών και τη συσκευασία, ως τη διαλογή, την ομαδοποίηση, τη μεταφορά και τη φύλαξη/ασφάλεια. Πολλές μεγάλες επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο επενδύουν στις νέες ρομποτικές τεχνολογίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Amazon, που το 2021 διέθετε περίπου 350.000 από τα λεγόμενα «κινητά ρομπότ», που αναλαμβάνουν τη μεταφορά ολόκληρων ραφιών σε κάθε σημείο μιας αποθήκης.

Άλλωστε, τα ρομπότ αυτά αποτελούν μια δημοφιλή τάση τα τελευταία χρόνια. Εκτός από τη μεταφορά ραφιών, μπορούν να προγραμματίζονται ώστε να εκτελούν εργασίες που παραδοσιακά πραγματοποιούνταν με τη βοήθεια ταινιομεταφορέων, χειροκίνητων περονοφόρων ή ρυμουλκών οχημάτων. Εξίσου σημαντικά γίνονται παράλληλα και τα drones. Είναι πλέον αρκετά οικονομικά και μπορούν με ευκολία να φτάνουν σε δυσπρόσιτα σημεία των αποθηκών, γεγονός που τα καθιστά ιδιαίτερα χρήσιμα για τη διαχείριση των αποθεμάτων, ενώ παράλληλα υποστηρίζουν την εργασία των υπαλλήλων κατά τις παραλαβές και τις αποστολές.

Ενεργειακή απόδοση
Οι αποθήκες συχνά έχουν αυξημένες ενεργειακές απαιτήσεις, για σκοπούς θέρμανσης, ψύξης και φωτισμού. Το ενεργειακό κόστος αποτελεί πολύ σημαντική συνιστώσα των συνολικών εξόδων μιας αποθήκης. Επομένως, κάθε επιχείρηση αναζητά τρόπους αύξησης της ενεργειακής της απόδοσης. Εκτός από τη μείωση του κόστους, στα οφέλη της ενεργειακής αναβάθμισης περιλαμβάνεται το βελτιωμένο οικολογικό αποτύπωμα και η μείωση των εκπομπών ρύπων.
Η αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας πρόκειται να παίξει σημαντικό ρόλο στη βελτίωση της βιωσιμότητας των αποθηκών. Η μεγάλη διαθέσιμη επιφάνεια οροφής δημιουργεί άριστες προϋποθέσεις για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων και την αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας.

Η χρήση πιο φιλικών προς το περιβάλλον αερίων καυσίμων, των πράσινων αερίων όπως είναι το πράσινο υδρογόνο, θα αποτελέσει επίσης κλειδί για το ενεργειακό μείγμα. Όταν τα πράσινα αέρια γίνουν ευρέως διαθέσιμα, πολλά μηχανήματα που λειτουργούν τώρα με υγραέριο θα λειτουργούν με καύση ανανεώσιμων αερίων, επιτυγχάνοντας ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα. Παράλληλα, πολλά από τα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται σε μια αποθήκη είναι πλέον δυνατό να μετατραπούν σε ηλεκτρικά. Τα πλεονεκτήματα της ηλεκτρικής κίνησης είναι πολλά. Από τον μειωμένο θόρυβο ως τις μειωμένες εκπομπές ρύπων, και βέβαια τα οφέλη από άποψη εξοικονόμησης ενέργειας είναι ιδιαίτερα σημαντικά. Οι νέες τεχνολογίες μπαταρίας που επιτρέπουν γρήγορη και οικονομική φόρτιση δίνουν ακόμα μεγαλύτερη ώθηση στη σύγχρονη τάση του εξηλεκτρισμού, που συνδυάζεται άριστα με τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Ο φωτισμός αποτελεί μια ακόμα μεγάλη πηγή κατανάλωσης για τις αποθήκες. Σημαντική εξοικονόμηση μπορεί να επιτευχθεί με χρήση πιο αποδοτικών LED, αλλά και με τη βελτίωση του σχεδιασμού των αποθηκών ώστε να αξιοποιείται καλύτερα ο φυσικός φωτισμός. Ταυτόχρονα, αυτόματα συστήματα ελέγχου του φωτισμού μπορούν επίσης να συνεισφέρουν στη μείωση του κόστους. Για παράδειγμα, μπορεί να υπάρχουν σημεία στην αποθήκη όπου τα φώτα σβήνουν αυτόματα όταν δεν εντοπίζονται άνθρωποι στους γύρω χώρους.

Πιο οικολογικές και πιο έξυπνες αποθήκες
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι αποθήκες γίνονται πιο οικολογικές. Παράλληλα βέβαια, εξακολουθούν να υπάρχουν μεγάλα περιθώρια υιοθέτησης μέτρων ενεργειακής απόδοσης. Συστήματα διαχείρισης ενέργειες, συστήματα ψυχρής οροφής (δηλαδή, συστήματα κάλυψης οροφής ικανά να ανακλούν την ηλιακή ακτινοβολία και να διατηρούν την οροφή δροσερή), ανεμιστήρες υψηλού όγκου/χαμηλής ταχύτητας (HVLS), «πράσινα» οικοδομικά υλικά, καθώς και μέτρα για τον περιορισμό στη χρήση, την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση υλικών μπορούν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο. Αυτές οι πρωτοβουλίες μαζί με την εισαγωγή της ψηφιακής ευφυΐας, έχουν αυξήσει τα επίπεδα του αυτοματισμού. Η εμφάνιση νέων τεχνολογιών σημαίνει ότι μπορούμε στο μέλλον να αναμένουμε πραγματικά πιο έξυπνες αποθήκες, με υψηλή αποδοτικότητα και βιωσιμότητα.

Εν κατακλείδι, είναι δεδομένο ότι το μέλλον των αποθηκών καθορίζεται από την τεχνολογία. Οι αποθήκες υψηλού βαθμού αυτοματοποίησης αποτελούν για την ώρα μια πολύ μικρή μειοψηφία. Ταυτόχρονα όμως, ακόμα και μικρές αλλαγές με στόχο τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων και εξοπλισμών μπορεί να φαντάζουν δύσκολες και δαπανηρές για μια αποθήκη. Ωστόσο, εστιάζοντας σε επιμέρους κρίσιμα χαρακτηριστικά μπορεί κάθε επιχείρηση να πάρει στοχευμένες αποφάσεις, ώστε να αξιοποιήσει τα νέα διαθέσιμα τεχνολογικά μέσα με σκοπό να αυξήσει τον βαθμό αυτοματισμού της και να μειώσει τον φόρτο εργασίας για τους υπαλλήλους της.
Έτσι μπορεί να κάνει το πρώτο ουσιαστικό βήμα προς ένα πιο βιώσιμο μέλλον, με βελτιωμένη απόδοση και τη δυνατότητα να ανταποκριθεί πλήρως στις αυξανόμενες απαιτήσεις της νέας εποχής του ηλεκτρονικού εμπορίου.