Τα καίρια ζητήματα του εξορυκτικού κλάδου συζητήθηκαν στο πάνελ με τίτλο «Raw Materials and Geopolitical Independence, European Industrial Policy» στο 9o Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών.
Αποστολή στους Δελφούς: Άννα Χατζή
Τον κρίσιμο ρόλο που επιτελούν οι πρώτες ύλες στη μεταποίηση, τη σημασία χάραξης ευρωπαϊκών βιομηχανικών πολιτικών σχετικά με τη γεωπολιτική τους ανεξαρτησία και την πράσινη μετάβαση είναι μερικά από τα καυτά θέματα που συζητήθηκαν στο πάνελ που διοργανώθηκε με πρωτοβουλία του ΣΜΕ με τίτλο «Raw Materials and Geopolitical Independence, European Industrial Policy» κατά τη 2η ημέρα του 9oυ Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών. Το πάνελ συντόνισε ο Δημήτρης Βέργαδος, Διευθυντής του Τομέα ΜΜΕ και Ενημέρωσης του ΣΕΒ.
«Η Ευρώπη βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή, η οποία θα καθορίσει την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση. Αν συνεχίσουμε να εξάγουμε ρύπανση και να εισάγουμε πρώτες ύλες όπως σήμερα, τότε η πράσινη μετάβαση δεν μπορεί να ευημερήσει», επισήμανε ο Mark Rachovides, President Emeritus, Euromines, Belgium. Ο ίδιος κατέδειξε τη σημασία ενός οράματος που αγκαλιάζει 20-30 νέα στρατηγικά έργα εξόρυξης στην Ευρώπη έως το 2030 και που θα επιτρέψει μια βιώσιμη, υπεύθυνη και ευημερούσα εξορυκτική βιομηχανία ευθυγραμμισμένη με Ευρωπαϊκές αξίες που θα μετριάσει τον κίνδυνο να χρησιμοποιηθούν οι πόροι ως όπλο κατά της.
Ο Αντώνης Αντωνίου Λατούρος, President, European Aggregates Association – UEPG, Belgium σημείωσε ότι: «Η Ευρώπη χρειάζεται 3 δισεκατομμύρια τόνους αδρανών υλικών ετησίως, καθιστώντας τα τον πιο χρησιμοποιημένο φυσικό πόρο μετά το νερό και τον αέρα». Σύμφωνα, λοιπόν, με τον ίδιο η κρίσιμη ερώτηση δεν είναι εάν χρειαζόμαστε αδρανή, αλλά πώς να τα προμηθευόμαστε με βιώσιμο και υπεύθυνο τρόπο. Από εκεί και πέρα, η ανακύκλωση, ενώ είναι ουσιώδη, «καλύπτει τώρα μόνο το 12% της συνολικής ζήτησης με δυνατότητα να φτάσει το 20-25%.
Ωστόσο, τα ανακυκλωμένα αδρανή δεν επαρκούν λόγω της συνεχιζόμενης κατασκευής που ξεπερνά την κατεδάφιση» δήλωσε. Ο ίδιος αναφέρθηκε επίσης στη σημασία επενδύσεων σε μηχανήματα αλλά και στην παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας στις εγκαταστάσεις για την επίτευξη κλιματικά ουδέτερων αδρανών έως το 2050. «Αυτή η βιομηχανική μετάβαση απαιτεί βιώσιμη χρηματοδότηση και κριτήρια που προωθούν και διευκολύνουν την αλλαγή» επισήμανε.
Στην κεφαλαιώδη σημασία που έχουν τα ορυκτά στη μεταποίηση αναφέρθηκε ο Ευθύμιος Ο. Βιδάλης, Πρόεδρος της Εκτελεστικής Επιτροπής του ΣΕΒ. «Τα τελευταία χρόνια υπάρχει έκρηξη στη ζήτηση των ορυκτών πρώτων υλών που κατά βάση εισάγονται από την Κίνα. Γνωρίζουμε πολύ καλά ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν, αλλά και τη θετική συμβολή τους στην προώθηση της πράσινης μετάβασης, αλλά και των θεμάτων βιώσιμης ανάπτυξης γενικότερα». Ο ίδιος έφερε στη συζήτηση, επίσης, τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος, καθώς με τον πρόσφατο λουκέτο της βιομηχανίας Γιούλα αναδείχθηκε εκ νέου το πρόβλημα της αδυναμίας παραγωγής ορυκτών πρώτων υλών στη χώρα.
Το πολύ ενδιαφέρον πάνελ έκλεισε με την τοποθέτηση του Κωνσταντίνου Γιαζιτζόγλου Πρόεδρος του ΔΣ του ΣΜΕ. «Η εξορυκτική δραστηριότητα στην Ελλάδα δημιουργεί άμεσα και έμμεσα περίπου 70.000 θέσεις εργασίας» επισήμανε. Ο ίδιος αναφέρθηκε στο ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, που όπως σημείωσε καθιστά την εξορυκτική δραστηριότητα μη ανταγωνιστική. «Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να αντιμετωπίσει το θέμα με σοβαρότητα και αποφασιστικότητα» είπε. Τέλος, έφερε στο προσκήνιο τα σημαντικά κοιτάσματα πρώτων υλών που διαθέτει η Ελλάδα διαθέτει που σήμερα κατατάσσονται στις μη κρίσιμες, όπως για παράδειγμα βιομηχανικά ορυκτά και μάρμαρα.
Η έντονη εξαγωγική δραστηριότητα αυτών των κλάδων είναι βέβαιο ότι μπορεί να αποτελέσει γεωπολιτικό πλεονέκτημα για τη χώρα μας. «Αποτελεί πάγιο αίτημα τόσο του πρωτογενούς όσο και του δευτερογενούς τομέα στην Ευρωπαϊκή Ένωση το να αντιμετωπίζεται ισότιμα με τους εκτός Ευρώπης ανταγωνιστές του» σημείωσε. Αναντίρρητα, ο Μηχανισμός Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα αποτελεί ένα ελάχιστο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. «Για την εξορυκτική βιομηχανία σίγουρα η εφαρμογή του θα αποτελέσει ένα βήμα προς τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας μας» κατέληξε.
Ο ρόλος των ψηφιακών πλατφορμών στη βιομηχανική παραγωγή είναι ζωτικής σημασίας όχι μόνο για την αντιμετώπιση των ανταγωνιστικών πιέσεων, αλλά και για την ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών, εφαρμογών και υπηρεσιών.
Στο δυναμικό τοπίο της σύγχρονης βιομηχανίας, οι ψηφιακές πλατφόρμες έχουν αναδειχθεί ως μετασχηματιστικά εργαλεία, φέρνοντας επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο «συλλαμβάνονται», αναπτύσσονται και παράγονται τα προϊόντα. Αυτές οι πλατφόρμες ενσωματώνουν προηγμένες τεχνολογίες, αναλύσεις δεδομένων και συνδεσιμότητα για τον εξορθολογισμό των διαδικασιών, την ενίσχυση της συνεργασίας και την προώθηση της καινοτομίας σε ολόκληρο το οικοσύστημα παραγωγής. Στο επίκεντρο αυτής της ψηφιακής επανάστασης βρίσκεται η ιδέα του Industry 4.0, που χαρακτηρίζεται από τη συγχώνευση ψηφιακών τεχνολογιών με παραδοσιακές διαδικασίες παραγωγής. Οι ψηφιακές πλατφόρμες διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στην αξιοποίηση του πλήρους δυναμικού του Industry 4.0 παρέχοντας μια συνεκτική και διασυνδεδεμένη υποδομή για διάφορες βιομηχανικές δραστηριότητες. Ο οργανισμός European Factories of the Future Research Association (EFFRA) αποτελεί μη κερδοσκοπική ένωση που επιτελεί σημαντικό ρόλο στην ψηφιοποίηση της βιομηχανικής παραγωγής, προωθώντας τις ψηφιακές πλατφόρμες.
Για παράδειγμα, το έργο Connected Factories παρουσιάζει μια δομημένη επισκόπηση των διαθέσιμων και επερχόμενων τεχνολογικών προσεγγίσεων και των βέλτιστων πρακτικών. Στο πλαίσιο του έργου εντοπίζονται οι τρέχουσες και οι μελλοντικές ανάγκες της βιομηχανίας, καθώς και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει. Το Connected Factories διερευνά τις οδούς προς την ψηφιακή ενοποίηση και τη διαλειτουργικότητα των βιομηχανικών συστημάτων και διαδικασιών παραγωγής, καθώς και τα σχετικά οφέλη τους. Το έργο προορίζεται να καταστήσει πιο γνωστές τις ψηφιακές τεχνολογίες στη βιομηχανική παραγωγή, αλλά και να προσφέρει ειδικές γνώσεις με στόχο τη λήψη εμπεριστατωμένων αποφάσεων ως προς τα τεχνολογικά και επιχειρηματικά μοντέλα.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι ψηφιακές πλατφόρμες βιομηχανικής παραγωγής καθιστούν δυνατή την παροχή υπηρεσιών που αφορούν τη βιομηχανική παραγωγή με πιο ευρεία έννοια. Παρέχουν υπηρεσίες που μπορούν να αξιοποιηθούν για τη συλλογή, την αποθήκευση, την επεξεργασία και τη μεταφορά δεδομένων. Τα δεδομένα αυτά περιγράφουν ολόκληρο το πλαίσιο, το οποίο περιλαμβάνει το παραγόμενο προϊόν, τις διεργασίες, τον παραγωγικό εξοπλισμό, τους εργαζόμενους και το δίκτυο αξίας στο σύνολό του. Μια ψηφιακή πλατφόρμα στη βιομηχανική παραγωγή μπορεί επίσης να προσφέρει την ψηφιακή επέκταση της λειτουργικότητας των μηχανημάτων, μέσω της υιοθέτησης τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας. Όλες οι υπηρεσίες έχουν ως στόχο τη βελτιστοποίηση της παραγωγής από διαφορετικές σκοπιές, όπως η απόδοση, η διαθεσιμότητα, η ποιότητα και η ευελιξία.
Ένα προαπαιτούμενο για την ευρεία υιοθέτηση των ψηφιακών πλατφορμών στο περιβάλλον της παραγωγής είναι η συμφωνία ως προς τις διεπαφές και τα πρωτόκολλα βιομηχανικής επικοινωνίας, τα κοινά μοντέλα δεδομένων, και τα σημασιολογικά μοντέλα. Εξίσου σημαντική είναι και η διαλειτουργικότητα των δεδομένων.
Ενσωματωμένες τεχνολογίες αιχμής
Μία από τις βασικές πτυχές των ψηφιακών πλατφορμών στη βιομηχανική παραγωγή είναι η ιδέα του Digital Twin. Τα Digital Twins είναι εικονικά αντίγραφα φυσικών συστημάτων ή προϊόντων, που δημιουργούνται μέσω της ενοποίησης δεδομένων σε πραγματικό χρόνο και μοντέλων προσομοίωσης. Η συγκεκριμένη τεχνολογία επιτρέπει στις βιομηχανίες να προσομοιώνουν, να παρακολουθούν και να βελτιστοποιούν τις διαδικασίες, οδηγώντας σε βελτιωμένη απόδοση, μειωμένο χρόνο διακοπής λειτουργίας και βελτιωμένη ποιότητα προϊόντων. Η ικανότητα ψηφιακής αναπαράστασης ενός προϊόντος ή μιας διαδικασίας διευκολύνει την καλύτερη λήψη αποφάσεων, την προγνωστική συντήρηση και την ταχεία ανάπτυξη πρωτοτύπων.
Ένα άλλο κρίσιμο στοιχείο είναι το Διαδίκτυο των Πραγμάτων (IoT), όπου οι συσκευές και οι μηχανές είναι εξοπλισμένες με αισθητήρες και συνδέονται σε ένα δίκτυο, επιτρέποντας την απρόσκοπτη επικοινωνία και ανταλλαγή δεδομένων. Αυτή η συνδεσιμότητα επιτρέπει στις βιομηχανίες να συλλέγουν πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο σχετικά με την απόδοση του εξοπλισμού, την αλυσίδα εφοδιασμού και τις συνολικές διαδικασίες παραγωγής. Αξιοποιώντας τη δύναμη του IoT, οι βιομηχανικές επιχειρήσεις μπορούν να λάβουν αποφάσεις βάσει δεδομένων, να βελτιστοποιήσουν τη χρήση των πόρων και να δημιουργήσουν προσαρμοστικά συστήματα παραγωγής.
Το cloud computing έχει επίσης γίνει αναπόσπαστο μέρος της σύγχρονης βιομηχανικής παραγωγής, παρέχοντας μια επεκτάσιμη και ευέλικτη υποδομή για αποθήκευση, επεξεργασία και ανάλυση δεδομένων. Οι πλατφόρμες που βασίζονται στο cloud επιτρέπουν στους επικεφαλής των βιομηχανιών να έχουν πρόσβαση και να μοιράζονται πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο, ενισχύοντας τη συνεργασία μεταξύ των ενδιαφερομένων, των προμηθευτών και των συνεργατών. Αυτό όχι μόνο επιταχύνει τη λήψη αποφάσεων, αλλά διευκολύνει επίσης την υιοθέτηση προηγμένων αναλυτικών στοιχείων και τεχνητής νοημοσύνης, ενισχύοντας περαιτέρω τη λειτουργική αποτελεσματικότητα και την καινοτομία. Οι συνεργατικές πλατφόρμες αναδεικνύονται ως ακρογωνιαίος λίθος για την προώθηση της επικοινωνίας και της συνεργασίας μεταξύ διαφορετικών φορέων στην αλυσίδα αξίας της παραγωγής. Αυτές οι πλατφόρμες επιτρέπουν την απρόσκοπτη συνεργασία μεταξύ σχεδιαστών, μηχανικών, προμηθευτών και ομάδων παραγωγής, καταστρέφοντας σιλό και προωθώντας μια πιο ολοκληρωμένη και ευέλικτη προσέγγιση στη βιομηχανική παραγωγή.
Oι ψηφιακές πλατφόρμες αναδιαμορφώνουν το τοπίο της παραγωγής εγκαινιάζοντας μια νέα εποχή αποτελεσματικότητας, συνδεσιμότητας και καινοτομίας. Από τα Digital Twins έως το IoT και το cloud computing, αυτές οι πλατφόρμες δίνουν τη δυνατότητα στις βιομηχανίες να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις μιας ταχέως μεταβαλλόμενης αγοράς. Η υιοθέτηση αυτών των τεχνολογιών είναι μια στρατηγική επιταγή για τις βιομηχανίες που θέλουν να ευδοκιμήσουν στη ψηφιακή εποχή. Καθώς συνεχίζουμε να παρακολουθούμε την εξέλιξη του Industry 4.0, ο ρόλος των ψηφιακών πλατφορμών θα γίνει πιο έντονος, οδηγώντας τη βιομηχανία σε μεγαλύτερα ύψη παραγωγικότητας και βιωσιμότητας.
Βασικά στοιχεία ψηφιακών πλατφορμών
Αισθητήρες IoT και συνδεσιμότητα: Η ανάπτυξη αισθητήρων σε μηχανήματα και εξοπλισμό επιτρέπει τη συλλογή δεδομένων σε πραγματικό χρόνο, διευκολύνοντας την προγνωστική συντήρηση και μειώνοντας το χρόνο διακοπής λειτουργίας.
Cloud Computing: Η κεντρική αποθήκευση δεδομένων σε πλατφόρμες cloud επιτρέπει στις βιομηχανίες να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες από οπουδήποτε, προωθώντας την ευελιξία και την επεκτασιμότητα.
Τεχνητή Νοημοσύνη και Μηχανική Μάθηση: Τα προηγμένα αναλυτικά στοιχεία παρέχουν πληροφορίες για τα πρότυπα παραγωγής, επιτρέποντας καλύτερη κατανομή πόρων, πρόβλεψη ζήτησης και έλεγχο ποιότητας.
Εργαλεία συνεργασίας: Οι ψηφιακές πλατφόρμες ενισχύουν τη συνεργασία μεταξύ των ενδιαφερομένων παρέχοντας κοινόχρηστους χώρους για επικοινωνία, κοινή χρήση αρχείων και συλλογική επίλυση προβλημάτων.
Αυτοματισμός & IIoT στην εφοδιαστική αλυσίδα
Τα παγκόσμια δίκτυα παραγωγής και προμήθειας υφίστανται μια ψηφιακή επανάσταση στο Smart Manufacturing και στο Industry 4.0. Σήμερα, υπάρχει μεγαλύτερη ζήτηση για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, ευελιξία και ανταγωνιστικότητα, όλα αυτά σε μια ταχέως μεταβαλλόμενη παγκόσμια αγορά. Αυτές οι αλλαγές μεταβάλλονται μέσω νέων τεχνολογιών, οι οποίες δίνουν τη δυνατότητα στους οργανισμούς να λαμβάνουν αποφάσεις βάσει δεδομένων, να βελτιώνουν τις λειτουργίες, να μειώνουν το κόστος και να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των σημερινών καταναλωτών. Αναντίρρητα, το μεταποιητικό τοπίο έχει υποστεί σημαντικό μετασχηματισμό τα τελευταία χρόνια, ωθούμενο από την ενσωμάτωση των ψηφιακών τεχνολογιών. Ένας από τους βασικούς μοχλούς αυτής της αλλαγής είναι η υιοθέτηση ψηφιακών πλατφορμών που εξορθολογίζουν τις διαδικασίες, ενισχύουν την αποτελεσματικότητα και προωθούν την καινοτομία.
Τα οφέλη των επιχειρήσεων
• Βελτιωμένη απόδοση: Ο αυτοματισμός και οι πληροφορίες που βασίζονται σε δεδομένα οδηγούν σε εξορθολογισμένες διαδικασίες, μειώνοντας τους χρόνους παράδοσης της παραγωγής και βελτιώνοντας τη συνολική απόδοση.
• Βελτιωμένος ποιοτικός έλεγχος: Η παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο και οι προγνωστικές αναλύσεις βοηθούν στον εντοπισμό και την αντιμετώπιση προβλημάτων ποιότητας προτού αυτά κλιμακωθούν, διασφαλίζοντας υψηλότερη ποιότητα προϊόντος.
• Μείωση κόστους: Η έξυπνη συντήρηση, η βελτιστοποιημένη χρήση των πόρων και η αποτελεσματική διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας συμβάλλουν στη μείωση του κόστους.
• Ευελιξία στην παραγωγή: Οι ψηφιακές πλατφόρμες επιτρέπουν στις βιομηχανίες να προσαρμοστούν γρήγορα στις αλλαγές της αγοράς, και στη βιομηχανική παραγωγή να γίνει πιο ευέλικτη για να ανταποκριθεί στις νέες ανάγκες.
Παρά τα πολυάριθμα οφέλη, η εφαρμογή ψηφιακών πλατφορμών στη βιομηχανική παραγωγή συνοδεύεται από προκλήσεις όπως ανησυχίες για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, πολυπλοκότητες ολοκλήρωσης και αντίσταση στην αλλαγή μεταξύ των εργαζομένων. Η υπέρβαση αυτών των προκλήσεων απαιτεί μια στρατηγική και σταδιακή προσέγγιση, που περιλαμβάνει ολοκληρωμένη εκπαίδευση και πρωτοβουλίες διαχείρισης των τεχνολογικών αλλαγών.
Mars: Digital Platforms στη βιομηχανία Τροφίμων
Η Mars, μια εταρεία με σημαντική παρουσία στη βιομηχανία τροφίμων και ζαχαροπλαστικής, έχει ενσωματώσει στρατηγικά ψηφιακές πλατφόρμες στις διαδικασίες παραγωγής της για να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα στην αλυσίδα εφοδιασμού της και να διασφαλίσει την ποιότητα. Η εταιρεία έχει αγκαλιάσει τις ψηφιακές τεχνολογίες για να παραμείνει ανταγωνιστική σε μια ταχέως εξελισσόμενη αγορά.
Ορατότητα εφοδιαστικής αλυσίδας: Η Mars χρησιμοποιεί ψηφιακές πλατφόρμες για να αποκτήσει ορατότητα σε πραγματικό χρόνο στην εκτεταμένη αλυσίδα εφοδιασμού της. Με την εφαρμογή προηγμένων εργαλείων ανάλυσης και συνδεσιμότητας, η εταιρεία μπορεί να παρακολουθεί τη διακίνηση πρώτων υλών, συστατικών και τελικών προϊόντων σε όλο το παγκόσμιο δίκτυο προμηθευτών και καναλιών διανομής. Αυτή η βελτιωμένη ορατότητα βοηθά την Mars να λαμβάνει τεκμηριωμένες αποφάσεις, να μειώνει τους κινδύνους και να διασφαλίζει την έγκαιρη παράδοση των προϊόντων της.
Ποιοτικός έλεγχος και ιχνηλασιμότητα: Οι ψηφιακές πλατφόρμες διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στη δέσμευση της Mars για ποιοτικό έλεγχο και ιχνηλασιμότητα. Η εταιρεία χρησιμοποιεί τεχνολογίες όπως το blockchain για να δημιουργήσει ένα αμετάβλητο αρχείο ολόκληρης της αλυσίδας εφοδιασμού. Αυτό διασφαλίζει τη διαφάνεια και την ιχνηλασιμότητα, επιτρέποντας στην Mars να εντοπίζει γρήγορα την πηγή των συστατικών, να παρακολουθεί τις διαδικασίες παραγωγής και να ανταποκρίνεται άμεσα σε ζητήματα ποιότητας. Αυτό όχι μόνο προστατεύει τη φήμη της μάρκας αλλά και ενισχύει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών στην ασφάλεια και την ποιότητα των προϊόντων της.
Έξυπνες πρακτικές παραγωγής: Η Mars έχει ασπαστεί τις αρχές της έξυπνης παραγωγής ενσωματώνοντας συσκευές και αισθητήρες IoT σε όλες τις εγκαταστάσεις παραγωγής της. Αυτές οι συνδεδεμένες συσκευές συλλέγουν δεδομένα σε πραγματικό χρόνο για διάφορες πτυχές της διαδικασίας παραγωγής, από την απόδοση του εξοπλισμού έως τις περιβαλλοντικές συνθήκες.
Συνεργατική καινοτομία: Οι ψηφιακές πλατφόρμες της Mars επεκτείνονται πέρα από το εργοστάσιο για να προωθήσουν τη συνεργατική καινοτομία. Η εταιρεία αξιοποιεί εργαλεία και πλατφόρμες διαδικτυακής συνεργασίας για να διευκολύνει την επικοινωνία και την ανταλλαγή ιδεών μεταξύ των παγκόσμιων ομάδων της. Αυτή η συλλογική προσέγγιση επιταχύνει τους κύκλους ανάπτυξης προϊόντων, ενισχύει τη δημιουργικότητα και διασφαλίζει ότι η Mars παραμένει στην πρώτη γραμμή της καινοτομίας στον κλάδο των τροφίμων.
Pfizer: Ψηφιοποίηση στη Φαρμακευτική παραγωγή
Η Pfizer, εκ των leader του φαρμακευτικού κλάδου, έχει επενδύσει σε ψηφιακές πλατφόρμες για την πλοήγηση στην πολυπλοκότητα της φαρμακευτικής παραγωγής, διασφαλίζοντας τη συμμόρφωση με τους κανονισμούς, βελτιστοποιώντας τις διαδικασίες και διατηρώντας τα υψηλότερα πρότυπα ποιότητας.
Κανονιστική Συμμόρφωση και Διασφάλιση Ποιότητας: Στη φαρμακευτική βιομηχανία, τα ρυθμιστικά πρότυπα είναι πολύ σημαντικά, έτσι η τήρηση αυστηρών προτύπων ποιότητας και κανονιστικών απαιτήσεων είναι πρωταρχικής σημασίας. Η Pfizer χρησιμοποιεί ψηφιακές πλατφόρμες για την αυτοματοποίηση και τον εξορθολογισμό των διαδικασιών συμμόρφωσης. Αυτές οι πλατφόρμες παρέχουν ένα κεντρικό σύστημα τεκμηρίωσης, διαχείρισης δεδομένων και αναφοράς, διασφαλίζοντας ότι οι βιομηχανικές πρακτικές της Pfizer ευθυγραμμίζονται με τα παγκόσμια ρυθμιστικά πρότυπα.
Ενσωμάτωση Εφοδιαστικής Αλυσίδας: Οι ψηφιακές πλατφόρμες επιτρέπουν στην Pfizer να επιτύχει απρόσκοπτη ενοποίηση στην εκτεταμένη παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού της. Χρησιμοποιώντας προηγμένα αναλυτικά στοιχεία και παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο, η Pfizer αποκτά ορατότητα στη διακίνηση πρώτων υλών, ενδιάμεσων προϊόντων και τελικών προϊόντων. Αυτή η ενοποίηση ενισχύει την αποτελεσματικότητα της εφοδιαστικής αλυσίδας, μειώνει τους χρόνους παράδοσης και επιτρέπει στην Pfizer να ανταποκρίνεται γρήγορα στις απαιτήσεις της αγοράς.
Βελτιστοποίηση διαδικασίας και ανάλυση δεδομένων: Η Pfizer αξιοποιεί την ανάλυση δεδομένων και τις ψηφιακές πλατφόρμες για τη βελτιστοποίηση των διαδικασιών στις εγκαταστάσεις παραγωγής της. Τα δεδομένα σε πραγματικό χρόνο από τις διαδικασίες παραγωγής αναλύονται για τον εντοπισμό ευκαιριών βελτίωσης, την αύξηση της αποδοτικότητας και τη μείωση του κόστους παραγωγής. Αυτή η προσέγγιση βάσει δεδομένων επιτρέπει στην Pfizer να βελτιώνει συνεχώς τις διαδικασίες παραγωγής της και να διατηρεί ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στη φαρμακευτική αγορά.
Ψηφιοποίηση για την ανάπτυξη φαρμάκων: Πέρα από την παραγωγή, η Pfizer χρησιμοποιεί ψηφιακές πλατφόρμες στην ανάπτυξη φαρμάκων. Η υπολογιστική βιολογία, η βιοπληροφορική και η τεχνητή νοημοσύνη παίζουν κρίσιμους ρόλους στον εντοπισμό πιθανών υποψηφίων φαρμάκων, στην πρόβλεψη της αποτελεσματικότητάς τους και στη βελτιστοποίηση των σκευασμάτων. Αυτή η ψηφιοποίηση επιταχύνει τη διαδικασία ανακάλυψης και ανάπτυξης φαρμάκων, επιτρέποντας στην Pfizer να φέρει στην αγορά πιο αποτελεσματικά και καινοτόμα φάρμακα.
BASF: Τεχνολογίες αιχμής στην παραγωγή
Η BASF, ένας σημαντικός παίκτης στη χημική βιομηχανία, ενσωματώνει στρατηγικά ψηφιακές πλατφόρμες για την προώθηση έξυπνων πρωτοβουλιών παραγωγής, τη βελτιστοποίηση των χημικών διαδικασιών και τη βελτίωση της συνολικής λειτουργικής αποτελεσματικότητας. Συγκεκριμένα, η BASF ενστερνίζεται τις αρχές του Industry 4.0 και της έξυπνης βιομηχανικής παραγωγής. Οι ψηφιακές πλατφόρμες χρησιμοποιούνται για τη σύνδεση και την ενσωμάτωση διαφόρων πτυχών της διαδικασίας παραγωγής. Αυτό περιλαμβάνει αισθητήρες IoT, αυτοματισμό και ανάλυση δεδομένων για τη δημιουργία ενός συνδεδεμένου οικοσυστήματος που ενισχύει την ορατότητα, την ευελιξία και την απόκριση στα χημικά.
Συμπερασματικά, οι ψηφιακές πλατφόρμες έχουν αναδειχθεί ως μετασχηματιστικά εργαλεία στη μεταποιητική βιομηχανία, φέρνοντας επανάσταση στις παραδοσιακές διαδικασίες και επιτρέποντας πρωτοφανή επίπεδα αποτελεσματικότητας, ευελιξίας και καινοτομίας. Παρά τις προκλήσεις, η υιοθέτηση των ψηφιακών πλατφορμών αντιπροσωπεύει μια κομβική ευκαιρία για τις βιομηχανικές επιχειρήσεις για να παραμείνουν ανταγωνιστικές σε ένα όλο και πιο ψηφιακό και διασυνδεδεμένο παγκόσμιο τοπίο.
Η λιτή μεθοδολογία είναι πλέον ιδιαίτερα διαδεδομένη και υιοθετείται από όλο και περισσότερες επιχειρήσεις. Πόσες όμως την εφαρμόζουν σωστά στην πραγματικότητα; ο Dr. Daryl Powell έχει κατορθώσει να βάλει το όνομά του δίπλα στην ελίτ των Lean Experts. Ο επικεφαλής επιστήμονας στο SINTEF Manufacturing μέσα από τη συνέντευξή του μοιράζεται τα μυστικά της Lean μεθοδολογίας, ενώ αποσαφηνίζει ότι ο πραγματικός της προορισμός μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο μέσω της ενίσχυσης των οργανωτικών ικανοτήτων των ανθρώπων μέσα στις επιχειρήσεις.
Για τους περισσότερους στη βιομηχανία το lean ως έννοια είναι λίγο πολύ γνωστή. Για τους υπόλοιπους, η λιτή παραγωγή ή lean manufacturing είναι μια μεθοδολογία που επικεντρώνεται στην ελαχιστοποίηση της σπατάλης στα συστήματα παραγωγής, ενώ ταυτόχρονα μεγιστοποιεί την παραγωγικότητα. Πρόκειται μια πρακτική που μπορούν να ενεργοποιήσουν οργανισμοί σε πολυάριθμους τομείς, από τη γραμμή παραγωγής έως το τμήμα sales, marketing κτλ. Η προσέγγιση βασίζεται στο Σύστημα Παραγωγής της Toyota και εξακολουθεί να χρησιμοποιείται από την εν λόγω εταιρεία, καθώς και από χιλιάδες άλλες ανά τον κόσμο.
Μετά την ομιλία του στο Lean Manufacturing Conference της Boussias Events, o Daryl Powell έκλεψε τις εντυπώσεις και όσοι δεν τον ξέραμε, θέλαμε να μάθουμε περισσότερα για το Lean Sensei που παρουσίασε. Η συνέντευξη προγραμματίστηκε λίγο καιρό αργότερα. Μάλιστα, εκείνες τις ημέρες οι καιρικές συνθήκες έστηναν ένα εξαιρετικό contrast καθώς – στη Νορβηγία είχε -40οC, ενώ στην Ελλάδα είχε 15οC, κάτι που τόνιζε ίσως λίγο περισσότερο την κλιματική αλλαγή και την ανάγκη εξεύρεσης βιώσιμων λύσεων στο παραγωγικό μοντέλο. Ο Daryl είναι επικεφαλής επιστήμονας στο SINTEF Manufacturing, το κορυφαίο κέντρο εξειδίκευσης στη Νορβηγία στον τομέα της μεταποίησης και έχει καθοδηγήσει πολυάριθμους οργανισμούς σε lean μετασχηματισμούς στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Σκανδιναβία, την Ευρώπη, τις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Κίνα. Ωστόσο δεν σταματάει εδώ. Ο Daryl έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία, ενώ θεωρεί ως το πιο σημαντικό το “Shingo Research Award” για το βιβλίο “Routledge Companion to Lean Management”, που θεωρείται κάτι σαν το «βραβείο νόμπελ» του κλάδου, όπως μου τονίζει γελώντας.
Στο τελευταίο βιβλίο που συνυπογράφει με τίτλο «The Lean Sensei», η μεθοδολογία lean παρουσιάζεται ως ένα σύστημα απόκτησης ανταγωνιστικότητας μέσω της συνεχούς ανάπτυξης των ανθρώπων και ως εκ τούτου, ο «sensei» παίζει ζωτικό ρόλο στο να βοηθάει τους άλλους να εμβαθύνουν τη σκέψη τους κάθε μέρα. Για να είναι κάποιος αποτελεσματικός στο μετασχηματισμό των διαδικασιών και των ανθρώπων που λειτουργούν μέσα σε αυτές, οποιοσδήποτε sensei «πρέπει πρώτα να μάθει να μεταμορφώνει τον εαυτό του», γράφουν στο βιβλίο τους. Αυτό είναι το βασικό ερώτημα στο επίκεντρο αυτού του σημαντικού νέου βιβλίου που μοιράζεται το μυστικό της λιτής σκέψης, την οποία ο Daniel T. Jones, συγγραφέας των “The Machine That Changed The World, Lean Thinking”, “Lean Solutions” και “The Lean Strategy, αποκαλεί «το εναλλακτικό επιχειρηματικό μοντέλο για την εποχή μας». Ο Jones εξηγεί ότι: «πίσω από όλα τα εργαλεία για τη λειτουργική αριστεία και το διαφορετικό σύστημα διαχείρισης που απαιτείται για την υποστήριξη της χρήσης τους, κρύβεται μια πολύ βαθύτερη πρόκληση: η ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού όλων για τη δημιουργία μιας κουλτούρας επιτάχυνσης της συνεχούς βελτίωσης, ώστε να ανταποκριθεί στις σημερινές μεταβαλλόμενες συνθήκες. Η μάθηση βρίσκεται στην καρδιά του lean».
Με περισσότερα από 20 χρόνια (σχεδόν μισή ζωή όπως μου λέει) στον τομέα της λιτής παραγωγής, o καθηγητής Dr. Daryl Powell θεωρείται ένας από τους καινοτόμους lean experts στον κλάδο. Μοιράζεται παρακάτω την τεχνογνωσία του γύρω από τη λιτή παραγωγή, ενώ μέσα από απτά παραδείγματα αναδεικνύει τη σπουδαιότητα της υιοθέτησης της συγκεκριμένης μεθοδολογίας.
Στο πλαίσιο του Industry 4.0, ποιες προκλήσεις και ευκαιρίες προκύπτουν για την εναρμόνιση της λιτής σκέψης με την εφαρμογή προηγμένων ψηφιακών τεχνολογιών και πώς μπορούν οι οργανισμοί να είναι αποτελεσματικοί στο νέο τοπίο;
Αρχικά, η ερώτηση δεν αφορά στην εναρμόνιση της λιτής σκέψης με την εφαρμογή προηγμένων ψηφιακών τεχνολογιών, αλλά κυρίως στην ενίσχυση της αξίας της. Αυτό που έχουμε δει εδώ και περισσότερες από τρεις δεκαετίες έρευνας στον τομέα είναι ότι η λιτή σκέψη αποτελεί ένα εναλλακτικό μοντέλο, που αφορά στο κομμάτι των εντολών και του ελέγχου, κοινώς στο management.
Σε αυτό το πλαίσιο, η ψηφιοποίηση παρουσιάζει στους μάνατζερ μια πληθώρα τεχνολογιών που μπορούν να αναπτυχθούν με στόχο τον πιο αυστηρό έλεγχο των ανθρώπων και των διαδικασιών. Ωστόσο, από την οπτική γωνία του lean η τεχνολογία βοηθά τους διευθυντές, τους μηχανικούς και τους υπαλλήλους να αποκαλύψουν προβλήματα και να τα λύσουν συνεργατικά, ενισχύοντας επιπλέον τα επίπεδα επικοινωνίας, συνεργασίας και δημιουργικότητας.
Δυστυχώς σήμερα, παρατηρείται ότι πολλοί οργανισμοί επιδιώκουν απλώς τη βελτιστοποίηση του υπάρχοντος συστήματος, το οποίο οδηγεί γρήγορα στην υιοθέτηση βέλτιστων πρακτικών και τεχνολογιών για αυστηρότερο έλεγχο ανθρώπων και διαδικασιών. Αυτό βέβαια μπορεί να οδηγήσει σε κάποιο επίπεδο βελτίωσης, αλλά ΔΕΝ είναι λιτή σκέψη. Μάλιστα, πρόσφατα διεξάγαμε μια διεθνή μελέτη σχετικά με την ψηφιοποίηση σε τέσσερις μεταποιητικές εταιρείες που εφαρμόζουν το lean στη Βραζιλία, τη Δανία, τη Γερμανία και τη Νορβηγία. Είδαμε ότι ενώ οι πιο παραδοσιακές λιτές πρακτικές είχαν βοηθήσει τις επιχειρήσεις να δημιουργήσουν μια σταθερή κατάσταση παραγωγής σε σταθερά περιβάλλοντα, η ψηφιοποίηση χρησίμευσε για να ενισχύσει τις εργασίες εύρεσης και επίλυσης προβλημάτων σε αυτές τις εταιρείες, οδηγώντας στην ανάπτυξη ειδικών γνωσιακών δυνατοτήτων. Νομίζω ότι αυτός είναι ένας κρίσιμος παράγοντας επιτυχίας, καθώς για τη βιώσιμη βελτίωση, η ψηφιοποίηση πρέπει να προσεγγιστεί ως ένα ταξίδι μάθησης.
Η πραγματική υπόσχεση της λιτής μεθοδολογίας (και μάλιστα του ψηφιακού lean) μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο μέσω της ενίσχυσης των οργανωτικών ικανοτήτων. Βασικός στόχος είναι η εύρεση και επίλυση προβλημάτων μέσω της ανακάλυψης και της εμπλοκής σε συγκεκριμένες προκλήσεις μάθησης. Πρόκειται πραγματικά για την ανάπτυξη μιας βαθιάς τεχνικής κατανόησης των προϊόντων και των παραγωγικών διαδικασιών της εταιρείας. Πάρτε το παράδειγμα μιας μικρομεσαίας επιχείρησης (ΜμΕ) με την οποία συνεργαζόμουν από το 2015 στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Ο διευθυντής παραγωγής είχε ήδη επιτύχει τη μείωση του αποθέματος εργασίας, την επιτάχυνση της απόδοσης και τη μείωση του κόστους κακής ποιότητας απλώς εφαρμόζοντας λιτές πρακτικές (όπως το 5S, το Kanban και το Kaizen) μαζί με την ομάδα του στις εγκαταστάσεις παραγωγής.
Το 2017, προχωρήσαμε στη συμμετοχή ολόκληρου του οργανισμού στο lean production και συνδέσαμε όλους τους υπαλλήλους ενδοεταιρικά, χρησιμοποιώντας έναν ψηφιακό πίνακα Kanban στο Microsoft Teams. Αυτό παρείχε στο γενικό διευθυντή μια πλατφόρμα που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να συγκεντρώσει και να μοιραστεί τις ιδέες και τις προκλήσεις όλων – από τη μηχανική έως την παραγωγή και από τις πωλήσεις και την υποστήριξη πελατών έως τη λογιστική. Κατά τη διάρκεια των επόμενων τριών ετών, η εταιρεία σημείωσε βελτίωση της παραγωγικότητας των ανθρώπων κατά 400% – διπλάσια ποσότητα με τους μισούς πόρους. Η ενσωμάτωση των λιτών αρχών με τη λύση που βασίζεται στο cloud έδωσε ώθηση όχι μόνο στην εξάλειψη των αποβλήτων, αλλά και στην επιτάχυνση του σχεδιασμού, της ανάπτυξης και της εισαγωγής δύο νέων σειρών προϊόντων.
Δεδομένης της έμφασης από όλους στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού και στη δημιουργία μιας κουλτούρας επιτάχυνσης της συνεχούς βελτίωσης της λιτής σκέψης, πώς μπορεί ο «Lean Sensei» να εξοπλίσει τους σημερινούς αλλά και τους μελλοντικούς ηγέτες με τα απαραίτητα εργαλεία για την προώθηση ενός μετασχηματιστικού μαθησιακού περιβάλλοντος σήμερα;
Όπως λέω πάντα, το Gemba1 είναι ο μεγαλύτερος δάσκαλος. Πάρτε για παράδειγμα τη δανέζικη εταιρεία που μελετάμε εδώ και αρκετά χρόνια. Αρχικά, η ομάδα διαχείρισης ξεκίνησε να εφαρμόζει ένα σύστημα βιομηχανικού διαδικτύου των πραγμάτων (IIOT) για τη βελτίωση της απόδοσης στη συνολική αποτελεσματικότητα του εξοπλισμού (Overall Equipment Effectiveness – OEE). Η υπόθεση ήταν ότι παρέχοντας στους υπαλλήλους στις εγκαταστάσεις παραγωγής δεδομένα διαδικασίας σε πραγματικό χρόνο, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε βελτίωση και να αυξήσουν την παραγωγικότητα. Ωστόσο, μετά από μια δοκιμή έξι μηνών, δεν είχε συμβεί τίποτα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμη και τα iPad που είχαν παρασχεθεί για το προσωπικό των καταστημάτων παρέμεναν κλειστά στα κουτιά τους. Αυτό, λοιπόν, παρουσίασε στην ομάδα διαχείρισης ένα ενδιαφέρον, gemba-πρόβλημα προς επίλυση.
Διερευνώντας τους λόγους της αποτυχίας, οι διευθυντές ήταν σε θέση να εντοπίσουν αρκετούς βασικούς παράγοντες – όλοι σχετίζονται με τις ανθρώπινες πτυχές. Για παράδειγμα, οι χειριστές πίστευαν ότι δεν ήταν δική τους ευθύνη να λύσουν προβλήματα και να εφαρμόσουν προτάσεις βελτίωσης. Αυτή ήταν ευθύνη των αρχηγών ομάδων, των διευθυντών γραμμής παραγωγής/εργοστασίου και του προσωπικού συντήρησης, ή έτσι νόμιζαν. Επιπλέον, οι διευθυντές συνειδητοποίησαν ότι, παρά τις καλές τους προθέσεις, ούτε διευκόλυναν τη μάθηση, δεν προώθησαν την ενδυνάμωση, ούτε ανέπτυξαν το προσωπικό για να λύνουν προβλήματα, αλλά αντίθετα συμβιβάστηκαν με το status quo της πυρόσβεσης αντί να συμμετάσχουν σε μια πιο επιστημονική προσέγγιση στην επίλυση προβλημάτων.
Σε μια δεύτερη προσπάθεια να επιτευχθεί βελτίωση με το σύστημα IIOT, οι διευθυντές υιοθέτησαν το ρόλο των διαμεσολαβητών μάθησης με στόχο την κλιμακωτή μάθηση σε ολόκληρη την επιχείρηση, απλά θέτοντας ερωτήσεις αντί να παρέχουν απαντήσεις. Στη συνέχεια, οι χειριστές του εργοστασίου εξουσιοδοτήθηκαν να βρουν, να αντιμετωπίσουν, να πλαισιώσουν και να διαμορφώσουν λύσεις στα τεχνικά προβλήματα που προέκυψαν από τα δεδομένα IIOT σε πραγματικό χρόνο και ήταν επίσης σε θέση να μάθουν πού και πώς να εγκαταστήσουν πρόσθετες συσκευές και αισθητήρες IIOT για να επεκτείνουν τις ευκαιρίες βελτίωσης σε άλλους τομείς της γραμμής παραγωγής.
Υποστηρίζοντας την ιδέα ότι το TPS είναι ένα σύστημα μάθησης, πώς το «The Thinking People System» προτείνει να ξεπεραστεί η παραδοσιακή νοοτροπία της απόκρυψης των προβλημάτων και αντ’ αυτού να ενθαρρυνθούν οι οργανισμοί να αγκαλιάσουν τα προβλήματα ως πολύτιμες ευκαιρίες για μάθηση και βελτίωση; Επιπλέον, πώς προτείνει το βιβλίο σας την καλλιέργεια μιας κουλτούρας όπου τα άτομα παρακινούνται να εντοπίζουν και να αντιμετωπίζουν προληπτικά τα προβλήματα για τη συνεχή οργανωτική ανάπτυξη;
Όπως επισημαίνουμε στο βιβλίο “Lean Sensei”, το lean είναι ένα εκπαιδευτικό σύστημα, όχι ένα σύστημα παραγωγής. Αυτό καθιστά το TPS ένα από τα πολλά συστήματα εκμάθησης. Είναι μάλλον ατυχές που αντιπροσωπεύει το σύστημα παραγωγής της Toyota, καθώς αυτό μπορεί γρήγορα να κάνει τους ανθρώπους να πιστέψουν ότι η λιτή παραγωγή είναι απλώς μια περίπτωση αντιγραφής των πρακτικών της Toyota. Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι αυτές οι πρακτικές αναπτύχθηκαν ως αντίμετρα σε συγκεκριμένα προβλήματα που αντιμετώπισε η Toyota εδώ και αρκετές δεκαετίες.
Πίσω από τις πρακτικές, ωστόσο, κρύβονται ένα ζευγάρι βασικών πλαισίων εκμάθησης – just-in-time (JIT) και Jidoka. Αυτά αποτελούν τη βάση του συστήματος των σκεπτόμενων ανθρώπων, ενός συστήματος που αναδεικνύει τα προβλήματα αμέσως μόλις εμφανίζονται, παρέχοντας ευκαιρίες μάθησης και ανάπτυξης για όσους ασχολούνται με το έργο. Ως εκ τούτου, δεν είναι πλέον δυνατή η απόκρυψη προβλημάτων. Αντίθετα, υπάρχει επίσης μια εύρυθμη αλυσίδα υποστήριξης (βασισμένη στην εγκαθίδρυση αμοιβαίας εμπιστοσύνης και ψυχολογικής ασφάλειας) για να βοηθήσει τους εργαζόμενους να κατανοήσουν βαθύτερα τα προβλήματα και να προωθήσουν την εξάλειψη των βαθύτερων αιτιών, αντί απλώς να μπαλώνουν το πρόβλημα με ένα τσιρότο και να το αφήνουν να επαναλαμβάνεται, ξανά και ξανά.
Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα στο βιβλίο, όπου ένας λεγόμενος “lean sensei” θα συνοδεύσει διευθυντές και στελέχη στo gemba για να αποκαλύψει κοινές παρανοήσεις και λάθη στη σκέψη της διοίκησης. Για παράδειγμα, έχουμε δει πολλές περιπτώσεις όπου τα βήματα της διαδικασίας έχουν τοποθετηθεί φυσικά το ένα μετά το άλλο για να δημιουργηθεί η εντύπωση παραγωγής ροής. Ωστόσο, πίσω από τη βιτρίνα της ροής ανακαλύπτουμε γρήγορα τις τυπικές σπατάλες των ελαττωμάτων, της υπερπαραγωγής και της αναμονής. Το Lean δεν έχει να κάνει με την υλοποίηση της ροής. Έχει να κάνει με τη χρήση της ροής για να φέρουμε τα προβλήματα αμέσως στην επιφάνεια.
Συχνά ρωτάω τους μάνατζερ «πού είναι το Kanban2 σας;». Και συνήθως η απάντηση είναι κάτι σαν «Ωχ. Δεν χρησιμοποιούμε το Kanban. Δεν λειτουργεί εδώ». Αυτό είναι λάθος. Δεν ξέρουμε ότι δεν λειτουργεί εδώ γιατί δεν το έχουμε δοκιμάσει. Το Kanban μας λέει τι πρέπει να βρίσκεται πού και πότε. Αν δεν είναι εκεί, έχουμε ένα πρόβλημα να λύσουμε. Ναι, η ίδια η υιοθέτηση του Kanban μάς παρουσιάζει εξ αρχής ένα πρόβλημα, επειδή πρέπει να απορρίψουμε το τόσο άνετο status quo. Αλλά μόλις εγκατασταθεί, το Kanban είναι καθοριστικό για την επιτυχία του λιτού συστήματος μάθησης.
Ο άλλος πυλώνας του συστήματος «thinking people» είναι το Jidoka, ή αυτοματοποίηση με ανθρώπινο άγγιγμα. Πρόκειται τόσο για μια συσκευή όσο και για ένα σύστημα που αναπτύχθηκε από τον Sakichi Toyoda, ο οποίος ήταν Ιάπωνας εφευρέτης και βιομήχανος και ιδρυτής της Toyota Industries Ltd. Ανέπτυξε το σύστημα Jidoka ως μέσο για την πρόληψη ελαττωμάτων και τον έλεγχο μη φυσιολογικών συνθηκών, καθώς και για την πραγματοποίηση της πλήρους αξιοποίησης των δυνατοτήτων των εργαζομένων. Η αρχική του συσκευή Jidoka αναπτύχθηκε πριν από 100 και πλέον χρόνια στον αυτόματο αργαλειό Toyoda τύπου G. Πρόκειται για τη μετάβαση από έναν χειριστή που παρακολουθούσε προσεκτικά την εμφάνιση ελαττώματος σε μια μηχανή, σε έναν άνθρωπο που χειριζόταν ταυτόχρονα δώδεκα ή περισσότερες μηχανές, δεδομένου ότι τα ελαττώματα μπορούσαν πλέον να προβλεφθούν και να προληφθούν.
Αυτή η ιδέα θέτει τις προϋποθέσεις για τη σύγχρονη βιομηχανική παραγωγή μηδενικών ελαττωμάτων (ZDM) και τις δυνατότητες που παρουσιάζουν οι προηγμένες ψηφιακές τεχνολογίες, όπως τα ψηφιακά δίδυμα και η τεχνητή νοημοσύνη (AI).
Μια άλλη τεχνολογία που δείχνει σημάδια υπόσχεσης για την ανάπτυξη του ZDM είναι η επαυξημένη πραγματικότητα, στην οποία χρησιμοποιείται ένα έξυπνο σετ μικροφώνου-ακουστικού για τη βελτίωση των ζωντανών εικόνων του πραγματικού κόσμου με πληροφορίες που δημιουργούνται από υπολογιστή.
Ένας Πορτογάλος φίλος μου, ο Manuel Oliveira έχει αναπτύξει ένα τέτοιο σύστημα που ονομάζεται KIT-AR, στο οποίο μπορούν να χρησιμοποιηθούν επαυξημένες πληροφορίες με ένα Microsoft HoloLens 2 για την εκπαίδευση νέων χειριστών παραγωγής και τη βοήθεια τους με επαυξημένες οδηγίες εργασίας.
Κλείνοντας, ποιος είναι ο αντίκτυπος της λιτής σκέψης; Πιστεύεις ότι θα εισχωρήσει ακόμα περισσότερο στις επιχειρήσεις;
Σχετικά με τον αντίκτυπο θα ήθελα να κλείσω με την ιστορία του αστερία. Μια μέρα ένας άντρας περπατούσε στην παραλία όταν παρατήρησε ένα αγόρι να μαζεύει και να πετάει πράγματα στον ωκεανό. Πλησιάζοντας το αγόρι ρώτησε: «Νεαρέ, τι κάνεις;». «Πετάω αστερίες πίσω στον ωκεανό. Το κύμα έχει σηκωθεί και η παλίρροια φεύγει. Αν δεν τους πετάξω πίσω, θα πεθάνουν», απάντησε το αγόρι. Ο άντρας γέλασε μόνος του και είπε: «Αντιλαμβάνεσαι ότι υπάρχουν μίλια ολόκληρα στην παραλία και εκατοντάδες αστερίες; Δεν μπορείς να κάνεις καμία διαφορά». Αφού άκουσε ευγενικά, το αγόρι έσκυψε να πάρει έναν άλλο αστερία και τον πέταξε στο κύμα. Στη συνέχεια, χαμογέλασε στον άνδρα και είπε: «Έκανα τη διαφορά σε αυτόν». Έτσι και η λιτή μεθοδολογία μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο σταδιακά και μεμονωμένα στην αρχή μέχρι την μαζική υιοθέτηση.
Για να συνοψίσουμε, νομίζω ότι είναι συχνό λάθος να σκεφτόμαστε το lean απλώς ως ένα σύνολο βέλτιστων πρακτικών. Πρόκειται για ένα σύστημα για τη συνεχή ανάπτυξη των ανθρώπων. Η μεγάλη αλλαγή που σημαίνει για τους ηγέτες δεν είναι να δημιουργήσουν εκτεταμένα σχέδια δράσης σε μια προσπάθεια να κρατήσουν τα πάντα υπό έλεγχο, αλλά μάλλον να πάνε στο gemba* και να συζητήσουν με όλους για το πώς αντιλαμβάνονται το πρόβλημα και ποιο θα πρέπει να είναι το επόμενο βήμα τους.
Οι άνθρωποι πρέπει να καθοδηγούνται να ανακαλύπτουν λύσεις μόνοι τους και ως αποτέλεσμα να αναπτύσσονται. Όπως λέει το παλιό μάντρα της Toyota, «Για να φτιάξουμε καλά προϊόντα, πρώτα πρέπει να κάνουμε καλούς ανθρώπους».
Η ιστορία του γάλακτος είναι γεμάτη αντιθέσεις και κοσμοϊστορικές αλλαγές. Στο σήμερα, οι γαλακτοβιομηχανίες καλούνται να προσαρμοστούν στις επιταγές της βιωσιμότητας και να υιοθετήσουν νέες καινοτόμες τεχνολογίες στην παραγωγή, κάτι που μπορεί υπό προϋποθέσεις να αυξήσει την κερδοφορία και την ανταγωνιστικότητά τους.
Ήταν μερικά χρόνια πριν, όταν 300 θραύσματα κεραμικών σκευών που χρονολογούνται από τη Νεολιθική περίοδο και είχαν συλλεχθεί σε ευρωπαϊκές χώρες, θα εμπεριείχαν μια μεγάλη συνειδητοποίηση. Αυτά τα θραύσματα δοχείων που χρησιμοποιήθηκαν από τον άνθρωπο, περισσότερα από 7.000 χρόνια πριν, περιείχαν μικροσκοπικά μόρια γάλακτος, όπως αποκαλύφθηκε από μια ομάδα επιστημόνων και αρχαιολόγων από την Ευρώπη και την Αμερική. Αυτή η συγκλονιστική ανακάλυψη, που ήρθε στο φως από την Miriam Cubas, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Οβιέδο, καθιστά δυνατή την ανίχνευση των διατροφικών συνηθειών των λαών από τη Μεσόγειο έως τα βόρεια της Σκωτίας, ενώ παρέχει πληροφορίες για τις πρώτες γεωργικές συνήθειες που υιοθετήθηκαν την εποχή της προϊστορίας.
Είτε είναι σε υγρή είτε σε στερεή μορφή, σήμερα το γάλα έχει ενσωματωθεί στη διατροφή μας. Αρκεί μία βόλτα στο σούπερ μάρκετ για να μας πείσει γι’ αυτό. Το αξιοσημείωτο είναι ότι στο μεσαίωνα, το αγελαδινό γάλα προοριζόταν μόνο για τη διατροφή των μοσχαριών. Ο άνθρωπος κατανάλωνε αντ’ αυτού μονάχα κατσικίσιο γάλα. Η Ευρώπη στράφηκε στο αγελαδινό γάλα, όταν οι αγρότες αποφάσισαν ότι το πλεόνασμα μπορεί να καταναλωθεί και όχι να απορρίπτεται. Tον 16ο αιώνα μια αγελάδα μπορούσε να παράγει 10 λίτρα γάλα την ημέρα, και με αυτή την αφετηρία έγινε δυνατή η μεγάλη ανάπτυξη της γαλακτοκομίας.
Η ανακάλυψη, βέβαια, που άλλαξε όσα ξέραμε γύρω από το γάλα ήρθε τον 19ο αιώνα όταν ο Λουί Παστέρ εφηύρε την παστερίωση, μια διαδικασία που καθιστά το γάλα ασφαλή τροφή, επιτρέποντας έτσι την αύξηση της παραγωγής χωρίς να διακυβεύεται η ποιότητα του προϊόντος. Αυτή ήταν και η αρχή για να γίνει το γάλα σταδιακά ένα βιομηχανικό προϊόν. Όσον αφορά τη διανομή φρέσκου γάλακτος, έγινε πιο αποτελεσματική, εν μέρει χάρη στην εφεύρεση των πρώτων χαρτοκιβωτίων με πλαστική επικάλυψη, τη δεκαετία του 1930.
Το γάλα ως προϊόν στο σύγχρονο καταναλωτικό τοπίο
Τα παραδοσιακά γαλακτοκομικά προϊόντα έχουν αντέξει στη δοκιμασία του χρόνου, τελειοποιήθηκαν με την πάροδό του και κέρδισαν την εμπιστοσύνη των καταναλωτών. Σήμερα, το γάλα έχει ενσωματωθεί για τα καλά στην καθημερινή μας διατροφή, είτε ως πρωινό είτε ως ένα υγιεινό ρόφημα, για τα παιδιά αλλά και τους ενηλίκους καταναλωτές. Ιδιαίτερη σημασία σε αυτό τον τομέα έχει η έρευνα που παρουσιάστηκε αποκλειστικά στο φετινό Dairy Conference της Boussias Events από τον Χάρη Λαλάτση, Founder & Market Analyst της Ierax Analytix σχετικά με το εάν το γάλα είναι ένα βαρετό καταναλωτικό αγαθό για το ενήλικο κοινό. Η έρευνα έδειξε ότι το ενήλικο καταναλωτικό κοινό πίνει 58% λιγότερο γάλα σε σχέση με τα άτομα μικρότερης ηλικίας, ενώ το 37% δηλώνει ότι αυτό οφείλεται σε γευστικούς λόγους. Ωστόσο, μόνο το 15% των καταναλωτών είναι σε θέση να αναγνωρίσει την αγαπημένη του μάρκα σε τυφλές δοκιμές Η έρευνα διαπίστωσε ότι στο μυαλό των καταναλωτών το γάλα είναι ταυτισμένο με την υγιεινή διατροφή, και αυτός είναι ο λόγος που συνδέεται με τα παιδιά, αλλά και με τις γυναίκες άνω των 45 ετών.
Ένα σημείο που τέθηκε στο επίκεντρο της έρευνας είναι ο ρόλος της διαφήμισης και η συμβολή της στην ενίσχυση της κατανάλωσης, φέρνοντας το παράδειγμα της καμπάνιας “Got milk”. Αν μεγαλώσατε στην Αμερική μεταξύ της δεκαετίας του 1950 και του 1990, πιθανότατα θεωρούσατε δεδομένο ότι το γάλα έκανε καλό. Μπορεί να το έχετε πιει, όπως σε ένα μπολ με δημητριακά για πρωινό. Στις αρχές της δεκαετίας του ‘90, ωστόσο, το «good for you» προφανώς δεν έπειθε αρκετά. Το αμερικανικό υπουργείο γεωργίας και ο κλάδος της γαλακτοβιομηχανίας έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου: η κατανάλωση γάλακτος μειωνόταν, θέτοντας σε κίνδυνο μια βιομηχανία δισεκατομμυρίων δολαρίων. Έτσι, οι marketers εκείνης της περιόδου, που εργάζονταν σε ΜΚΟ, οι οποίες λάμβαναν χρηματοδότηση από την κυβέρνηση. και μια πληθώρα επενδυτών, γέμισαν τις οθόνες της τηλεόρασης και τα περιοδικά της Αμερικής με διαφημίσεις για γάλα. Το σλόγκαν «Got Milk?» έγινε το μότο της διασημότερης διαφημιστικής καμπάνιας και κατάφερε να κάνει το γάλα ξανά ελκυστικό.
Καινοτομία και ψηφιακός μετασχηματισμός δίνουν ώθηση στoν κλάδο
Το γάλα και τα προϊόντα του είναι τα τρόφιμα με τη μεγαλύτερη κατανάλωση στον κόσμο. Ο γαλακτοκομικός τομέας έχει περάσει από τόσες πολλές αλλαγές τα τελευταία χρόνια. Οι χειροκίνητες διαδικασίες παραγωγής αντικαθίστανται πλέον από μεγάλα μηχανήματα που προσφέρουν καλύτερη λειτουργία και αυξημένη παραγωγικότητα. Ωστόσο, η γαλακτοβιομηχανία είναι η λιγότερο μηχανοποιημένη βιομηχανία, σε σύγκριση με άλλους τομείς της γεωργίας. Η τεχνολογία και ο αυτοματισμός έχουν μεταμορφώσει σημαντικά τη βιομηχανία γαλακτοκομικών προϊόντων, καθιστώντας την πιο αποτελεσματική και βιώσιμη. Σε πάνελ που φιλοξενήθηκε στο Dairy Conference με θέμα «Ψηφιακός μετασχηματισμός στην γαλακτοβιομηχανία και την ζώνη γάλακτος», ο Βασίλειος Καραφωτιάς, Οικονομικός Διευθυντής της ΡΟΥΣΣΑΣ ΑΕ, αναφέρθηκε στη σύζευξη των επενδύσεων με την καινοτομία. Η εταιρεία από το 2023 έχει προχωρήσει στο ταξίδι του ψηφιακού μετασχηματισμού μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης με την αναβάθμιση του hardware και του ERP, που είναι πλέον πιο ευέλικτο και σύγχρονο. Επίσης, η εφαρμογή ενός συστήματος warehouse management system είχε ως αποτέλεσμα την καλύτερη διαχείριση της αποθήκης και των αποθεμάτων. «Στην επόμενη διετία, η εταιρεία θα προχωρήσει σε επενδύσεις ύψους 10 εκατ. ευρώ, ενώ όλες οι εταιρείες, ανεξαρτήτου μεγέθους, θα πρέπει να προχωρήσουν σε επενδύσεις για να παραμείνουν ανταγωνιστικές» επισήμανε ο ίδιος.
Η γαλακτοβιομηχανία εξελίσσεται συνεχώς με καινοτομίες, τόσο τεχνολογικά όσο και επιστημονικά. Τα εργαστήρια επεξεργασίας γαλακτοκομικών προϊόντων διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτή τη δυναμική, καθιστώντας δυνατή τη βελτίωση της ποιότητας, της ποικιλομορφίας και της ασφάλειας των γαλακτοκομικών προϊόντων. Σε αυτό το πλαίσιο ο Κωνσταντίνος Τραγούδας, Διευθυντής Έρευνας, Ανάπτυξης & Αειφορίας Κρι Κρι δήλωσε ότι: «Η καινοτομία είναι ιδιαιτέρα σημαντική για μια βιομηχανία τροφίμων διότι δίνει ένα συγκριτικό πλεονέκτημα στις εταιρείες σε σχέση με τον ανταγωνισμό, προσδίδει οικονομική ανάπτυξη, ενώ δημιουργείται και μια σχέση εμπιστοσύνης με τους καταναλωτές». Τα εργαστήρια επεξεργασίας γαλακτοκομικών προϊόντων προσφέρουν στις βιομηχανίες τη δυνατότητα ανάλυσης και ελέγχου των διαφόρων παραμέτρων των προϊόντων τους, συμπεριλαμβανομένης της σύνθεσης, της γεύσης, της υφής και ακόμη και της διάρκειας ζωής, προκειμένου να ανταποκρίνονται στις προσδοκίες των καταναλωτών. Η τεχνογνωσία τους επεκτείνεται επίσης στην ιχνηλασιμότητα των συστατικών και στη συμμόρφωση με τα τρέχοντα πρότυπα υγείας.
Είναι ολοένα και πιο σύνηθες για ένα εργαστήριο επεξεργασίας γαλακτοκομικών προϊόντων να εξοπλίζεται με λογισμικό αφιερωμένο στην παρακολούθηση αναλύσεων, το οποίο καθιστά δυνατή τη συγκέντρωση πληροφοριών και την αύξηση της αποτελεσματικότητας. Χάρη στις καινοτομίες στους τομείς της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης, ορισμένα εργαστήρια μπορούν επίσης να αυτοματοποιήσουν ορισμένες εργασίες, μειώνοντας έτσι το ενδεχόμενο ανθρώπινου λάθους και αυξάνοντας την αποδοτικότητα. «Η καινοτομία είναι ουσιαστικά ένας τρόπος για να μειωθούν τα κόστη άρα πρέπει να τολμήσεις με ό,τι καινούριο σου προσφέρει η τεχνολογία» τόνισε στο ίδιο συνέδριο ο Χρήστος Τάκης, Operations Performance Director, ΔΕΛΤΑ. Η τεχνολογία, συμπλήρωσε ο ίδιος, φέρνει την πληροφορία ταχύτερα ενώ επιταχύνει και τις χρονοβόρες διαδικασίες, καθιστώντας την παραγωγική διαδικασία πιο αποτελεσματική. Χρειάζεται, λοιπόν, σχεδιασμός για τη διασύνδεση των τεχνολογιών και τη μετάβαση της πληροφορίας στους decisions makers έτσι ώστε να παίρνουν πιο γρήγορες αποφάσεις.
Πώς η Ολλανδία κατάφερε να αποτελέσει παράδειγμα βιωσιμότητας
Στο ντοκιμαντέρ του Netflix με τίτλο David Attenborough: A Life On Our Planet, ο διάσημος φυσιοδίφης παρουσιάζει το πώς η Ολλανδία κατόρθωσε να μετατρέψει τις γαλακτοβιομηχανίες της σε πρότυπο βιωσιμότητας στον κλάδο. Τα τελευταία χρόνια, ο ολλανδικός γαλακτοκομικός τομέας εργάζεται σκληρά για να αναπτυχθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να συνεχίσει να λειτουργεί σύμφωνα με τα περιβαλλοντικά πρότυπα. Μάλιστα, έχει ήδη σημειώσει σημαντική πρόοδο στο να καταστήσει το ολλανδικό γάλα πιο βιώσιμο. Ως αποτέλεσμα, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ανά κιλό γάλακτος που παράγονται στην Ολλανδία είναι πολύ κάτω από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Με αυτό τον τρόπο, ο David Attenborough δίνει ένα μήνυμα ελπίδας για τις μελλοντικές γενιές.
Αυτό είναι, άλλωστε, και το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε η έρευνα του Wageningen Economic Research που διεξήχθη για λογαριασμό της κλαδικής οργάνωσης ZuivelNL. Η έρευνα ανέλυσε 236 γαλακτοκομικές επιχειρήσεις, τις οποίες χώρισε σε δύο γκρουπ. Το πρώτο γκρουπ αποτελείται από το 5% των επιχειρήσεων με τις καλύτερες επιδόσεις στα θέματα της βιώσιμης γαλακτοκομικής αλυσίδας, ενώ το υπόλοιπο 75% αφορούσε τις γαλακτοκομικές επιχειρήσεις με τις λιγότερο καλές επιδόσεις βιωσιμότητας. Η σύγκριση δείχνει ότι οι γαλακτοπαραγωγοί της πρώτης ομάδας είχαν καλύτερη εμπορική πορεία λόγω χαμηλότερου κόστους και υψηλότερων αποδόσεων. Τα ετήσια κέρδη τους ήταν κατά μέσο όρο 28.500 ευρώ περισσότερα από τη δεύτερη ομάδα, ακόμη και όταν οι βιώσιμες επιχειρήσεις έχουν μικρότερο μέγεθος.
Οι βιώσιμες γαλακτοκομικές εκμεταλλεύσεις παρήγαγαν κατά μέσο όρο 838.000 κιλά γάλα ετησίως, ενώ οι άλλες επιχειρήσεις 150 χιλιάδες κιλά περισσότερο. Επίσης, οι βιώσιμες επιχειρήσεις (ήτοι το 25%) είχαν λιγότερα έξοδα για τις ζωοτροφές (-2,13 ευρώ ανά 100 κιλά γάλακτος), αλλά και για την απομάκρυνση της κοπριάς (-0,25 ευρώ). Το αποτέλεσμα αυτό, οφείλεται στο γεγονός ότι οι περισσότερο βιώσιμες εκμεταλλεύσεις ήταν πιο εκτεταμένες. Υπήρχε δηλαδή περισσότερη γη ανά αγελάδα από ό,τι στην άλλη ομάδα. Οι βιώσιμες γαλακτοπαραγωγικές εκμεταλλεύσεις παρήγαγαν κατά μέσο όρο 14.400 κιλά γάλα ανά εκτάριο, ενώ η άλλη ομάδα παρήγαγε πάνω από 3.000 κιλά περισσότερα ανά εκτάριο. Αυτό όμως που είναι αξιοσημείωτο, είναι ότι οι βιώσιμες επιχειρήσεις έχουν σχετικά υψηλότερα κέρδη, με διαφορά 3,30 ευρώ ανά 100 κιλά γάλα. Το ήμισυ αυτού του ποσού οφείλεται στην υψηλότερη τιμή που παίρνει το γάλα τους λόγω των επιδοτήσεων που παρέχονται για τις επιδόσεις τους σε θέματα αειφορίας, όπως η βιολογική γεωργία ή η κατοχή του σήματος On the way to PlanetProof. Το υπόλοιπο μισό των κερδών μπορεί να αποδοθεί σε πτυχές όπως οι αλλαγές στα αποθέματα και τα δικαιώματα πληρωμής (= κονδύλια της ΕΕ από την κοινή γεωργική πολιτική).
Το γεγονός ότι οι βιώσιμες γαλακτοπαραγωγικές εκμεταλλεύσεις παρουσίασαν καλύτερα οικονομικά αποτελέσματα δεν σημαίνει ότι κάθε γαλακτοπαραγωγός έχει τη δυνατότητα να αναπτυχθεί προς αυτή την κατεύθυνση, προειδοποιούν οι ερευνητές. Συγκεκριμένα, στοιχεία όπως η θέση της γης, η χωρητικότητα των στάβλων και τα οικονομικά δεδομένα, συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στους υπολογισμούς. Από την άλλη πλευρά, άλλες επιχειρήσεις μπορεί να έχουν επιλέξει συνειδητά ένα πιο εντατικό σύστημα εκμετάλλευσης, στο πλαίσιο της νομοθεσίας που ίσχυε στο παρελθόν, με σχετικά περισσότερες επενδύσεις, για παράδειγμα, σε δικαιώματα παραγωγής (γαλακτοκομική ποσόστωση και αργότερα δικαιώματα φωσφόρου, λειτουργικοί στάβλοι και επεξεργασία κοπριάς). Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να είναι οικονομικά δύσκολο ή αδύνατο για τις εκμεταλλεύσεις αυτές να επεκταθούν τώρα, για παράδειγμα, λόγω των επενδύσεων που έγιναν στο παρελθόν.
Όλα συνηγορούν στο ότι η ταυτόχρονη βελτίωση της βιωσιμότητας και της οικονομικής προοπτικής της γαλακτοκομίας δεν είναι εύκολη υπόθεση και δεν πρέπει να προσεγγίζεται μονόπλευρα. Είναι σημαντικό όλοι οι σχετικοί φορείς, όπως οι γαλακτοπαραγωγοί, οι τράπεζες, οι γαλακτοκομικές εταιρείες, οι περιφερειακοί και εθνικοί φορείς χάραξης πολιτικής, να αναπτύξουν κατάλληλα μέτρα, σχετικά με τη διαχείριση και την οικονομική προοπτική, με στόχο τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη του κλάδου με βιώσιμο τρόπο.
Μανδρέκας: Επενδύσεις στην καινοτομία δίνουν ώθηση στη βιωσιμότητα και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα Βιολέτα Μανδρέκα, Commercial & Exports Manager, Μανδρέκας
Η εταιρεία Μανδρέκας έχει πραγματοποιήσει σημαντική πρόοδο στον τομέα της ‘Ερευνας και Ανάπτυξης μέσω διάφορων επενδύσεων στην παραγωγική αλυσίδα αλλά και μέσω νέων προϊόντων. Οι επενδύσεις μας σε αυτόν τον τομέα έχουν οδηγήσει σε σημαντικές καινοτομίες και βελτιώσεις των προϊόντων μας, ενώ δημιουργήσαμε και ένα μοναδικό για την ελληνική αγορά προϊόν, το Youphoria, που αποτελεί το μόνο πόσιμο γιαούρτι με υψηλή πρωτεΐνη, με πλούσια γεύση και υψηλή θρεπτική αξία. Επιπλέον, έχουμε επενδύσει σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, κατασκευάζοντας μια σειρά ανεμογεννητριών και εγκαθιστώντας φωτοβολταϊκά συστήματα, δείχνοντας τη δέσμευσή μας για τη βιωσιμότητα. Η συνεχής καινοτομία απαιτεί επίσης την αναβάθμιση της παραγωγικής μας ικανότητας. Έτσι, επενδύσαμε σημαντικά κεφάλαια σε μηχανήματα για νέα γραμμή παγωτού, παράλληλα εκσυγχρονίζοντας τις γραμμές παραγωγής γιαουρτιού και φρέσκου γάλακτος, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα της παραγωγής μας.
Μελλοντικές επενδύσεις και στόχοι του ομίλου
Στο εγγύς μέλλον, έχουμε σχεδιάσει να συνεχίσουμε τις επενδύσεις μας στην Έρευνα και Ανάπτυξη, επικεντρώνοντας σε προηγμένες τεχνολογίες και καινοτομίες που συνδέονται με την ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα. Στο πλαίσιο των εορτασμών των 75 χρόνων λειτουργίας της εταιρείας, ανακοινώθηκε το νέο πρόγραμμα του ομίλου, όπου προβλέπονται προγράμματα συνεργασίας με απόφοιτους, παρέχοντας οικονομικά κίνητρα για φοιτητές, θέσεις εργασίας σε απόφοιτους σχετικών σχολών, αλλά και αμειβόμενη πρακτική άσκηση. Παράλληλα, συμμετέχουμε σε 3 ευρωπαϊκά προγράμματα Horizon, που αφορούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, διαχείριση ενέργειας και νέους τρόπους παραγωγής γιαουρτιού. Το πρόγραμμα Horizon αποτελεί έναν από τους βασικούς μας τρόπους να ενθαρρύνουμε τη σύνδεση με την ερευνητική κοινότητα και να προωθήσουμε την καινοτομία. Επιπλέον, αναγνωρίζουμε τη σημασία της ανακύκλωσης και της διαχείρισης αποβλήτων επενδύοντας σε πρωτοβουλίες που στοχεύουν στη μείωση των αποβλήτων και στη βιώσιμη χρήση των πόρων. Ο στόχος μέχρι το 2030 είναι η μείωση της χρήσης πλαστικού κατά 10%, μέσω της χρήσης λιγότερου πλαστικού και ανακυκλώσιμων συσκευασιών. Η φιλοσοφία και το όραμα της εταιρείας Μανδρέκας είναι στενά συνδεδεμένα με τον ευρύτερο κύκλο της έρευνας και της καινοτομίας. Μέσω συνεχούς καινοτομίας, αποσκοπούμε στη διασφάλιση της αειφορίας και της ανταγωνιστικότητάς μας στην αγορά.
Πώς διαμορφώνεται η επόμενη μέρα των ελληνικών επενδύσεων, όπως χαρτογράφηκε στο World Economic Forum; Τι υπόσχεται το υδρογόνο και ποιες επενδύσεις θα πραγματοποιηθούν σε νέες τεχνολογίες και Ε&Α από τις ελληνικές επιχειρήσεις; Αυτά είναι μερικά από τα βασικά ερωτήματα που απαντήθηκαν στην συνέντευξη με το Greek House of Davos.
Στην καρδιά των Άλπεων, η γραφική ελβετική πόλη του Νταβός φιλοξενεί κάθε χρόνο ηγέτες με τη μεγαλύτερη επιρροή στον κόσμο σε πολιτικό και επιχειρηματικό επίπεδο. Η φετινή 54η Ετήσια Συνάντηση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (WEF), πραγματοποιήθηκε από τις 15 έως τις 19 Ιανουαρίου 2024. Το φετινό θέμα, «Αναδημιουργώντας την εμπιστοσύνη», έθεσε την ανάγκη να αποκατασταθεί η πίστη εν μέσω πολύπλευρων παγκόσμιων προκλήσεων, συμπεριλαμβανομένων των γεωπολιτικών συγκρούσεων, της κλιματικής αλλαγής και των εξελίξεων σε τεχνολογίες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη (AI). Πέρα από την αναγνώριση των προβλημάτων, έμφαση δόθηκε στην εξεύρεση λύσεων, με έμφαση στη διαφάνεια, τη συνέπεια και την υπευθυνότητα.
Το Greek House Davos είναι ένας ανεξάρτητος, μη κομματικός και μη κερδοσκοπικός Οργανισμός που στοχεύει στην ενίσχυση της οικονομικής απόδοσης και της παρουσίας της Ελλάδας στο περιβάλλον και το δίκτυο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ. Υπό την αιγίδα των ελληνικών Υπουργείων Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Περιβάλλοντος & Ενέργειας, Ψηφιακής Διακυβέρνησης, του ΕΟΤ και της Περιφέρειας Αττικής, το Greek House Davos στοχεύει να φέρει σε επαφή ηγέτες της ελληνικής βιομηχανίας με κορυφαίους φορείς λήψης αποφάσεων και συμμετέχοντες στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, λειτουργώντας ως καταλύτης για διεθνείς συνέργειες.
Η Ειρήνη Βανταράκη, Chair of the Board and Executive Director, Greek House Davos μοιράζεται όλα όσα συζητήθηκαν στη φετινή διοργάνωση καθώς και τις συνέργειες που επιτεύχθηκαν. Στο επίκεντρο των συζητήσεων τέθηκε η πράσινη μετάβαση, η ενίσχυση της Ε&Α καθώς και τις τεχνολογίες που θα πρωταγωνιστήσουν.
Ποια χρήσιμα συμπεράσματα βγήκαν από τη φετινή συνάντηση στο Davos, κυρίως όσον αφορά τις ελληνικές επιχειρήσεις;
Για τρίτη διαδοχική χρονιά, το Greek House Davos απέδειξε την έμπρακτη συνεισφορά του στην ανάπτυξη της ελληνικής επιχειρηματικότητας, αναδεικνύοντας παράλληλα τις οικονομικές προοπτικές της χώρας, στο ανώτατο πεδίο διαλόγου και συνεργασιών παγκοσμίως. Με την ενεργή συμμετοχή τους εκεί, οι ελληνικές επιχειρήσεις εξήγαγαν χρήσιμα συμπεράσματα σχετικά με την κορυφαία σημασία που ενέχει ο έμπρακτος ενστερνισμός της εξωστρέφειας, ως της μοναδικής διόδου διεθνούς διάκρισης, αποκτώντας ταυτοχρόνως κρίσιμα και αξιοποιήσιμα διδάγματα ως προς την ενσωμάτωση καινοτόμων τεχνολογικών εφαρμογών προς διασφάλιση της εξέλιξής τους. Ήδη, έχουν προκύψει απτές συνέργειες στους τομείς της ενέργειας, της τεχνολογίας και των τροφίμων, όπως η στρατηγική συνεργασία του Salas Group με σημαντικούς εταίρους στην Ινδία. Οι διάλογοι υπογράμμισαν την ανάγκη για τις ελληνικές εταιρείες να προσαρμοστούν στις αρχές της βιωσιμότητας, ως προς τις στρατηγικές τους για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της ανταγωνιστικότητάς τους.
Υφίστανται υγιείς δυνάμεις εντός της ελληνικής επιχειρηματικότητας, έτοιμες να κατακτήσουν διεθνείς κορυφές, εάν διανοίξουν εγκαίρως τους ορίζοντές τους, αποσκοπώντας στη δημιουργία ενός ισχυρού οικονομικού αποτυπώματος σε περιφερειακό επίπεδο.
Ποιοι χρηματοδοτικοί μηχανισμοί και δομές στήριξης υπάρχουν για τη χρηματοδότηση των υποδομών ανανεώσιμης ενέργειας;
Η «πράσινη» ενεργειακή μετάβαση της Ευρώπης, όπως κατέστη σαφές στις ουσιώδεις συζητήσεις που λαμβάνουν χώρα στο Davos, δίνοντας τον τόνο για τις παγκόσμιες τάσεις, προχωρά με ταχύτητα και ισχυρές προοπτικές, καθοδηγούμενη από τους φιλόδοξους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας, ενόσω εξελίσσονται πρωτοφανείς γεωπολιτικές προκλήσεις. Η Ελλάδα ασπάζεται αυτή τη μετάβαση, ευθυγραμμίζοντας τις προσπάθειές της με τις οδηγίες της ΕΕ για την επέκταση της υιοθέτησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ωστόσο, χρειάζεται να διασφαλιστεί πως οι φιλόδοξοι αυτοί στόχοι προσαρμόζονται στις απαιτήσεις διασφάλισης της διεθνούς επιχειρηματικής ανταγωνιστικότητας. Χρηματοδοτικοί μηχανισμοί όπως το Ευρωπαϊκό Επενδυτικό Σχέδιο Πράσινης Συμφωνίας και το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης διαδραματίζουν καίριο ρόλο στη χρηματοδότηση βιώσιμων υποδομών, ενώ το Horizon Europe και η Πολιτική Συνοχής συνεισφέρουν προς αυτήν την κατεύθυνση. Πέραν της οικονομικής στήριξης, οι μηχανισμοί αυτοί ενισχύουν εμπράκτως τη δέσμευση της ΕΕ να διευκολύνει τη μετάβαση των κρατών μελών προς τη βιώσιμη ενέργεια, μέσω πολύτιμης συλλογικής τεχνογνωσίας.
Ποιος ο ρόλος του πράσινου υδρογόνου σε αυτή την ενεργειακή μετάβαση; Και τι να περιμένουμε το επόμενο διάστημα;
Το πράσινο υδρογόνο αναμένεται να διαδραματίσει κυρίαρχο στην επόμενη ημέρα της ενεργειακής μετάβασης, σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Στο φετινό Greek House Davos φιλοξενήσαμε μια σχετική συζήτηση που μαγνήτισε το διεθνές ενδιαφέρον, αναφορικά με το πράσινο υδρογόνο, παρέχοντας βήμα, μεταξύ άλλων, στην αντιπρόεδρο του Breakthrough Energy, Ann Mettler, μιας πρωτοβουλίας του Bill Gates, καθώς και στην ProEuropean Trading GmbH, μιας κορυφαίας εταιρείας που αναπτύσσει ένα καινοτόμο έργο πράσινου υδρογόνου στην Κρήτη, με σημαντική επίδραση στη γεωπολιτική ενεργειακή ασφάλεια της περιοχής. Το πράσινο υδρογόνο θα αποτελέσει στο μέλλον μια καθαρή εναλλακτική λύση στα ορυκτά καύσιμα σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών, της βιομηχανίας και της αποθήκευσης ενέργειας. Η επιτάχυνση της εφαρμογής της σχετικής τεχνολογίας αναμένεται να οδηγήσει σε μειώσεις κόστους και σε έναν ευρύτερο βιομηχανικό μετασχηματισμό, πρωταγωνιστώντας στη μετάβαση προς ένα βιώσιμο ενεργειακό μέλλον ταχύτερης απανθρακοποίησης. Οι πολυμερείς συμπράξεις που συνδυάζουν την έρευνα, την πολιτική βούληση και την επιχειρηματική πρωτοβουλία, συνθέτουν την καταλυτική συνθήκη για την αξιοποίηση των προοπτικών του πράσινου υδρογόνου τα επόμενα έτη.
Ποιες τεχνολογίες θα πρωταγωνιστήσουν στην ψηφιακή μετάβαση των βιομηχανιών; Έχετε να αναφέρετε καινοτόμα projects νεοφυών επιχειρήσεων που συμβάλλουν σε αυτήν την κατεύθυνση;
Στο Greek House Davos είχαμε την τιμή να φιλοξενήσουμε τον Jack Hidary, ο οποίος αποτελεί τεχνολογικό ηγέτη παγκοσμίως και ειδικεύεται στο quantum computing, αναπτύσσοντας προηγμένες εφαρμογές για τον ιδιωτικό και το δημόσιο τομέα, με την ικανότητα να εξελίξουν θεαματικά τον τρόπο λειτουργίας τους οδηγώντας στην εξοικονόμηση σημαντικών πόρων μέσω του αυτοματισμού. Πέραν αυτού, τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη (AI), το Internet of Things (IoT), το blockchain και το cloud computing αναδύονται πλέον στο επίκεντρο της προσοχής, με άμεσες πλέον εμπορικές εφαρμογές.
Αυτές οι τεχνολογίες επιτρέπουν την ανάλυση δεδομένων και τη διασυνδεσιμότητα των συστημάτων, οδηγώντας σε αποτελεσματικότερη διαχείριση και στην επίτευξη νέων επιπέδων απόδοσης, μέσω της καινοτομίας. Στο Davos έρχεται κανείς σε επαφή με εταιρείες που αξιοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη για την προγνωστική συντήρηση στις κατασκευές, ή για τη βελτιστοποίηση της διαχείρισης της εφοδιαστικής αλυσίδας με δυνατότητες blockchain, ενισχύοντας τη διαφάνεια και την ιχνηλασιμότητα των προϊόντων. Αυτές οι νεοφυείς επιχειρήσεις αποτελούν ορισμένα ενδεικτικά παραδείγματα του δυναμικού μετασχηματισμού μέσω των ψηφιακών τεχνολογιών, διανοίγοντας νέες οδούς δυναμικής επιχειρηματικής εξέλιξης.
Η Ελλάδα έχει χαμηλές επιδόσεις στον τομέα του RnD. Πώς μπορεί να ενισχυθεί αυτός ο τομέας στις επιχειρήσεις; Ποιες επενδύσεις βλέπετε να γίνονται προς αυτή την κατεύθυνση και ποια η συμβολή τους στη βιώσιμη παραγωγή;
Σε σημαντικό βαθμό, η πρωτοβουλία του Greek House Davos αποσκοπεί στην ενίσχυση των προοπτικών της Έρευνας και Ανάπτυξης νέων προϊόντων και υπηρεσιών, καθώς στο World Economic Forum παρίστανται ηγέτες του χώρου σε διεθνές επίπεδο. Για την ενίσχυση αυτού του κλάδου στην Ελλάδα, η προώθηση της συνεργασίας μεταξύ ακαδημαϊκού κόσμου, βιομηχανίας και κυβέρνησης, αναδύεται ως ζωτικής σημασίας.
Ήδη, η VANOS S.A, μια εταιρεία που είχαμε την τιμή να φιλοξενήσουμε φέτος στο Greek House και να συνεργαστούμε ώστε να ενισχύσουμε τη διεθνή προβολή, τη δικτύωση και τις προοπτικές της, αποτελεί μια από τις πλέον καταξιωμένες εταιρείες στην έρευνα και ανάπτυξη, μέσω των πολλαπλών παγκόσμιων πιστοποιήσεων που έχει αποσπάσει και των άκρως καταρτισμένων στελεχών της. Η Ε&Α δύναται να επιτευχθεί με τη θεσμική παροχή οικονομικών και αναπτυξιακών κινήτρων για επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα, μέσω εγκαθιδρυμένων κόμβων συνεργασίας με τα Πανεπιστήμια υπό ένα αποδοτικό πλαίσιο, με μια βέλτιστη πρακτική διεθνώς να αποτελεί το JOIST Innovation Park στη Λάρισα.
Οι επενδύσεις σε αναδυόμενες τεχνολογίες όπως η βιοτεχνολογία και η ψηφιακή καινοτομία υπόσχονται την ενεργή συμμετοχή της χώρας στον επόμενο κύκλο των τομέων που θα πρωταγωνιστήσουν στην παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη. Μέσω αυτών, η Ελλάδα μπορεί να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά της, να τονώσει την καινοτομία και να προωθήσει τη μετάβαση σε πιο ανταγωνιστικές πρακτικές παραγωγής.
Πώς η κλιματική αλλαγή θα επηρεάσει την ασφάλεια των τροφίμων και ποιος είναι ο ρόλος της αγροτεχνολογίας, ιδιαίτερα για τη χώρα μας;
Η κλιματική αλλαγή, κατέχοντας σημαντική θέση στην ατζέντα του Greek House, θέτει σημαντικές απειλές για την επισιτιστική ασφάλεια παγκοσμίως, επηρεάζοντας τις αποδόσεις των καλλιεργειών, τη διαθεσιμότητα νερού και τη γεωργική παραγωγικότητα. Η αγροτεχνολογία διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στο μετριασμό αυτών των προκλήσεων, προσφέροντας καινοτόμες λύσεις όπως η γεωργία ακριβείας, οι ανθεκτικές στην ξηρασία καλλιέργειες και η κάθετη γεωργία. Στη χώρα μας, η αξιοποίηση της αγροτεχνολογίας καθίσταται επιτακτική για την προσαρμογή στις μεταβαλλόμενες κλιματικές συνθήκες, τη βελτιστοποίηση της χρήσης των πόρων και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας στη γεωργία. Οι επενδύσεις στην αγροτεχνολογία μπορούν να βελτιώσουν την ανθεκτικότητα των καλλιεργειών, να αυξήσουν την αποδοτικότητα και να ελαχιστοποιήσουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ενδυναμώνοντας παράλληλα τους αγρότες με εργαλεία και γνώσεις για την αειφόρο παραγωγή τροφίμων εν μέσω κλιματικών αβεβαιοτήτων, διασφαλίζοντας την επισιτιστική ασφάλεια για τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές.
Σε ποιους τομείς της βιομηχανίας θα κινηθούν οι επενδύσεις το επόμενο διάστημα; Πώς θα ανταποκριθούν οι βιομηχανίες στην πράσινη μετάβαση και πώς θα ενστερνιστούν τα κριτήρια ESG;
Οι επενδύσεις την επόμενη περίοδο αναμένεται να εισρεύσουν σε μεγάλο βαθμό σε τομείς που οδηγούν στην πράσινη μετάβαση, ιδίως σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ηλεκτρικά οχήματα, βιώσιμες υποδομές και πρωτοβουλίες κυκλικής οικονομίας. Όσες βιομηχανίες ανταποκριθούν σε αυτή τη μετάβαση ενσωματώνοντας κριτήρια Περιβαλλοντικής, Κοινωνικής και Διακυβέρνησης (ESG) στις δραστηριότητές τους, εστιάζοντας στη βιωσιμότητα, την κοινωνική ευθύνη και την ηθική διακυβέρνηση, θα αναδειχθούν στους επιχειρηματικούς πρωταγωνιστές του μέλλοντος. Αυτή η αλλαγή θα περιλαμβάνει την υιοθέτηση καθαρών τεχνολογιών, τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα, την ενίσχυση της αποδοτικότητας των πόρων και τη διασφάλιση της διαφάνειας της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Με ποιους τρόπους η εμπορία εκπομπών άνθρακα συμβάλλει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου; Πώς ευθυγραμμίζεται η εμπορία εκπομπών άνθρακα με την περιβαλλοντική πτυχή του ESG, ειδικά όσον αφορά τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα μιας εταιρείας;
Όταν κανείς προσεγγίζει τόσο αλληλένδετα ζητήματα, όπως η κλιματική αλλαγή, καλείται να λάβει υπ’ όψιν σύνθετους παράγοντες που αλληλεπιδρούν διαρκώς μεταξύ τους. Η εμπορία άνθρακα διευκολύνει τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου με τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού μηχανισμού για την αγορά και πώληση δικαιωμάτων εκπομπής. Παρέχει αξιοποιήσιμα κίνητρα στις εταιρείες να επενδύσουν σε καθαρότερες τεχνολογίες και διαδικασίες, μειώνοντας τον αντίκτυπό τους στην κλιματική αλλαγή.
Συμμετέχοντας σε αγορές άνθρακα, οι εταιρείες έχουν τη δυνατότητα να υποστηρίξουν οικονομικά έργα μείωσης των εκπομπών, να προωθήσουν την καινοτομία και τη μετάβαση σε πιο βιώσιμες πρακτικές. Στην πράξη, παρατηρείται διεθνώς μια σημαντική μεταστροφή των επενδυτικών κεφαλαίων, προς την υποστήριξη εταιρειών που εφαρμόζουν αποδεδειγμένα αυστηρά μοντέλα ESG. Υπό αυτό το πρίσμα, οι εταιρείες αυτές δεν ανταποκρίνονται μόνο στις κανονιστικές απαιτήσεις, αλλά αναμένεται να δεχθούν σημαντικά επενδυτικά κεφάλαια που θα υλοποιήσουν τα φιλόδοξα σχέδιά τους, αποδεικνύοντας επίσης την ουσιαστική δέσμευσή τους στην ενεργή προστασία του περιβάλλοντος, οικοδομώντας σχέσεις εμπιστοσύνης με τους πελάτες και τους συνεργάτες τους.
Τα τελευταία χρόνια η Matrix Pack παρακολουθεί στενά τις νομοθετικές διαδικασίες γύρω από τη συσκευασία και επενδύει σταθερά σε νέες τεχνολογίες για την ανάπτυξη νέων καινοτόμων προϊόντων.
Πως είναι να βρίσκεται μια βιομηχανία μπροστά από τις εξελίξεις; Τον Οκτώβριο του 2020 ψηφίστηκε ο νόμος 4736/2020 με τίτλο «Ενσωμάτωση της Οδηγίας 2019/904/ΕΕ σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον και άλλες διατάξεις» με στόχο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, την καταπολέμηση της πλαστικής ρύπανσης. Ανάμεσα στα 10 προϊόντα που απαγορεύεται η διάθεση τους είναι και τα πλαστικά καλαμάκια. To παραπάνω νομοθετικό πλαίσιο έδωσε απλά την επιπλέον ώθηση που χρειαζόταν η Matrix Pack για να ενισχύσει τις παραγωγικές της δραστηριότητες. Με έτος ίδρυσης το 2009, αποτελεί την πρώτη βιομηχανία στην Ευρώπη που παρήγαγε καλαμάκια από βιο-αποδομήσιμες πρώτες ύλες ήδη από το 2016. Η διοίκηση της εταιρείας επισήμανε ότι: «Στη Matrix Pack αντιληφθήκαμε έγκαιρα τις νέες τάσεις στην παραγωγή και διάθεση για καλαμάκια ροφήματος και είδη μιας χρήσης στην εστίαση. Από το 2016, επενδύουμε και καινοτομούμε σε έναν κλάδο που όχι μόνο μετασχηματίζεται –με την κατάργηση του πλαστικού– αλλά παρουσιάζει σημαντικές ευκαιρίες ανάπτυξης σε νέα προϊόντα που συνδυάζουν το χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα».
Από το 2018 η εταιρεία παράγει καλαμάκια ροφήματος από βιοαποδομήσιμα υλικά (βιοδιασπόμενα και κομποστοποιήσιμα). Έκτοτε, επεκτάθηκε και στην παραγωγή καλαμακίων για συσκευασίες γάλακτος και χυμών σε συνεργασία με την Tetra Pack. Πλέον σε μια μονάδα παραγωγής παράγονται 20 δις καλαμάκια ετησίως. Σύμφωνα με τον Λυμπέρη Πολυχρονόπουλο, Πρόεδρο της Matrix Pack Group και CEO της Matrix Pack North America: «Η διαδικασία είναι απλή, η μηχανή κοπής ξεκινάει με την κοπή του ρολού έτσι από 35 τόνους χαρτιού παράγονται 20-25 εκατ. καλαμάκια την ημέρα ενώ ετησίως 20 δισ. και αποτελεί συνολικά το 10% της συνολικής παραγωγικής δραστηριότητας».
Η αγορά συσκευασίας και το fiber ως το επόμενης γενιάς υλικό συσκευασίας
Το μέγεθος της αγοράς συσκευασίας τροφίμων εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 79,41 δισ. δολάρια ΗΠΑ μεταξύ 2022 και 2027, επιταχύνοντας με CAGR 4,32%. Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που οδηγούν στην ανάπτυξη της αγοράς είναι η ανάγκη της μείωσης της σπατάλης τροφίμων και της ικανοποίησης της αυξανόμενης ζήτησης για βολική συσκευασία και έτοιμες επιλογές τροφίμων. Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε η Smithers, η αγορά συσκευασιών με βάση τις ίνες (fiber) γνωρίζει σημαντική άνθηση ενώ η έρευνα προβλέπει ότι η συγκεκριμένη βιομηχανία θα αυξηθεί κατά περίπου 5% για τα επόμενα πέντε χρόνια. Η ανάπτυξη αυτή καθοδηγείται αφενός από τις δεσμεύσεις βιωσιμότητας των βιομηχανιών, το μεταβαλλόμενο ρυθμιστικό τοπίο και την αυξημένη καταναλωτική ζήτηση για συσκευασίες με βάση τις ίνες σε βάρος της αγοράς πλαστικών μιας χρήσης.
Πρόκειται για ένα δημοφιλές υλικό που χρησιμοποιείται σε διάφορες βιομηχανίες, από τις κατασκευές έως τις συσκευασίες. Αν και οι ίνες προέρχονται από δέντρα, όλα τα μέρη της πρώτης ύλης χρησιμοποιούνται ανάλογα με τις δυνατότητές τους: η παχιά ξυλεία χρησιμοποιείται ως οικοδομικό υλικό ή για την κατασκευή επίπλων, τα λεπτά μέρη γίνονται χαρτί, ενώ τα κορυφαία κλαδιά και τα πρέμνα παράγουν βιοενέργεια ή βιοκαύσιμα. Τα δέντρα είναι ένας ανανεώσιμος πόρος που, όταν γίνεται σωστή διαχείριση μέσω της διαδικασίας της καλλιέργειας και της συγκομιδής – είναι απλά πιο βιώσιμος από πολλά άλλα υλικά.
Τόσο οι νωπές όσο και οι ανακυκλωμένες ίνες χρησιμοποιούνται για την παραγωγή χαρτοπολτού για συσκευασίες με βάση τις ίνες(fiber). Οι νωπές ίνες (dry fiber) προέρχονται κυρίως από δέντρα, αλλά δεν είναι η μόνη πηγή- πολυάριθμες εφαρμογές χρησιμοποιούν άχυρο σιταριού ή μπαμπού για παράδειγμα. Οι ανακυκλωμένες ίνες, ωστόσο, προέρχονται συνήθως από χρησιμοποιημένες και ανακυκλωμένες συσκευασίες.
Rebranding με επενδύσεις σε RnD για την ενίσχυση του fiber
Πρόσφατα, στις εγκαταστάσεις που διατηρεί η Matrix Pack στη Ριτσώνα, ξεκίνησε η παγωγωγή σε καπάκια ροφήματος, επιτραπέζια σκεύη από fiber δηλαδή χάρτινο πολτό από ίνες ξύλου για ακόμα πιο περιορισμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Ο χαρτοπολτός (fiber) είναι ήδη ένα trend ιδιαίτερα στην Αμερική, ενώ για την παραγωγή το χαρτί μπαίνει στο μίξερ και γίνεται πολτός στις μηχανές ενώ γίνεται διαμόρφωση καθώς διαλύεται στο νερό, που ανακυκλώνεται. «Στη Matrix Pack οι επενδύσεις στο κομμάτι του RnD ξεπερνάνε τα 4 εκατ. ευρώ με επιπρόσθετες επενδύσεις ύψους 5 εκατ. ευρώ για τον απαραίτητο εξοπλισμό. Οι επενδύσεις αυτές είναι προσανατολισμένες μόνο στην έρευνα και την ανάπτυξη νέων προϊόντων» δήλωσε η Λυδία Πολυχρονοπούλου, Head of Marketing της Matrix Pack.
Επιπροσθέτως, αναγνωρίζοντας αυτή την αναδυόμενη ευκαιρία η Matrix Pack, ανακοίνωσε πρόσφατα μια στρατηγική συνεργασία με τη σουηδική εταιρεία συσκευασίας, PulPac για την έναρξη της παραγωγής τεχνολογίας Dry Molded Fiber. Η τεχνολογία Dry Molded Fiber αποτελεί μια χαμηλού κόστους και ενεργειακά αποδοτική εναλλακτική λύση για την αντικατάσταση των περιττών πλαστικών μιας χρήσης με βιοδιασπώμενα, ανακυκλώσιμα προϊόντα. Σε αντίθεση με την ήδη υπάρχουσα τεχνολογία (wet molded) για την παραγωγή προϊόντων fiber, αυτή η τεχνολογία κατά την παραγωγή χρησιμοποιεί 70% λιγότερη ενέργεια και 99% λιγότερο νερό. Σε αυτό το πλαίσιο η κα Πολυχρονοπούλου συμπληρώνει ότι: «Είναι πλέον επιβεβλημένη η ανάγκη όλοι οι μεγάλοι πελάτες μας παγκοσμίως στη συσκευασία τροφίμων, για λόγους σχετικούς με ζητήματα βιωσιμότητας να αλλάξουν όλη την πλαστική συσκευασία που χρησιμοποιούν με συσκευασίες προερχόμενες από υλικά fiber».
Στρατηγικές συνεργασίες για την ενίσχυση της παραγωγής fiber
Στο ίδιο πλαίσιο έγινε και η συνεργασία της εταιρείας με την εταιρεία Stora Enso, βασικό μέτοχο της PulPac, η οποία εργάζεται στην τεχνολογία ξηρών ινών χύτευσης (dry molded fiber) για την υποστήριξη της βιώσιμης συσκευασίας. Μετά την απόφαση της Matrix Pack να επενδύσει σε τεχνολογίες υγρής και ξηρής χυτευμένης ίνας, είναι η πρώτη μεγάλη βιομηχανία που δοκιμάζει την προσφορά της FaaS. Η υπηρεσία Fiber as a Service (FaaS) της Stora Enso στοχεύσει στην επιτάχυνση του χρόνου διάθεσης στην αγορά της σειράς χυτευμένων ινών, ακολουθώντας τους υφιστάμενους κανονισμούς. Επίσης, η συγκεκριμένη υπηρεσία βοηθάει με όλα όσα χρειάζονται, από εκπαίδευση έως υποστήριξη, εργαλεία, συνταγές και ένα ευρύ δίκτυο προμηθειών. «H Stora Enso είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες συνεργασίας στην ανάπτυξη και στην προμήθεια ενδεδειγμένων πολτών, που αποτελεί την πρώτη ύλη για τα προαναφερόμενα υλικά συσκευασίας» επισήμανε η κα Πολυχρονοπούλου. Εννέα μήνες μετά την έναρξη της συνεργασίας, η Matrix Pack έχει τέσσερις γραμμές παραγωγής σε λειτουργία, παράγοντας υγρά καλουπωμένα καπάκια για εστιατόρια γρήγορης εξυπηρέτησης και πελάτες αλυσίδας καφέ. Εντός των επόμενων έξι μηνών, η Matrix Pack θα επεκταθεί προσθέτοντας 15 ακόμη γραμμές fiber με υγρή χύτευση και θα λειτουργήσει την πρώτη γραμμή εμπορικής ποιότητας ινών ξηρής χύτευσης. Η κα Πολυχρονοπούλου τόνισε ότι: «Στα μελλοντικά σχέδια της εταιρείας περιλαμβάνεται η ανάπτυξη προϊόντων συσκευασίας τροφίμων μακράς διάρκειας (όπως βούτυρο, μαργαρίνη, παγωτό, γιαούρτι)».
Υπό το πρίσμα των σαρωτικών αλλαγών στο καταναλωτικό τοπίο, οι βιομηχανίες τροφίμων επενδύουν συστηματικά σε Ε&Α και προσαρμόζουν την παραγωγή τους στις σύγχρονες ανάγκες των καταναλωτικών συνηθειών.
Η ρήση «ο πελάτης έχει πάντα δίκιο» ποτέ δεν ήταν τόσο επίκαιρη όσο στο σημερινό καταναλωτοκεντρικό τοπίο. Η εμπειρία του πελάτη συνεχίζει να είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από την επιχειρηματική καινοτομία και οι βιομηχανίες σε όλους τους τομείς χτίζουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους με τρόπο που να ανταποκρίνεται στις διαρκώς μεταβαλλόμενες προσδοκίες του σύγχρονου καταναλωτή.
Στελέχη της βιομηχανίας τροφίμων που μίλησαν στο Manufacturing, μεταφέρουν την εμπειρία τους καθώς οι διαταραχές που προκαλούνται από τους καταναλωτές δημιουργούν κλυδωνισμούς στις προσπάθειες σταθερής ανάπτυξης του κλάδου και φέρνουν στην επιφάνεια νέες καταναλωτικές τάσεις.
Ακολουθούν οι κορυφαίες καταναλωτικές τάσεις και πώς απαντά η βιομηχανία στο μεταβαλλόμενο αυτό τοπίο.
1. Η κλιματική κρίση στρέφει τους καταναλωτές στην αναγεννητική γεωργία
Σύμφωνα με την έρευνα του FMCG Gurus, οι καταναλωτές συνειδητοποιούν όλο και περισσότερο τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στις αλυσίδες παραγωγής τροφίμων, κατανοώντας την αλληλένδετη φύση αυτού του ζητήματος, όπου η γεωργία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην κλιματική αλλαγή. Οι ελλείψεις σε τρόφιμα και η εκρηκτική άνοδος των τιμών οφείλεται εν μέρει και στην υπερθέρμανση του πλανήτη και στα ακραία καιρικά φαινόμενα που απαιτούν από όλους τους παραγωγούς, ανεξαρτήτως μεγέθους, να υιοθετήσουν ευφυείς και φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές που προστατεύουν τη βιοποικιλότητα και τους φυσικούς πόρους. Δεν είναι μόνο μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες που ελέγχονται από τους καταναλωτές, αλλά και οι μικροί και τοπικοί παραγωγοί.
Σε αυτό το πλαίσιο, η αναγεννητική γεωργία είναι μια καλή πρακτική στο παραπάνω σύνθετο ζήτημα. Ο όρος αναφέρεται στη γεωργική στρατηγική που χρησιμοποιεί τη φύση ως οδηγό, καθώς εστιάζει στην υγεία του εδάφους. Όταν το έδαφος είναι υγιές, παράγει περισσότερα τρόφιμα και θρεπτικά συστατικά, αποθηκεύει περισσότερο άνθρακα και αυξάνει τη βιοποικιλότητα – την ποικιλία των ειδών. Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα κουταλάκι του γλυκού με χώμα περιέχει έως και 6 δισ. μικροοργανισμούς. Το έδαφος είναι επίσης βιότοπος για είδη συμπεριλαμβανομένων των εντόμων και των μυκητών. Μάλιστα, πρόσφατη έρευνα αποκαλύπτει ότι 8 στους 10 καταναλωτές θα εμπιστεύονταν περισσότερο μια εταιρεία αν χρησιμοποιούσε αναγεννητική γεωργία ενώ το 72% δηλώνει ότι θα την εμπιστεύονταν περισσότερο επειδή αυτό είναι καλύτερο για τον πλανήτη.
Η βιομηχανία απαντάει: Πρόσφατα, η εταιρεία ΜΠΑΡΜΠΑ ΣΤΑΘΗΣ σε συνεργασία με τον οργανισμό Νέα Γεωργία Νέα Γενιά σχεδίασαν και υλοποίησαν ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα κατάρτισης, το οποίο απευθύνεται στα στελέχη της Γεωπονικής Διεύθυνσης της εταιρείας. Στο πλαίσιο του προγράμματος, ο οργανισμός Νέα Γεωργία Νέα Γενιά παρείχε στα στελέχη της ΜΠΑΡΜΠΑ ΣΤΑΘΗΣ σειρά πρακτικών εκπαιδεύσεων με θέμα την ευφυή και αναγεννητική γεωργία, καθώς και βιωματική επίδειξη σε πειραματικό αγρό. Οι συμμετέχοντες, είχαν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με τα πιο σύγχρονα τεχνολογικά επιτεύγματα που αξιοποιούνται στη γεωργία, ενώ στη συνέχεια ακολούθησε εκπαιδευτική επίσκεψη στις εγκαταστάσεις του Κέντρου Ικανοτήτων Ευφυούς Γεωργίας SMART-AGRO HUB. Οι εκπαιδεύσεις πραγματοποιήθηκαν από τις 29 Νοεμβρίου 2023 μέχρι και τις 5 Δεκεμβρίου 2023, στην Αλίαρτο Βοιωτίας και στη Θεσσαλονίκη.
2. Απαίτηση για μεγαλύτερη ποικιλία στα plant based προϊόντα
Με μια αυξανόμενη καταναλωτική βάση που αναζητά επιλογές φυτικών τροφίμων, έχει αυξηθεί η ζήτηση για μεγαλύτερη ποικιλία προϊόντων φυτικής προέλευσης. Όταν ρωτήθηκαν, στο πλαίσιο έρευνας, αν ακολουθούν κάποιες αρχές διατροφής, σχεδόν το 50% των καταναλωτών απάντησαν ότι το έκαναν, ενώ το 26% των καταναλωτών είπε ότι είναι flexitarian ή μειώνει το κρέας, το 17% χορτοφάγοι και το 6% βίγκαν. Αυτές οι απαιτήσεις για μεγαλύτερη ποικιλία καλύπτουν πολλές κατηγορίες και περιπτώσεις, με τις μεγαλύτερες να είναι οι εναλλακτικές λύσεις γάλακτος και κρέατος. Σε αυτές τις κατηγορίες και περιπτώσεις, ένας αξιοσημείωτος αριθμός καταναλωτών δήλωσε ότι ενδιαφέρεται να δει περισσότερες φυτικές επιλογές στο ράφι, που να περιλαμβάνονται καθημερινές σάλτσες και έτοιμα γεύματα μέχρι σοκολάτα και επιδόρπια με πιο απολαυστική γεύση.
Η απάντηση της Βιομηχανίας: Η κυρία Ξένια Γιαννώρου, NPD/R&D Coordinator στη ΔΩΔΩΝΗ λέει πως η χρήση αγνών και φυσικών συστατικών αποτελεί προτεραιότητα, καθώς οι καταναλωτές αναζητούν προϊόντα που περιέχουν φυσικά συστατικά χωρίς χημικές προσθήκες. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά: «Το τμήμα Έρευνας και Ανάπτυξης της εταιρείας μας έχει επικεντρωθεί σε αρκετές νέες καταναλωτικές τάσεις που αναδύονται στην αγορά. Ένας σημαντικός τομέας είναι η ανάπτυξη plant based προϊόντων, που απευθύνονται σε αυξανόμενη ζήτηση τους. Εστιάζουμε στη βιωσιμότητα της παραγωγής και στον περιβαλλοντικό της αντίκτυπο. Η χρήση νέων τεχνολογιών, όπως η μείωση των εκπομπών CO2 κατά την παραγωγή, η ανακύκλωση υλικών, και η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, έχει καίριο ρόλο στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των προϊόντων μας. Τα νέα υλικά και η τεχνολογία παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στη βελτίωση της βιωσιμότητας των προϊόντων μας».
3. Υγιεινή διατροφή και ευεξία
Οι εταιρείες τροφίμων εστιάζουν τώρα στην καινοτομία προϊόντων και έχουν δημιουργήσει με επιτυχία διάφορες υγιεινές εναλλακτικές λύσεις σε δημοφιλή προϊόντα που περιέχουν λιγότερα ή καθόλου συντηρητικά, χωρίς ζάχαρη, χωρίς κορεσμένα λίπη, χωρίς τεχνητά χρώματα και χωρίς ΓΤΟ και γλουτένη. Η ζήτηση σε υγιεινά τρόφιμα που περιέχουν προβιοτικά, κολλαγόνο και πρωτεΐνες έχει επίσης αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Οι τρεις οδηγοί αυτής της τάσης περιλαμβάνουν:
• Οι καταναλωτές είναι περισσότερο ενημερωμένοι για τα οφέλη των πιο υγιεινών επιλογών τροφίμων και ποτών που υποστηρίζουν ένα ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα.
• Οι εταιρείες δημιουργούν πλέον υγιεινές επιλογές για δημοφιλή προϊόντα διατροφής.
Οι βιομηχανίες απαντούν: Η βιομηχανία ζυμαρικών ΗΛΙΟΣ ανέπτυξε ζυμαρικά Ολικής Άλεσης με Χαρούπι και Δίκταμο που υπόσχεται μια πιο ισορροπημένη διατροφή σε ένα παραδοσιακό προϊόν. Το συγκεκριμένο προϊόν που έλαβε το silver βραβείο στα Healthy Food & Beverage 2024, παράγεται από 100% σιμιγδάλι σκληρού σίτου ολικής άλεσης, και είναι εμπλουτισμένο με ελληνικό Χαρούπι και ελληνικό Δίκταμο από την Κρήτη.
Στον τομέα της Έρευνας και της Ανάπτυξης πρωτοπορεί και μια ακόμη ελληνική βιομηχανία που δραστηριοποιείται σε έναν παραδοσιακό κλάδο. Ο λόγος για την ΚΥΚΝΟΣ, που παρήγαγε ένα νέο προϊόν Κέτσαπ, χωρίς προσθήκη ζάχαρης, μόνο με φυσικά σάκχαρα από χυμούς φρούτων. Πρόκειται για ένα προϊόν χωρίς συντηρητικά και γλουτένη, το οποίο κυκλοφορεί σε τρεις διαφορετικές και συσκευασίες.
4. Τα έτοιμα γεύματα στο απόγειο
Είναι λίγο έως πολύ γνωστό ότι η αγορά των έτοιμων γευμάτων έχει δει σημαντική ανάπτυξη και μεταμόρφωση τα τελευταία χρόνια, λόγω της αλλαγής του τρόπου ζωής των καταναλωτών, της αυξημένης αστικοποίησης, και της αυξανόμενη ζήτησης για ευκολία. Τα έτοιμα γεύματα, είναι τρόφιμα που έχουν μαγειρευτεί και συσκευαστεί πλήρως και απαιτούν λίγη έως καθόλου προετοιμασία πριν από την κατανάλωση. Η συγκεκριμένη αγορά αναμένεται να αυξηθεί με CAGR 10,98% για να φτάσει τα 188,0 δισεκατομμύρια USD έως το 2030. Η αγορά είναι η βιομηχανία που παρασκευάζει και πουλά πλήρως μαγειρεμένα, έτοιμα προς κατανάλωση γεύματα. Αυτά τα γεύματα έχουν σχεδιαστεί για να είναι βολικά και να εξοικονομούν χρόνο για καταναλωτές που έχουν πολυάσχολη ζωή ή έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε εγκαταστάσεις μαγειρέματος.
Η βιομηχανία απαντάει: Σε πρόσφατη ξενάγηση στο εργοστάσιο ο κ. Γιώργος Κωστιάνης, Ceo της Paliria, χαρακτήρισε την κατηγορία των έτοιμων γευμάτων ψυγείου ως το «ανερχόμενο αστέρι» της εταιρείας. H νέα σειρά ON YOUR SIDE, περιλαμβάνει 4 διατροφικά ισορροπημένα γεύματα με βάση τα όσπρια και την κινόα, με υψηλή θρεπτική αξία. Τα προϊόντα της σειράς βραβεύθηκαν πρόσφατα και στα Healthy Food & Beverage Awards 2024, αποτελούν πηγή πρωτεϊνών και φυτικών ινών, είναι vegan, με χαμηλά κορεσμένα λιπαρά και χωρίς συντηρητικά. Επιπλέον, συσκευάζονται σε ατομικά πιατάκια και περιλαμβάνουν ξύλινο πιρουνάκι, προσφέροντας ευκολία στη χρήση και εξασφαλίζοντας άνεση στην on the go κατανάλωση.
5. Κάθετη καλλιέργεια και η ανάγκη για εναλλακτικές πρωτεΐνες
Η κατακόρυφη καλλιέργεια (vertical farming), συνήθως σε ελεγχόμενο περιβάλλον, δεν απαιτεί φυτοφάρμακα και χρησιμοποιεί σημαντικά λιγότερο χώρο και νερό από την παραδοσιακή γεωργία. Αν και πρόκειται να αναπτυχθεί 25% ετησίως την επόμενη δεκαετία, αυτό το τμήμα μπορεί να περιοριστεί σε καλλιέργειες υψηλής αξίας, όπως τα μικροφύκη, τα φυλλώδη χόρτα και οι φράουλες. Από την άλλη πλευρά, τα εναλλακτικά γάλατα, όπως η σόγια, το αμύγδαλο και το ρύζι, αποτελούν ένα άλλο τμήμα καλλιέργειας. Η Morgan Stanley εκτιμά ότι, μαζί, το plant based κρέας και το γάλα φυτικής προέλευσης θα μπορούσαν να αξίζουν περισσότερα από 80 δισ. δολάρια μέχρι το 2030.
Η απάντηση της βιομηχανίας: Πρόσφατα, ο Βασίλης Στενός, CEO, Solmeyea, μιας εταιρείας που ασχολείται με την καλλιέργεια μικροφυκών, ανακοίνωσε την έναρξη των συζητήσεων, τονίζοντας την προσδοκία του ότι θα καταλήξει σε μια νέα εμβληματική συνεργασία με την Δέλτα. Ξεκινώντας από τις πιλοτικές εγκαταστάσεις του ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ. ν. Πρόσφατα ο Hippolyte Vaslin, Upstream manager επισήμανε στο Manufacturing σε σχετικό ρεπορτάζ «Όσον αφορά λοιπόν το γάλα από μικροφύκη, εμείς καλλιεργούμε και αποξηραίνουμε μια λευκή, άγευστη και άοσμη λευκή βιομάζα, την οποία οι μεγάλες γαλακτοβιομηχανίες μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν για να παράγουν ένα vegan γάλα».
Το μέλλον της Ε&Α στη βιομηχανία τροφίμων και ποτών
Η Έρευνα και Ανάπτυξη στον κλάδο των τροφίμων και ποτών μπορεί να περιλαμβάνει την ανακάλυψη νέων συστατικών, την εύρεση τρόπων για πιο αποτελεσματική συσκευασία υπαρχόντων προϊόντων ή την ανάπτυξη εντελώς νέων προϊόντων. Το μέλλον της Ε&Α στη βιομηχανία τροφίμων φαίνεται να είναι το μέλλον της καινοτομίας, της βιωσιμότητας και της αποτελεσματικότητας. Καθώς η ανάγκη για πιο υγιεινά, πιο θρεπτικά τρόφιμα συνεχίζει να αυξάνεται, το ίδιο θα μεγαλώνει και η έμφαση στην έρευνα και την ανάπτυξη για τη δημιουργία προϊόντων που καλύπτουν αυτές τις ανάγκες. Εν κατακλείδι, με την αυξημένη ψηφιοποίηση των διαδικασιών, οι επιχειρήσεις είναι σε θέση να παρακολουθούν την παραγωγή από τον σπόρο στο πιάτο, διασφαλίζοντας ότι οι πελάτες τους λαμβάνουν μόνο την καλύτερη ποιότητα προϊόντος ανά πάσα στιγμή. Όλες αυτές οι εξελίξεις στην Ε&Α δείχνουν την προσδοκία για ένα μέλλον όπου οι εταιρείες τροφίμων θα συνεχίσουν να προσφέρουν ανώτερα προϊόντα με λιγότερους πόρους από ποτέ.
Η θαλάσσια οικονομία και συγκεκριμένα η υδατοκαλλιέργεια είναι ένας κλάδος με οξυμένο ενδιαφέρον για τη χώρα μας. Για να καταστεί όμως βιώσιμος, απαιτούνται δράσεις και επενδύσεις από τις μεταποιητικές επιχειρήσεις του κλάδου. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η βιομηχανία KONBA, που κάνει σημαντικά βήματα βιώσιμης καινοτομίας.
Για την «Κονσερβοποιία Βορείου Αιγαίου» συμφερόντων της οικογένειας Τζίκα, μια βιομηχανία από τη Βόρειο Ελλάδα που μετρά περισσότερα από 35 χρόνια ζωής, η «υγεία» των θαλασσών από τη μία και η ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων από την άλλη αποτελεί κομβικό σημείο για την ανάπτυξη της. Οι επιδόσεις της επιβεβαιώνουν άλλωστε τα σταθερά βήματα ανάπτυξης που πραγματοποιεί η εταιρεία. Το 2022 (τελευταίος δημοσιευμένος ισολογισμός) οι πωλήσεις της σε αξία αναπτύχθηκαν 22,3%. Λόγω όμως της σημαντικής αύξησης του κόστους παραγωγής και διάθεσης, ο τελευταίος δείκτης αυξήθηκε πάνω από 23% μέσα σε μια χρονιά, τα καθαρά της κέρδη πιέστηκαν. Την ίδια περίοδο, ο αριθμός του απασχολούμενου προσωπικού της αυξήθηκε στα 249 άτομα (το 2021 ήταν 232). Στο R&D της βιομηχανίας από το Κιλκίς το επιστημονικό προσωπικό (χημικοί, τεχνολόγοι τροφίμων) αποτελεί τη δύναμη του πυρός και είναι αυτό που επιμελείται την ανάπτυξη νέων καινοτόμων προϊόντων που η ΚΟΝΒΑ, γνωστής ευρέως ως TRATA, διαθέτει στην αγορά.
Η δραστηριότητα της εταιρείας σχετίζεται άμεσα με το περιβάλλον, οπότε είναι προφανές ότι ένα υγιές θαλάσσιο περιβάλλον με υγιή ιχθυαποθέματα και πλούσια βιοποικιλότητα είναι ο μόνος τρόπος για να εξασφαλιστεί ένα μέλλον ευημερίας για τις αλιευτικές κοινότητες μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ, το 34% των παγκόσμιων ιχθυαποθεμάτων, είναι κάτω από τα επίπεδα που είναι βιολογικά βιώσιμα, ενώ σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα μέχρι το 2050, η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, η Ακτή Ελεφαντοστού, η Ισημερινή Γουινέα, η Γκαμπόν, η Λιβερία και το Σάο Τομέ και Πρίνσιπε θα μπορούσαν να δουν το αλιευτικό δυναμικό τους να μειώνεται κατά 30% ή περισσότερο λόγω της κλιματικής αλλαγής. Τέτοιες επιπτώσεις δεν θα περιοριστούν στις ακτές της Δυτικής Αφρικής. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η κλιματική αλλαγή προκαλεί ορισμένες σοβαρές αλλαγές στον ωκεανό, ακόμη και όταν η υπεραλίευση σπαταλά 80 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως σε χαμένα οικονομικά οφέλη. Ο ωκεανός γίνεται θερμότερος και πιο όξινος καθώς απορροφά διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Η αλλαγή της θερμοκρασίας του νερού προκαλεί επίσης τη μετακίνηση των ψαριών σε πιο δροσερά νερά. Ως αποτέλεσμα, ορισμένες χώρες σε υψηλότερα γεωγραφικά πλάτη θα μπορούσαν να δουν μικρότερο αντίκτυπο στην αλιεία τους, ενώ σε άλλες μια δραματική πτώση.
Η Ιωάννα Μελικίδου, R&D Manager, στην εταιρεία KONBA μας μεταφέρει όλα τα νέα δεδομένα γύρω από τη βιωσιμότητα και την καινοτομία που εφαρμόζει η βιομηχανία. Επίσης, επισημαίνει τη σημασία της συνεργασίας με ένα οικοσύστημα καινοτομίας με στόχο την ενσωμάτωση της υδατοτεχνολογίας στην παραγωγή. Μάλιστα, μερικά από αυτά τα ενδιαφέροντα στοιχεία παρουσιάστηκαν και στο event TROPHY που διοργάνωσε η Νέα Γεωργία Νέα Γενιά με θέμα τη Θαλάσσια οικονομία: Περιβάλλον, Βιωσιμότητα, Καινοτομία.
Ποιος είναι ο ρόλος της ‘Ερευνας και Ανάπτυξης για την KONBA και πώς η επένδυση σε αυτόν τον τομέα σας έχει βοηθήσει να αναπτύξετε νέα καινοτόμα προϊόντα; Τι επενδύσεις κάνετε σε νέες τεχνολογίες και πόσο έχουν βελτιώσει την παραγωγική διαδικασία;
Ο ρόλος της Έρευνας και Ανάπτυξης για την ΚΟΝΒΑ είναι καίριος και υψηλής προτεραιότητας με βασικό στόχο την ανάπτυξη νέων καινοτόμων προϊόντων υψηλής διατροφικής αξίας. Προϊόντα που καλύπτουν τις ανάγκες των καταναλωτών και πελατών μας ακολουθώντας, αλλά και δημιουργώντας τις τάσεις της αγοράς. Προς την κατεύθυνση αυτή εργαζόμαστε με τη συνεχή διερεύνηση νέων υλών και συσκευασιών, δοκιμάζοντας και αξιολογώντας νέες συνθέσεις και εφαρμογές.
Επίσης, επιδιώκουμε τη συνεργασία με το οικοσύστημα καινοτομίας για την εφαρμογή των επιτευγμάτων έρευνας στη δημιουργία απτών εφαρμογών, προϊόντων, λύσεων. Επίσης, βρισκόμαστε στη φάση της υιοθέτησης και εφαρμογής νέων πρακτικών και τεχνικών με επενδύσεις που αναμένεται να υλοποιηθούν στο επόμενο διάστημα και στόχους την εξοικονόμηση ενέργειας και πόρων, συμπίεση κόστους και τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.
Ποια η σημασία των μικροφυκών για την ανάπτυξη νέων προϊόντων. Πώς θα μπορούσατε να τα χρησιμοποιήσετε στην παραγωγική διαδικασία και με ποιες startup έχετε συνεργασία;
Τα μικροφύκη χρησιμοποιούνται εδώ και δεκαετίες στη βιομηχανία τροφίμων. Αποτελούν την πρώτη ύλη για την παραγωγή υλικών που προσδίδουν τεχνολογικές ιδιότητες. Στη προκειμένη περίπτωση η καινοτομία έχει να κάνει με την διαφοροποίηση και αυτούσια χρήση του υλικού στη σύνθεση προϊόντων. Αποτελεί μια πρώτη ύλη υψηλής θρεπτικής αξίας ή οποία κατά την καλλιέργεια της αποδίδει αρνητικό αποτύπωμα άνθρακα. Θεωρώ ότι θα μπορούσε να αποτελέσει ένα δυναμικό υλικό για το σχεδιασμό νέων και καινοτόμων προϊόντων σε πολλές κατηγορίες τροφίμων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στο πρόγραμμα Open Innovation by Trata γνωρίσαμε τις ιδέες και τα προϊόντα δύο νεοφυών επιχειρήσεων που ασχολούνται με την παραγωγή προϊόντων από μικροφύκη και βρισκόμαστε στη φάση της διερεύνησης συνεργασίας μαζί τους. Οι εταιρείες αυτές είναι η SOLMEYA – Β. Στενός και Its alive – Γ. Λιγνός.
Ποιες συνεργασίες σας έφερε το Open Innovation, by Trata και με ποια πανεπιστημιακά ιδρύματα έχετε συνεργασία;
Το πρόγραμμα ανοιχτής καινοτομίας “Open innovation by Trata” είχε ως στόχο την σύνδεση της ΚΟΝΒΑ με το οικοσύστημα καινοτομίας μέσω της διερεύνησης δύο θεματικών ενδιαφέροντος: «Εναλλακτικές πρωτεϊνούχες θαλάσσιες τροφές» και «Αξιοποίηση βιομηχανικών παραπροϊόντων αλιευμάτων».
Μέσω του προγράμματος δημιουργήσαμε ένα δίαυλο με τον κύκλο των νεοφυών επιχειρήσεων όπως και την ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα. Με βάση αυτό, συνεργαζόμαστε με διάφορους ακαδημαϊκούς και ερευνητικούς φορείς και συμμετέχουμε και σε κοινοπραξίες με δράσεις προς αυτή την κατεύθυνση: ΔΙΠΑΕ, ΓΠΑ, ΑΠΘ, ΕΚΕΤΑ, ATE CLUSTER κ.ά.
Είναι δεδομένο ότι προσβλέπουμε στην περαιτέρω ανάπτυξη του δικτύου συνεργατών από τον ακαδημαϊκό, ερευνητικό χώρο και αυτό των νεοφυών επιχειρήσεων.
Πώς βλέπετε το μέλλον του κλάδου και ποια είναι τα επόμενα πλάνα σας προς τη βιώσιμη παραγωγή;
Η θαλάσσια οικονομία και συγκεκριμένα η αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων αποτελεί έναν από τους κύριους παραγωγικούς πυλώνες στη χώρα μας και απαιτεί συγκεκριμένες δράσεις για την επίτευξη της βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας της. Η «γαλάζια βιώσιμη ανάπτυξη» σχετίζεται με την προστασία και υγεία των θαλασσών, την βιώσιμη αλιεία, τη θαλάσσια βιοτεχνολογία, μείωση των εκπομπών άνθρακα, πράσινη ενέργεια, μείωση και αξιοποίηση παραπροϊόντων, την εισαγωγή νέων τροφίμων με βάση τα φύκη και τη θάλασσα και την εισαγωγή και εφαρμογή της καινοτομίας.
Με βάση τα παραπάνω, γίνεται κατανοητό ότι η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελεί στρατηγικό στόχο για την ΚΟΝΒΑ και οι τρόποι επίτευξης αυτής έρχονται μέσα από την τήρηση πρωτοκόλλων και σχημάτων για τη δραστηριότητα της συμπεριλαμβανομένου και της προμήθειας των πρώτων υλών της. Ασφαλώς, η συνέπεια και σταθερότητα εφαρμογής των παραπάνω αλλά και η προσαρμοστικότητα και ευελιξία ως προς τις νέες προκλήσεις που οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε αποτελούν τις βασικές αρχές επίτευξης αυτού του στόχου. Για την ΚΟΝΒΑ, τα μέσα για την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης και κατ’ επέκταση παραγωγής είναι οι περαιτέρω επενδύσεις σε συγκεκριμένους τομείς με έμφαση στο ανθρώπινο δυναμικό, την εξωστρέφεια, και τις συνέργειες με το οικοσύστημα καινοτομίας.
Και κλείνοντας εφόσον αναφερόμαστε στο μέλλον δεν θα μπορούσαμε να μην αναφερθούμε στις νεότερες γενιές, στα παιδιά μας και στην ανάγκη ευαισθητοποίησης αυτών σε σχέση με τη με τη σημασία των θαλασσών και των ωκεανών για τη ζωή στον πλανήτη και όπως και της ανάπτυξης και προώθησης του «θαλάσσιου εγγραμματισμού».
Ο βιομηχανικός κόσμος είναι ένα περιβάλλον όπου οι ευκαιρίες σταδιοδρομίας για τους μηχανικούς είναι σημαντικές. Ωστόσο, φαίνεται ότι η βιομηχανία αγωνίζεται να βρει το ταλέντο που αναζητά. Τότε τίθεται το ερώτημα: πως μπορεί να λυθεί το πρόβλημα της εξεύρεσης εξειδικευμένου προσωπικού; και πόσο σημαντικό είναι το reskilling-upskilling του εργατικού δυναμικού;
Στην καρδιά της μεταποιητικής βιομηχανίας, ο ήχος των μηχανών και το βουητό της παραγωγικής διαδικασίας έχουν καθορίσει εδώ και καιρό το τοπίο. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, αυτή η γνώριμη μελωδία έχει εξελιχθεί σε μια συμφωνία ραγδαίων τεχνολογικών αλλαγών, μεταμορφώνοντας την ίδια την ουσία της βιομηχανικής παραγωγής. Η βιομηχανία βρίσκεται στο σταυροδρόμι της καινοτομίας και πλέον είναι αδήριτη ανάγκη να προσαρμοστεί σε ένα δυναμικό τοπίο όπου οι παραδοσιακές δεξιότητες αναδιαμορφώνονται συνεχώς από την έλευση της τεχνολογίας.
Καθώς βρισκόμαστε στο απώγειο αυτής της τεχνολογικής έκρηξης, η αναγκαιότητα για προγράμματα επανεκπαίδευσης και αναβάθμισης δεξιοτήτων γίνεται πιο εμφανής από ποτέ. Μεταξύ των πιο πιεστικών ζητημάτων είναι οι ελλείψεις προσωπικού και τα κενά δεξιοτήτων, που έχουν ως αποτέλεσμα ανειδίκευτο εργατικό δυναμικό και έλλειψη ευελιξίας στο εργατικό δυναμικό. Όλα αυτά έχουν ιδιαίτερη σημασία ειδικά αν αναλογιστεί κανείς τη μεγάλη συνεισφορά της βιομηχανίας στον οικονομικό ιστό της χώρας. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που πραγματοποίησε ο ΙΟΒΕ σε συνεργασία με την Ελληνική Παραγωγή, η δραστηριότητα της μεταποίησης αποτελεί βασικό μοχλό οικονομικής ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Συνυπολογίζοντας τις έμμεσες και προκαλούμενες επιδράσεις από τη διασύνδεση με τους λοιπούς τομείς της οικονομίας, η συνολική συμβολή της εγχώριας μεταποίησης υπολογίζεται σε 24,0% του ΑΕΠ της χώρας το 2021. Σε όρους απασχόλησης, η επίδραση αυτή μεταφράζεται σε 1,1 εκατ. θέσεις εργασίας το 2021.
Η συνολική συνεισφορά της Μεταποίησης στην οικονομία
Παρά τον αριθμό των μετεγκαταστάσεων και του κλεισίματος εργοστασίων που σημειώθηκαν τα τελευταία χρόνια, ο βιομηχανικός τομέας γνώρισε, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, αύξηση του μισθωτού εργατικού δυναμικού το τρίτο τρίμηνο του 2023 κατά 9,4%. Ωστόσο, παρόλο που οι προθέσεις για προσλήψεις εργατικού δυναμικού αυξάνονται στο μεταποιητικό κλάδο, οι δυσκολίες εξεύρεσης εργατικού δυναμικού εξακολουθούν να υφίστανται. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία ΙΟΒΕ και της Ελληνικής Παραγωγής, ο αριθμός των απασχολουμένων αυξήθηκε 1,2% (y-o-y) τη φετινή χρονιά, στους 4.095,7 χιλ. τον Νοέμβριο. Παράλληλα, η απασχόληση σημείωσε άνοδο (+47 χιλ. απασχολούμενοι). Σύμφωνα λοιπόν με τα στοιχεία, ενώ το ποσοστό απασχόλησης αυξάνεται στον κλάδο, οι βιομηχανίες συνεχίζουν να αναζητούν εργατικό δυναμικό.
Σύμφωνα με τo γαλλικό εργατικό σωματείο “Syntec-Ingénierie”, οι εταιρείες σχεδιάζουν να κάνουν προσλήψεις και η προσφορά είναι δυναμική. Η αγορά εργασίας είναι ευνοϊκή για τους υποψηφίους. Από την πλευρά τους, υπάρχουν πολλά άτομα που αναζητούν εργασία στη βιομηχανία. Υπάρχει ωστόσο ένα πρόβλημα στο επίπεδο της προσφοράς και της ζήτησης που δεν συμπίπτει πραγματικά. Αυτό είναι αυτό που με απλά λόγια ονομάζεται πρόβλημα αντιστοίχισης, που σημαίνει ότι οι εργοδότες και οι άνεργοι δεν μπορούν να συναντηθούν στην αγορά εργασίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας του ΙΟΒΕ, στην Ελλάδα, καταγράφεται σημαντικό χάσμα των ψηφιακών δεξιοτήτων και υστέρηση στην παροχή επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης. Συγκεκριμένα, το 14,5% των μεταποιητικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα δήλωσαν ότι προσέφεραν στο προσωπικό τους εκπαίδευση για αναβάθμιση των ψηφιακών δεξιοτήτων. Με βάση το συγκεκριμένο ποσοστό, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 22η θέση στην ΕΕ.
Η ανάγκη για reskilling & upskilling
Οι βιομηχανίες δεν είναι απλώς επιφορτισμένες με την παραγωγή αγαθών, είναι πλέον αρχιτέκτονες του μετασχηματισμού, καθώς διαμορφώνουν το μέλλον του κλάδου. Το παραδοσιακό σύνολο δεξιοτήτων που μέχρι πρόσφατα αρκούσε υφίσταται μια μεταμόρφωση, που απαιτεί μια προορατική προσέγγιση στη μάθηση και την ανάπτυξη. Σε αυτό το πλαίσιο, τα προγράμματα επανεκπαίδευσης και αναβάθμισης δεξιοτήτων αναδεικνύονται ως φάροι προόδου, προσφέροντας ένα μονοπάτι σε άτομα και οργανισμούς για να πλοηγηθούν στην πολυπλοκότητα της σύγχρονης βιομηχανικής παραγωγής.
Πρόσφατα, ο Γενικός Διευθυντής του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ), Γιώργος Ξηρογιάννης, συμμετείχε σε πάνελ στο Digital Economy Forum από όπου και υπογράμμισε ότι σήμερα το GEN AI επεκτείνεται 3 με 4 φορές πιο γρήγορα από το νόμο Μουρ. Όπως είπε ο ίδιος, πάντως, σήμερα λίγες επιχειρήσεις στην Ελλάδα έχουν εμβαθύνει στο ΑΙ, εξηγώντας ότι αυτό οφείλεται στην έλλειψη κουλτούρας, στην έλλειψη επενδύσεων σε τεχνολογίες αιχμής, αλλά και στην ελλιπή κατάρτιση και εκπαίδευση σε θέματα ΑΙ. «Χρειαζόμαστε διπλάσιους εισακτέους σε σχολές ΤΠΕ, χρειαζόμαστε επενδυτικά εργαλεία και κατάλληλο ρυθμιστικό πλαίσιο», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Οι πολίτες γνωρίζουν καλά την ιδέα ότι η μάθηση και η κατάρτιση είναι σημαντική. Η έρευνα που πραγματοποίησε πρόσφατα ο Cedefop καταδεικνύει ότι περίπου το 88% των πολιτών της ΕΕ με θέσεις εργασίας που απαιτούν ήδη συνεχή ανανέωση των δεξιοτήτων τους πιστεύουν ότι η μεταγενέστερη εκμάθηση και κατάρτιση ενηλίκων θα γίνει ακόμη πιο σημαντική για την εξέλιξη της σταδιοδρομίας στην επόμενη δεκαετία. Τουλάχιστον τα 2/3 των ενηλίκων σε κάθε χώρα, κράτους μέλους της ΕΕ πιστεύουν ότι η εκπαίδευση και κατάρτιση ενηλίκων είναι εξίσου σημαντική με το σχολείο ή το πανεπιστήμιο, και συμφωνούν ότι οι κυβερνήσεις τους θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στις επενδύσεις στην περαιτέρω εκμάθηση δεξιοτήτων των ενηλίκων (Cedefop, 2020a). Τα πρώτα ευρήματα της δεύτερης έρευνας του Cedefop για τις δεξιότητες και την απασχόληση δείχνουν ότι περίπου δύο στους τρεις ενήλικες εργαζόμενους αισθάνονται ότι πρέπει να αναπτύξουν τις γνώσεις και δεξιότητες για να κάνουν καλύτερα τη δουλειά τους.
Τα ευρωπαϊκά συστήματα δεξιοτήτων αντιμετωπίζουν μια πολύπλευρη πρόκληση: παροχή στους νέους ενός ευρέος φάσματος δεξιοτήτων ώστε να μπορούν να εισέλθουν και να περιηγηθούν σε μια δυναμική και ταχεία εξελισσόμενη αγορά εργασίας- και αναβάθμιση και επανεκπαίδευση των εργαζομένων ενηλίκων για να συμβαδίσουν με τις αλλαγές και να κάνουν μεταβάσεις σε πιο ψηφιακές και πιο πράσινες θέσεις εργασίας.
Ο Γιώργος Φράγκος, Partner, Consulting, Human Capital Leader της Deloitte, υπογράμμισε στο Digital Economy Forum τις τεράστιες αλλαγές που συντελούνται, σημειώνοντας ότι πλέον το τοπίο των δεξιοτήτων έχει αλλάξει ριζικά: «Κατά κύριο λόγο μιλάμε για τεχνικές και τεχνολογικές δεξιότητες, οι οποίες πρέπει να ανανεώνονται ανά δύο με τρία χρόνια. Επομένως, θέλουμε έναν μετασχηματισμό δεξιοτήτων πρωτίστως. Είναι σημαντικό ένας εργαζόμενος να εκπαιδεύεται συνεχώς. Κάτι που θα πρέπει ταυτόχρονα να επικοινωνείται και από τις επιχειρήσεις, τονίζοντας τι θα κερδίσει ένας υπάλληλος αναβαθμίζοντας τις δεξιότητές του».
Το Teaching Factory Competence Center φέρνει λύση στο πρόβλημα
Λύση στο μεγάλο πρόβλημα της εξεύρεσης προσωπικού φέρνει το Teaching Factory που έχει αναπτυχθεί στο Εργαστήριο Συστημάτων Παραγωγής και Αυτοματισμού και έχει βρει εφαρμογές τόσο στην Ευρωπαϊκή όσο και στην Ελληνική βιομηχανία. Πρόκειται για έναν αποτελεσματικό τρόπο σύνδεσης πανεπιστημιακών/εκπαιδευτικών ιδρυμάτων με τη βιομηχανική και επιχειρηματική πράξη. Είναι ένας νέος τρόπος σκέψης της εκπαιδευτικής διαδικασίας, αλλά και προσπάθειας επίλυσης πραγματικών βιομηχανικών προβλημάτων και δίνει τη δυνατότητα στα πανεπιστημιακά ιδρύματα να συνδεθούν με επιχειρήσεις εντός και εκτός Ελλάδος με οφέλη τόσο για τους εκπαιδευόμενους όσο και για τις επιχειρήσεις.
Ο Σωτήρης Μακρής, εκτελεστικός Διευθυντής στο Teaching Factory Competence Center επισήμανε στο Manufacturing ότι το Κέντρο Ικανοτήτων Teaching Factory βασίζεται σε ένα συνεργατικό μοντέλο βιωματικής κατάρτισης, με σκοπό να υποστηρίξει τη βιομηχανία στην ενσωμάτωση καινοτόμων λύσεων σχεδιασμού και παραγωγής προϊόντων και να συμβάλει στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας τους και στην καθιέρωση ενός δικτύου ανταλλαγής γνώσης. Με τον ίδιο να σημειώνει επίσης ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η ενσωμάτωση των τεχνολογιών του Industry 4.0 μπορεί να αποτελέσει πρόκληση για τη Βιομηχανία για σειρά λόγων, όπως επί παραδείγματι εξαιτίας της έλλειψης εξειδικευμένου προσωπικού. «Το Teaching Factory στοχεύει στην αντιμετώπιση της συγκεκριμένης πρόκλησης προσφέροντας υπηρεσίες κατάρτισης, ενδυναμώνοντας το εργατικό δυναμικό και καθιστώντας το ικανό να χειρίζεται τις προηγμένες τεχνολογίες» σημείωσε ο κ. Μακρής. Επιπροσθέτως, ο ίδιος τόνισε ότι η κατάρτιση και η αναβάθμιση των δεξιοτήτων του προσωπικού είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που επηρεάζει την υιοθέτηση των προηγμένων τεχνολογιών. Οι Βιομηχανικές επιχειρήσεις που θέτουν ως προτεραιότητα την ψηφιοποίηση των διαδικασιών παραγωγής, έχουν τη δυνατότητα μέσω των προγραμμάτων εκπαίδευσης να ενισχύσουν τις δεξιότητες και γνώσεις του προσωπικού. Τέλος, ο κ. Μακρής τόνισε ότι: «Με βάση διεθνή πρότυπα, το Teaching Factory Competence Center σχεδιάζει, αναπτύσσει και υλοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα που στοχεύουν στην εξοικείωση των εργαζομένων με τις νέες τεχνολογίες, και αξιοποιώντας τα ερευνητικά αποτελέσματα των προηγούμενων ετών, διασυνδέοντας το βιομηχανικό με τον ακαδημαϊκό χώρο, στοχεύει στην επιτυχή ενσωμάτωση των σύγχρονων τεχνολογιών στη βιομηχανία».
Συνεργασία Teaching Factory και EIT Deep Tech Talent
Αξίζει να σημειωθεί ότι το Teaching Factory ως μέλος του EIT Deep Tech Talent Initiative, το Κέντρο Ικανοτήτων Teaching Factory αποτελεί μέρος ενός ευρωπαϊκού δικτύου γνώσης που του επιτρέπει να συνδεθεί με κορυφαίους παρόχους κατάρτισης, εταιρείες και ιδρύματα που συνεργάζονται για την κατάρτιση 1 εκατομμυρίου ταλέντων σε τομείς Deep Tech. Ενστερνιζόμενο τον σκοπό του EIT Deep Tech Talent Initiative, το TF-CC είναι αφοσιωμένο στην προώθηση της επέκτασης των Deep Tech τεχνολογιών στον κλάδο της μεταποίησης. Οι υπηρεσίες κατάρτισης του TF-CC, πιστοποιημένες από την TUV Nord για το πρότυπο ISO 29993, επικεντρώνονται στην ενίσχυση της συμπερίληψης και στην ενδυνάμωση των εργαζομένων μέσω της κατάρτισης στις τεχνολογίες αιχμής. Μέσω αυτής της συνεργασίας, αλλά και σύμφωνα με τον κύριο στόχο του Teaching Factory, προωθείται η ανταλλαγή γνώσεων μεταξύ της έρευνας και της βιομηχανίας, αποσκοπώντας στη δημιουργία προστιθέμενης αξίας για τις υπηρεσίες και τα προϊόντα των εταιρειών. Σύμφωνα πάντα με τον κ. Μακρή, οι τεχνολογικές περιοχές στις οποίες επικεντρώνεται το Teaching Factory Competence Center έχουν προκύψει από τις ανάγκες και τις προκλήσεις της βιομηχανίας και συνδυάζουν λύσεις που βασίζονται στις Industry 4.0 τεχνολογίες όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI), η Ρομποτική, το Ψηφιακό Δίδυμο (Digital Twin) και το Διαδίκτυο των Πραγμάτων (IoT).
Εν κατακλείδι, καθώς ολοκληρώνουμε αυτήν την εξερεύνηση για το μέλλον της μεταποίησης, το αμάγαλμα του εργατικού δυναμικού με τις ανάγκες της βιομηχανίας καθίσταται δυνατό μέσα από την αναβάθμιση των δεξιοτήτων και της νοοτροπίας ανάπτυξης. Ο καθορισμός των αναγκών από πλευράς βιομηχανίας εμφανίζεται ως η πυξίδα που καθοδηγεί την εξεύρεση λύση. Το ταξίδι που ακολουθεί είναι δυναμικό, χαρακτηρίζεται από συνεχείς τεχνολογικές καινοτομίες, διεπιστημονικές συνεργασίες και δέσμευση για δια βίου μάθηση.
Στο πνεύμα αυτού του μετασχηματιστικού ταξιδιού η αναβάθμιση των δεξιοτήτων και η συνεργασία με πανεπιστημιακά ιδρύματα μπορούν και πρέπει να δώσουν λύσεις. Σε έναν κόσμο που απαιτεί όλο και μεγαλύτερη ευελιξία, ταχύτητα, καινοτομία, τεχνολογική προσαρμοστικότητα, οι βιομηχανίες που επενδύουν στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου κεφαλαίου αποκτούν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για μια βιώσιμη και συμπεριληπτική ανάπτυξη.
Η βιομηχανία Αlumil επενδύει στο εργατικό δυναμικό και συμβάλλει στη λύση του προβλήματος Οδυσσέας Χρυσικόπουλος, HR Organizational Manager Alumil Group
Η εξεύρεση κατάλληλου προσωπικού αποτελεί μεγάλη πρόκληση στην Ελλάδα και όχι μόνο, από τη βιομηχανία έως και τον πρωτογενή τομέα. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την τελευταία έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Σεπτέμβριο του 2023, τα τρία τέταρτα των επιχειρήσεων στην Ευρώπη δηλώνουν ότι αντιμετωπίζουν ελλείψεις δεξιοτήτων για τουλάχιστον μία θέση εργασίας τους και σχεδόν τέσσερις στις πέντε εταιρείες αναφέρουν ότι είναι δύσκολο να βρουν προσωπικό με τις κατάλληλες δεξιότητες. Πάνω από τις μισές επιχειρήσεις (53%) δυσκολεύονται ακόμα και να διατηρήσουν ειδικευμένους εργαζομένους. Αυτήν την εικόνα παρουσιάζουν σχεδόν τα δύο τρίτα (63%) των εταιρειών, γεγονός που επιβραδύνει τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες.
Η μεγαλύτερη πρόκληση παρουσιάζεται κυρίως στην εξεύρεση εξειδικευμένου εργατοτεχνικού προσωπικού για τον τομέα της βιομηχανίας, καθώς οι νέες γενιές εργαζομένων στην Ελλάδα (κυρίως Gen Z και Millennials) δεν επιλέγουν σχετικό επαγγελματικό προσανατολισμό και δεν έχουν και τα αντίστοιχα κίνητρα για να εξειδικευτούν σε αυτά τα επαγγέλματα.
Η Alumil προσπαθεί να αντιμετωπίσει την συγκεκριμένη πρόκληση με: πιο ελκυστικές θέσεις εργασίας, upskilling – reskilling, κατάρτιση και εξέλιξη των εργαζομένων της, διεξαγωγή σεμιναρίων επαγγελματικού προσανατολισμού, οικονομικά και μη οικονομικά κίνητρα, βάσει βαρύτητας της εκάστοτε θέσης, εισαγωγή εργαζομένων από άλλες χώρες, συνεργασίες με φορείς εκπαίδευσης ή απασχόλησης, αυτοματοποίηση διαδικασιών, και συγκεκριμένες προτάσεις προς την Πολιτεία μέσω ΣΕΒ, ΣΒΕ και άλλων κλαδικών φορέων.
Στην Alumil, οι άνθρωποί μας είναι η κινητήριος δύναμή μας και έχουν πρωταρχικό ρόλο στην επίτευξη των στόχων και στη βιώσιμη ανάπτυξη της εταιρείας μας. Επιδιώκουμε να αποτελούμε εργοδότη επιλογής, καλλιεργώντας ένα εργασιακό περιβάλλον στο οποίο υπάρχει σεβασμός στη διαφορετικότητα και ίσες ευκαιρίες για εξέλιξη. Ως εργοδότης ίσων ευκαιριών και υποστηρικτής της βιωσιμότητας και της συνεχούς μάθησης, στηρίζει ενεργά την Πανεπιστημιακή κοινότητα με:
• Συνεχή επαφή μέσω των γραφείων σταδιοδρομίας για ευκαιρίες καριέρας
• Επιδοτούμενα προγράμματα, όπως το InAlumil, που συνδυάζουν εκπαίδευση και πρακτική άσκηση on the job.
• Συμμετοχή σε πανευρωπαϊκά προγράμματα πρακτικής άσκησης και ανταλλαγής φοιτητών, όπως το IAESTE, καθώς και σε ημέρες καριέρας των σχολών
• Διοργάνωση ομιλιών και workshops
• Ξεναγήσεις στις εγκαταστάσεις του Ομίλου
• Στήριξη φοιτητικών συλλόγων όπως ο BEST, ο EESTEC κ.λπ.
Για εμάς, η εκπαίδευση και η ανάπτυξη (Ε&Α) αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της κουλτούρας μας, καθώς πιστεύουμε ότι συνιστούν ένα σημαντικό εργαλείο που συμβάλλει στην προσωπική εξέλιξη, τη μείωση του εργασιακού άγχους, τη διάδοση της γνώσης εσωτερικά του οργανισμού, την αύξηση των ποσοστών αφοσίωσης και διατήρησης των εργαζομένων, καθώς και τη βελτιστοποίηση της εταιρικής απόδοσης.
Υποστήριξη προγραμμάτων Upskilling- Reskilling με απτά αποτελέσματα
Ο στόχος της προσέγγισής μας είναι η αναβάθμιση των δεξιοτήτων και η επανειδίκευση στο πλαίσιο του «Upskilling – Reskilling», μέσω των οποίων επιτυγχάνουμε: διασφάλιση της σταθερότητας, δημιουργία ενός εσωτερικού αγωγού ταλέντων, αύξηση της εργασιακής ικανοποίησης, προώθηση της δημιουργικότητας και της καινοτομίας, άμεση σύνδεση των δεξιοτήτων των εργαζομένων με την αγορά εργασίας, προώθηση κουλτούρας δια βίου μάθησης, προσέλκυση νέων ταλέντων, άμεση ανταπόκριση στις αλλαγές σχετικά με τη ζήτηση δεξιοτήτων και διαμόρφωση πιο εξειδικευμένων και προσαρμοστικών εργαζομένων.
Τέλος, στο πλαίσιο της εταιρικής βιωσιμότητας καθώς και της εταιρικής ευθύνης απέναντι στην κοινωνία μέσα στην οποία δραστηριοποιούμαστε, το Upskilling – Reskilling των εργαζομένων μας αποτελεί σημαντικό κεφάλαιο για την εταιρεία μας, καθώς η αναβάθμιση δεξιοτήτων και η επανεκπαίδευση μπορούν να δώσουν τη δυνατότητα στους εργαζομένους να βρουν τη θέση τους σε μεταβαλλόμενα περιβάλλοντα απασχόλησης. Άλλωστε, στην Alumil, γνωρίζουμε πως η ανάπτυξη των ανθρώπων μας παίζει καθοριστικό ρόλο στην επιτυχία της εταιρείας μας.
Τα τελευταία χρόνια η Matrix Pack παρακολουθεί στενά τις νομοθετικές διαδικασίες γύρω από τη συσκευασία και επενδύει σταθερά σε νέες τεχνολογίες για την ανάπτυξη νέων καινοτόμων προϊόντων.
Πως είναι να βρίσκεται μια βιομηχανία μπροστά από τις εξελίξεις; Τον Οκτώβριο του 2020 ψηφίστηκε ο νόμος 4736/2020 με τίτλο «Ενσωμάτωση της Οδηγίας 2019/904/ΕΕ σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον και άλλες διατάξεις» με στόχο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, την καταπολέμηση της πλαστικής ρύπανσης. Ανάμεσα στα 10 προϊόντα που απαγορεύεται η διάθεση τους είναι και τα πλαστικά καλαμάκια. To παραπάνω νομοθετικό πλαίσιο έδωσε απλά την επιπλέον ώθηση που χρειαζόταν η Matrix Pack για να ενισχύσει τις παραγωγικές της δραστηριότητες. Με έτος ίδρυσης το 2009, αποτελεί την πρώτη βιομηχανία στην Ευρώπη που παρήγαγε καλαμάκια από βιο-αποδομήσιμες πρώτες ύλες ήδη από το 2016. Η διοίκηση της εταιρείας επισήμανε ότι: «Στη Matrix Pack αντιληφθήκαμε έγκαιρα τις νέες τάσεις στην παραγωγή και διάθεση για καλαμάκια ροφήματος και είδη μιας χρήσης στην εστίαση. Από το 2016, επενδύουμε και καινοτομούμε σε έναν κλάδο που όχι μόνο μετασχηματίζεται –με την κατάργηση του πλαστικού– αλλά παρουσιάζει σημαντικές ευκαιρίες ανάπτυξης σε νέα προϊόντα που συνδυάζουν το χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα».
Από το 2018 η εταιρεία παράγει καλαμάκια ροφήματος από βιοαποδομήσιμα υλικά (βιοδιασπόμενα και κομποστοποιήσιμα). Έκτοτε, επεκτάθηκε και στην παραγωγή καλαμακίων για συσκευασίες γάλακτος και χυμών σε συνεργασία με την Tetra Pack. Πλέον σε μια μονάδα παραγωγής παράγονται 20 δις καλαμάκια ετησίως. Σύμφωνα με τον Λυμπέρη Πολυχρονόπουλο, Πρόεδρο της Matrix Pack Group και CEO της Matrix Pack North America: «Η διαδικασία είναι απλή, η μηχανή κοπής ξεκινάει με την κοπή του ρολού έτσι από 35 τόνους χαρτιού παράγονται 20-25 εκατ. καλαμάκια την ημέρα ενώ ετησίως 20 δισ. και αποτελεί συνολικά το 10% της συνολικής παραγωγικής δραστηριότητας».
Η αγορά συσκευασίας και το fiber ως το επόμενης γενιάς υλικό συσκευασίας
Το μέγεθος της αγοράς συσκευασίας τροφίμων εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 79,41 δισ. δολάρια ΗΠΑ μεταξύ 2022 και 2027, επιταχύνοντας με CAGR 4,32%. Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που οδηγούν στην ανάπτυξη της αγοράς είναι η ανάγκη της μείωσης της σπατάλης τροφίμων και της ικανοποίησης της αυξανόμενης ζήτησης για βολική συσκευασία και έτοιμες επιλογές τροφίμων. Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε η Smithers, η αγορά συσκευασιών με βάση τις ίνες (fiber) γνωρίζει σημαντική άνθηση ενώ η έρευνα προβλέπει ότι η συγκεκριμένη βιομηχανία θα αυξηθεί κατά περίπου 5% για τα επόμενα πέντε χρόνια. Η ανάπτυξη αυτή καθοδηγείται αφενός από τις δεσμεύσεις βιωσιμότητας των βιομηχανιών, το μεταβαλλόμενο ρυθμιστικό τοπίο και την αυξημένη καταναλωτική ζήτηση για συσκευασίες με βάση τις ίνες σε βάρος της αγοράς πλαστικών μιας χρήσης.
Πρόκειται για ένα δημοφιλές υλικό που χρησιμοποιείται σε διάφορες βιομηχανίες, από τις κατασκευές έως τις συσκευασίες. Αν και οι ίνες προέρχονται από δέντρα, όλα τα μέρη της πρώτης ύλης χρησιμοποιούνται ανάλογα με τις δυνατότητές τους: η παχιά ξυλεία χρησιμοποιείται ως οικοδομικό υλικό ή για την κατασκευή επίπλων, τα λεπτά μέρη γίνονται χαρτί, ενώ τα κορυφαία κλαδιά και τα πρέμνα παράγουν βιοενέργεια ή βιοκαύσιμα. Τα δέντρα είναι ένας ανανεώσιμος πόρος που, όταν γίνεται σωστή διαχείριση μέσω της διαδικασίας της καλλιέργειας και της συγκομιδής – είναι απλά πιο βιώσιμος από πολλά άλλα υλικά.
Τόσο οι νωπές όσο και οι ανακυκλωμένες ίνες χρησιμοποιούνται για την παραγωγή χαρτοπολτού για συσκευασίες με βάση τις ίνες(fiber). Οι νωπές ίνες (dry fiber) προέρχονται κυρίως από δέντρα, αλλά δεν είναι η μόνη πηγή- πολυάριθμες εφαρμογές χρησιμοποιούν άχυρο σιταριού ή μπαμπού για παράδειγμα. Οι ανακυκλωμένες ίνες, ωστόσο, προέρχονται συνήθως από χρησιμοποιημένες και ανακυκλωμένες συσκευασίες.
Rebranding με επενδύσεις σε RnD για την ενίσχυση του fiber
Πρόσφατα, στις εγκαταστάσεις που διατηρεί η Matrix Pack στη Ριτσώνα, ξεκίνησε η παγωγωγή σε καπάκια ροφήματος, επιτραπέζια σκεύη από fiber δηλαδή χάρτινο πολτό από ίνες ξύλου για ακόμα πιο περιορισμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Ο χαρτοπολτός (fiber) είναι ήδη ένα trend ιδιαίτερα στην Αμερική, ενώ για την παραγωγή το χαρτί μπαίνει στο μίξερ και γίνεται πολτός στις μηχανές ενώ γίνεται διαμόρφωση καθώς διαλύεται στο νερό, που ανακυκλώνεται. «Στη Matrix Pack οι επενδύσεις στο κομμάτι του RnD ξεπερνάνε τα 4 εκατ. ευρώ με επιπρόσθετες επενδύσεις ύψους 5 εκατ. ευρώ για τον απαραίτητο εξοπλισμό. Οι επενδύσεις αυτές είναι προσανατολισμένες μόνο στην έρευνα και την ανάπτυξη νέων προϊόντων» δήλωσε η Λυδία Πολυχρονοπούλου, Head of Marketing της Matrix Pack.
Επιπροσθέτως, αναγνωρίζοντας αυτή την αναδυόμενη ευκαιρία η Matrix Pack, ανακοίνωσε πρόσφατα μια στρατηγική συνεργασία με τη σουηδική εταιρεία συσκευασίας, PulPac για την έναρξη της παραγωγής τεχνολογίας Dry Molded Fiber. Η τεχνολογία Dry Molded Fiber αποτελεί μια χαμηλού κόστους και ενεργειακά αποδοτική εναλλακτική λύση για την αντικατάσταση των περιττών πλαστικών μιας χρήσης με βιοδιασπώμενα, ανακυκλώσιμα προϊόντα. Σε αντίθεση με την ήδη υπάρχουσα τεχνολογία (wet molded) για την παραγωγή προϊόντων fiber, αυτή η τεχνολογία κατά την παραγωγή χρησιμοποιεί 70% λιγότερη ενέργεια και 99% λιγότερο νερό. Σε αυτό το πλαίσιο η κα Πολυχρονοπούλου συμπληρώνει ότι: «Είναι πλέον επιβεβλημένη η ανάγκη όλοι οι μεγάλοι πελάτες μας παγκοσμίως στη συσκευασία τροφίμων, για λόγους σχετικούς με ζητήματα βιωσιμότητας να αλλάξουν όλη την πλαστική συσκευασία που χρησιμοποιούν με συσκευασίες προερχόμενες από υλικά fiber».
Στρατηγικές συνεργασίες για την ενίσχυση της παραγωγής fiber
Στο ίδιο πλαίσιο έγινε και η συνεργασία της εταιρείας με την εταιρεία Stora Enso, βασικό μέτοχο της PulPac, η οποία εργάζεται στην τεχνολογία ξηρών ινών χύτευσης (dry molded fiber) για την υποστήριξη της βιώσιμης συσκευασίας. Μετά την απόφαση της Matrix Pack να επενδύσει σε τεχνολογίες υγρής και ξηρής χυτευμένης ίνας, είναι η πρώτη μεγάλη βιομηχανία που δοκιμάζει την προσφορά της FaaS. Η υπηρεσία Fiber as a Service (FaaS) της Stora Enso στοχεύσει στην επιτάχυνση του χρόνου διάθεσης στην αγορά της σειράς χυτευμένων ινών, ακολουθώντας τους υφιστάμενους κανονισμούς. Επίσης, η συγκεκριμένη υπηρεσία βοηθάει με όλα όσα χρειάζονται, από εκπαίδευση έως υποστήριξη, εργαλεία, συνταγές και ένα ευρύ δίκτυο προμηθειών.
«H Stora Enso είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες συνεργασίας στην ανάπτυξη και στην προμήθεια ενδεδειγμένων πολτών, που αποτελεί την πρώτη ύλη για τα προαναφερόμενα υλικά συσκευασίας» επισήμανε η κα Πολυχρονοπούλου. Εννέα μήνες μετά την έναρξη της συνεργασίας, η Matrix Pack έχει τέσσερις γραμμές παραγωγής σε λειτουργία, παράγοντας υγρά καλουπωμένα καπάκια για εστιατόρια γρήγορης εξυπηρέτησης και πελάτες αλυσίδας καφέ. Εντός των επόμενων έξι μηνών, η Matrix Pack θα επεκταθεί προσθέτοντας 15 ακόμη γραμμές fiber με υγρή χύτευση και θα λειτουργήσει την πρώτη γραμμή εμπορικής ποιότητας ινών ξηρής χύτευσης. Η κα Πολυχρονοπούλου τόνισε ότι: «Στα μελλοντικά σχέδια της εταιρείας περιλαμβάνεται η ανάπτυξη προϊόντων συσκευασίας τροφίμων μακράς διάρκειας (όπως βούτυρο, μαργαρίνη, παγωτό, γιαούρτι)».