Το πλαστικό δεν είναι τροχοπέδη για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Αντιθέτως, αν αξιοποιηθεί σωστά, αποτελεί μέρος της λύσης για την υιοθέτηση ενός μοντέλου κυκλικής οικονομίας, ενώ παράλληλά ο κλάδος συμβάλλει καθοριστικά στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας.
Ο Βασίλειος Γούναρης, Πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδας, μεταφέρει όλες τις νέες εξελίξεις που επιφέρει ο κλιματικός νόμος στις επιχειρήσεις, ενώ επισημαίνει ότι η βιομηχανία των πλαστικών πρωτοστατεί στην καινοτομία και στην υιοθέτηση νέων τεχνολογιών, συστατικά που αποτελούν εφαλτήριο στη υιοθέτηση ενός μοντέλου κυκλικής οικονομίας.
Ποια είναι τα νέα δεδομένα που ορίζει ο εθνικός κλιματικός νόμος όσον αφορά τον τομέα των πλαστικών;
Αδιαμφισβήτητα, ο νέος κλιματικός νόμος ήταν ένα απαραίτητο βήμα προς την μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα. Από εκεί και πέρα, ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος και τα μέλη του στηρίζουν την προσπάθεια προστασίας του περιβάλλοντος και εκτιμούν ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη χώρα μας θα πρέπει να εξετάζονται συνεχώς και ο νόμος να αναπροσαρμόζεται με απώτερο στόχο την κλιματική ουδετερότητα το 2050.
Στο ερώτημα σας, εκτιμώ ότι ο νέος κλιματικός νόμος αλλάζει σημαντικά το επιχειρηματικό τοπίο στην Ελλάδα. Όχι μόνο για την βιομηχανία των πλαστικών αλλά για όλες για τις επιχειρήσεις. Με το νέο νόμο, οι βιομηχανίες θα πρέπει να προβλέψουν πρόσθετες διαδικασίες, όπως την ποσοτική εκτίμηση των άμεσων και έμμεσων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που προέρχονται από την παραγωγή, τη λειτουργία και την εν γένει δραστηριότητα τους. Θα πρέπει επίσης να μειώσουν οριζόντια τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου κατά 30% τουλάχιστον έως το 2030 σε σχέση με το 2019. Η συγκεκριμένη διάταξη αφορά τις βιομηχανικές δραστηριότητες και μια σειρά άλλων κλάδων.
Επιπρόσθετα, θα πρέπει να υποβάλλεται ετήσια έκθεση με το ανθρακικό αποτύπωμα από μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις συγκεκριμένων κατηγοριών. Εκτός, όμως, από τα πιο ειδικά μέτρα που θεσπίζονται, τον τόνο της αλλαγής, σε ένα ιδιαίτερα μεταβαλλόμενο περιβάλλον, θα δώσει η υιοθέτηση του μακροπρόθεσμου στόχου για κλιματική ουδετερότητα το 2050, με ενδιάμεσους στόχους μείωσης των εκπομπών κατά 55% το 2030 και κατά 80% το 2040. Πάνω σε αυτόν τον στόχο λοιπόν θα καταρτιστούν και θα διαμορφωθούν μελλοντικές πολιτικές που θα επηρεάσουν σημαντικά και την βιομηχανία πλαστικών.
Με βάση το παραπάνω νομοθετικό πλαίσιο, ποιες νέες προκλήσεις εμφανίζονται για τις βιομηχανίες στον τομέα των πλαστικών;
Η βασικότερη πρόκληση αρχικά είναι η σωστή ενημέρωση για τις υποχρεώσεις, που απορρέουν από κάθε νέο νόμο. Για το λόγο αυτό, ο «Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος» διοργάνωσε πρόσφατα στο πλαίσιο της έκθεσης «Plastica 2022» ενημερωτική εκδήλωση, όπου παρουσίασε σε όλους τους ενδιαφερόμενους τις υποχρεώσεις τους, αλλά και τις ευκαιρίες που ενδεχομένως πρόκειται να παρουσιαστούν. Οι νέες, απαραίτητες διαδικασίες θα δοκιμάσουν την οργάνωση των επιχειρήσεων, μιας και καλούνται μέσα στα επόμενα τρία χρόνια να δημιουργήσουν δομές, που δεν είχαν στο παρελθόν. Για παράδειγμα θα πρέπει να διαμορφώσουν έναν συμπαγή οδικό χάρτη που θα τις οδηγήσει σε μείωση των εκπομπών από την 01/01/2026. Το ίδιο έτος μάλιστα, το 2026, υποχρεούνται –έως τις 31 Οκτωβρίου– να υποβάλουν αναφορά που θα περιέχει τις προσπάθειες μείωσης εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου στην Περιβαλλοντική Αρχή Αδειοδότησης (Environmental Licensing Authority). Αξίζει να σημειωθεί ότι μεγάλες προκλήσεις για τη βιομηχανία αποτελούν τόσο η συλλογή και η αξιολόγηση δεδομένων όσο και η νοοτροπία που θα διαπνέει τις επιχειρήσεις. Αυτές οι προκλήσεις, λοιπόν, απαιτούν από τις εταιρείες την υιοθέτηση μιας ολιστικής προσέγγισης για τις επίτευξη των στόχων τους.
Με ποιους τρόπους θα οδηγηθούν οι επιχειρήσεις στο νέο μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης και με ποιες δράσεις σκοπεύετε να ενισχύσετε τις επιχειρήσεις σε αυτό το κομμάτι;
Αναντίρρητα, η βιώσιμη ανάπτυξη είναι ένας κοινός στόχος για όλες τις βιομηχανίες στην Ευρώπη. Απλή ως έννοια, περίπλοκη όμως στην επίτευξη της μιας και πρέπει ουσιαστικά να «ξεριζωθεί» νοοτροπία που διέκρινε τις επιχειρήσεις για δεκαετίες. Είναι, όμως, πλέον κοινός τόπος ότι πρέπει να αλλάξουμε το οικονομικό μοντέλο, αφήνοντας στην άκρη την γραμμική οικονομία και επιταχύνοντας τις διαδικασίες για την υιοθέτηση της Κυκλικής Οικονομίας, που θα αποτελέσει τον επιταχυντή της Βιώσιμης Ανάπτυξης.
Με την Κυκλική Οικονομία θα διασφαλίσουμε ότι δεν καταναλώνουμε περισσότερους πόρους από αυτούς που έχει να προσφέρει ο πλανήτης μας. Τι πρέπει να κάνουμε;
Αρχικά, να εκσυγχρονίσουμε την οικονομία μας προκειμένου να υιοθετήσουμε βιώσιμα μοντέλα κατανάλωσης και παραγωγής, να διορθώσουμε τις ανισορροπίες που υπάρχουν στον τρόπο που παράγουμε και να χρησιμοποιούμε την ενέργεια, να παράγουμε περισσότερα προϊόντα από δευτερογενή υλικά που προέρχονται από ανακύκλωση μειώνοντας την εξάρτηση μας από τους ορυκτούς πόρους, να επανασχεδιάσουμε τα προϊόντας μας ώστε να ανακυκλώνονται ευκολότερα, να επενδύσουμε σε νέες τεχνολογίες, όπως η χημική ανακύκλωση.
Τα πλαστικά βρίσκονται στον πυρήνα της καινοτομίας και όπως έχω αναφέρει και άλλες φορές είναι μέρος της λύσης. Ο «Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος» διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια να βοηθήσει τις επιχειρήσεις να αναπτυχθούν με βιώσιμο τρόπο. Αποτελεί πολύτιμο συμπαραστάτη τους επικοινωνώντας αποτελεσματικά τις προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν στους φορείς χάραξης πολιτικής στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη με την συνεργασία των εταίρων «EuPC» και «Plastics Europe». Επίσης, ο «Σ.Β.Π.Ε.» παρέχει πληροφορίες έτσι ώστε να συμβάλλει στην ενημέρωση των εταιρειών σχετικά με όλες τις πτυχές της βιώσιμης παραγωγής, συνεργάζεται με φορείς στο εξωτερικό, για την ανάδειξη των βέλτιστων πρακτικών στην ανακύκλωση διαφορετικών τύπων πλαστικών υλικών. Αυτές τις βέλτιστες πρακτικές τις παρουσιάζει στην Πολιτεία σε μια προσπάθεια να υιοθετηθούν τεκμηριωμένες επιστημονικά μέθοδοι που θα οδηγήσουν συλλογικά στην βιώσιμη ανάπτυξη των εταιρειών συλλογικά.
Επιπρόσθετα, ο «Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος» στο πλαίσιο της συνεχούς εκπαίδευσης των μελών του αλλά και στην προσπάθεια να συμβάλλει στην γόνιμη δημόσια συζήτηση για την εκπλήρωση των στόχων του νέου κλιματικού νόμου θα διοργανώσει την Τρίτη 29 Νοεμβρίου 2022, Διεθνές Συνέδριο με θέμα: «Plastics and Recycling: The Roadmap to Climate Neutrality» (Πλαστικά και Ανακύκλωση: Ο οδικός χάρτης προς την Κλιματική Ουδετερότητα) στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος». Κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου θα διεξαχθεί συζήτηση με θέμα: «The Challenges Towards Climate Neutrality – Οι προκλήσεις προς την Κλιματική Ουδετερότητα». Έτσι θεωρούμε ότι βοηθάμε αποφασιστικά τα μέλη μας στην προσπάθεια που πραγματοποιούν για να εκπληρώσουν στόχους που περικλείονται στην έννοια βιώσιμη ανάπτυξη.
Ποιος είναι ο ρόλος των νέων τεχνολογιών στην υιοθέτηση των κανόνων της κυκλικής οικονομίας για τον κλάδο των πλαστικών;
Η βιομηχανία πλαστικών πρωτοστατεί στη μετάβαση προς την Κυκλική Οικονομία χάρη και στις καινοτομίες που προέρχονται από τις νέες τεχνολογίες. Τι απαιτείται, όμως, για την επιτάχυνση της υιοθέτησης της Κυκλικής Οικονομίας; Αύξηση της ποσότητας και της συνολικής ποιότητας των ανακυκλωμένων πλαστικών.
Πως μπορεί να συμβεί αυτό; Με νέες τεχνολογίες, όπως για παράδειγμα η χημική ανακύκλωση, η οποία χρησιμοποιείται για την ανακύκλωση των προϊόντων από πλαστικά, που είναι πιο δύσκολο να ανακυκλωθούν από την μηχανική ανακύκλωση.
Τι κάνει η ευρωπαϊκή βιομηχανία πλαστικών για να επιταχύνει την εξάπλωση της χημικής ανακύκλωσης; Επενδύει. Οι Ευρωπαίοι παραγωγοί πλαστικών σχεδιάζουν να επενδύσουν 2,6 δις ευρώ έως το 2025 και 7,2 δισ. ευρώ έως το 2030, στη διαδικασία της χημικής ανακύκλωσης. Έτσι εκτιμάται ότι η παραγωγή ανακυκλωμένων πλαστικών θα αυξηθεί στους 1,2 εκατομμύρια τόνους το 2025 και στους 3,4 εκατομμύρια τόνους το 2030. Οι επενδύσεις αυτές στις νέες τεχνολογίες εξυπηρετούν και τους στόχους της «Circular Plastics Alliance» (CPA), μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που στοχεύει στην ενίσχυση της αγοράς της ΕΕ για ανακυκλωμένα πλαστικά σε 10 εκατομμύρια τόνους έως το 2025.
Επίσης, η βιομηχανία πλαστικών επενδύει σε νέες τεχνολογίες επανασχεδιασμού των προϊόντων της, χρησιμοποιεί big data για να αυτοματοποιήσει τις διαδικασίες στις γραμμές παραγωγής και εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης στην συλλογή και την διαλογή των διαφορετικών πλαστικών υλικών ώστε να διευκολυνθεί η διαδικασία της ανακύκλωσης, που είναι πυλώνας της Κυκλικής Οικονομίας.
Ποια πλεονεκτήματα θα αποκομίσουν οι βιομηχανίες που θα υιοθετήσουν γρήγορα τους κανόνες της κυκλικής οικονομίας;
Η ιστορία μας προσφέρει ένα πολύτιμο δίδαγμα. Το ανταγωνιστικό περιβάλλον μεταβάλλεται αενάως και όποια εταιρεία δεν κατορθώνει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα δύσκολα επιβιώνει. Οπότε το σημαντικότερο πλεονέκτημα που θα αποκομίσει μια εταιρεία που θα υιοθετήσει γρήγορα τους κανόνες της Κυκλικής Οικονομίας είναι ότι θα μπορέσει να επιβιώσει στο νέο ανταγωνιστικό περιβάλλον, που θα δημιουργηθεί. Στην συνέχεια ως πρωτοπόρος σε αυτήν την καινούρια πραγματικότητα θα έχει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για να αναπτυχθεί.
Για πολλές βιομηχανίες, η μετάβαση στην Κυκλική Οικονομία θα είναι απαιτητική. Οι περισσότερες θα πρέπει να επανασχεδιάσουν τη στρατηγική τους, στον πυρήνα της οποίας θα πρέπει να βρίσκονται μοντέλα που θα οδηγούν στη νέα εποχή, που διαμορφώνεται. Τι άλλα πλεονεκτήματα θα έχουν; Οικονομικά οφέλη σαφώς. Μέσω της βιώσιμης ανάπτυξης θα διεκδικήσουν ένας κομμάτι των κερδών που θα προκύψουν από αυτήν την μετάβαση. Η εταιρεία «Accenture» σε πρόσφατη μελέτη της εκτιμά ότι με την Κυκλική Οικονομία θα υπάρξει επιπλέον κύκλος εργασιών, που θα ξεπεράσει τα 4,5 τρισεκατομμύρια δολάρια έως το 2030. Θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, που θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη της. Μια έκθεση του 2018 από τον «Διεθνή Οργανισμό Εργασίας» εκτίμησε ότι θα δημιουργηθούν παγκοσμίως 6 εκατομμύρια θέσεις εργασίας έως το 2030.
Ιδίως για την βιομηχανία των πλαστικών, η υιοθέτηση ενός μοντέλου Κυκλικής Οικονομίας σημαίνει λιγότερη χρήση παρθένων πρώτων υλών άρα και μικρότερη έκθεση στις ασταθείς τιμές των πρώτων υλών αλλά και τα προβλήματα που εμφανίζονται στις αλυσίδες εφοδιασμού. Φυσικά, θα υπάρξουν και περιβαλλοντικά οφέλη, τα οποία η βιομηχανία των πλαστικών ιεραρχεί στην κορυφή των προτεραιοτήτων της. Θα μειωθούν οι εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου και επίσης θα μειωθούν τα απόβλητα αλλά και η χρήση ορυκτών πόρων.
Πως θα διαμορφωθεί ο κλάδος των πλαστικών για ένα βιώσιμο μέλλον και τι ισχύει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες;
Τα πλαστικά έχουν συμβάλλει στην βελτίωση της ζωής δισεκατομμυρίων πολιτών στον κόσμο. Αρκεί να θυμηθείτε ή οι νεότεροι να διαβάσουν πως ήταν η ζωή πριν από 60 χρόνια και πως είναι σήμερα. Τα τελευταία χρόνια, όμως, το υλικό «δαιμονοποίηθηκε». Αντί να επικεντρωθούν οι προσπάθειες στην ορθή διαχείριση των απορριμμάτων, που προκαλούν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και το πρόβλημα στο περιβάλλον, έπεσε το «ανάθεμα» σε ένα υλικό. Με την Κυκλική Οικονομία, όπως παραδέχθηκε και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα πλαστικά είναι υλικά πολύτιμα. Για αυτό η ταχύτερη της υιοθέτηση θα φέρει μια νέα, πιο βιώσιμη άνθιση της βιομηχανίας. Με προτεραιότητες της πλέον, την προστασία του περιβάλλοντος, την βιώσιμη ανάπτυξη, την προσφορά στον πολίτη, την προστασία του ανθρώπου και της υγείας του, όπως απέδειξε και η πρόσφατη υγειονομική κρίση, όπου τα πλαστικά αποτέλεσαν το υλικό προστασίας δισεκατομμυρίων ανθρώπων.
Από εκεί και πέρα σίγουρα οι προκλήσεις για την επίτευξη της κυκλικότητας των πλαστικών δεν πρέπει να επισκιάσουν τη σημασία αυτής της αλλαγής. Έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος προς την μετάβαση σε μια Κυκλική Οικονομία ωστόσο θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι είναι ανάγκη να επιταχυνθεί περαιτέρω αυτός ο ρυθμός προόδου, εάν ο κλάδος θέλει να επιτύχει τους κοινούς στόχους της πολιτικής της ΕΕ. Στις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες υπάρχει μια ανομοιογένεια σε ότι αφορά την ανάπτυξη της βιομηχανίας. Ο στόχος όμως παραμένει κοινός. Η βιώσιμη ανάπτυξη της βιομηχανίας πλαστικών στο πλαίσιο της Κυκλικής Οικονομίας.